Economisch beleid hoofdstuk 4

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Het IS-MB-GA model

Toepassingen

hoofdstuk 4

Lesdoelen

• Conjunctuuranalyse  vraagschok IS-MB-GA

Lange termijnevenwicht

• Potentieel BBP (Y*) op lange termijn afhankelijk van  productiefactoren kapitaal en arbeid en factorproductiviteit =structuur
• Lange termijnevenwicht Y=Y*

Schok

• Schok = plotselinge sterke verandering
• Verstoring van evenwicht
• Langetermijnevenwicht ≠  kortetermijnevenwicht.

Vraagschok (1)

• Denk aan onderliggend model
• EV = C + I + O => Keynesiaanse kruis => IS-lijn
• Verandering C of I of O

Vraagschok (2)

• Positieve vraagschokken=> bestedingen (C of I of O) stijgen=> IS-lijn verschuift naar rechts
• Negatieve vraagschokken=> bestedingen (C of I of O) dalen => IS-lijn verschuift naar links

Analyse aan de hand van voorbeeld:

Uitgangssituatie:

• De economie van een euroland bevindt zich na jaren van economische groei in het langetermijnevenwicht (Y = Y*, feitelijke productie = potentiële productie)
• De grootste regeringspartij vindt dat de bevolking moet profiteren van het gestegen nationale inkomen en besluit de autonome overheidsbestedingen te verhogen.
• Een econoom analyseert de gevolgen van deze maatregel met onderstaand IS-MB-GA-model. In de uitgangssituatie bevindt de economie zich in situatie Y0 met bijbehorende rente r0 en inflatie π0

Uitkomsten na schok

• Korte termijn => output gap (Y ≠ Y*)
• Lange termijn => Y = Y* 
• Productiekant (GA) reactie via verwachte inflatie (πe)
• Vraagkant (IS=MB) reactie via rente (r)
• In nieuw bestedingsevenwicht permanente wijzigingen πe en r => beperking model

Het IS-MB-GA-model is een structuurmodel

1. juist
2. onjuist

Niet-evenwijdige verschuivingen

• Autonome bestedingen (Co, Io, Oo) omhoog => EV-lijn schuift evenwijdig omhoog =>  IS-lijn verschuift evenwijdig naar rechts => bij iedere r een hogere Y
• Marginale consumptiequote omhoog of marginale belastingquote omlaag => EV-lijn steiler => IS-lijn vlakker

Monetaire schok

• Grote verandering van rentestand (ruimgeldbeleid of krapgeldbeleid)
• Inflatie veranderen zonder voorafgaande vraagschok
• Na een schok hangt de omvang van de ingreep af van 'de afkeer van inflatie' van de ECB => hoe erg vinden zij inflatie?
• Analyse via model => na verschuiving op GA lijn => nieuwe Y en nieuwe π moet ECB rentestand opnieuw aanpassen om de gewenste inflatie te bereiken

Effectieve ondergrens nominale rente

• Nominale rente kan niet (ver) onder nul zakken=> grens aan beleidsmogelijkheden ECB
• Nominale rentes op spaarrekeningen of staatsobligaties te negatief => mensen hebben liever geld (vermogenstitel met nul rente)
• Probleem voor de commerciële banken
• Centrale bank kan de nominale beleidsrente wel iets onder nul laten zakken het aanhouden van veel kasgeld onpraktisch en kostbaar is

Inflatieverwachtingen

• Geloofwaardigheid ECB (2008)
• Losse reden vasthouden 2% (hoewel de 2% relatief willekeurig gekozen is=> 3 of 4 % had ook gekund)

Bij een monetaire schok verschuift de IS-lijn niet.

1. juist
2. onjuist

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Video

• 'Fear the boom and bust, Keynes vs Hayek rap battle' - Econstories

• Voorbeeld 'scholenstrijd' in de economie
• Oostenrijkse school (Hayek) vs Keynesiaanse school

• Welke verschillen in denkwijze kun je uit het filmpje halen?
• Let op de rol van de overheid en van de centrale banken

www.economielokaal.nl

Verschillende 'scholen'

• Menselijk gedrag/complexe samenleving vangen in modellen
• Data en statistiek niet goed genoeg
• Veel nadruk op theorie en wiskundige modellen
• Zijn de aannames wel realistisch? Maakt dat uit?
• 'Mainstream' (orthodox) en 'afwijkend' (heterodox)

Keynes vs Klassieken

Keynes	Klassieken
korte termijn	lange termijn
conjunctuur	structuur
anticyclisch beleid	laissez-fair beleid
productiecapaciteit is niet maximaal	productiecapaciteit is maximaal
KT: prijzen en lonen zijn star, aanbodlijn is horizontaal/vakker. Stimuleren is zeer effectief: BBP zal stijgen tot max productie.	LT: Prijzen en lonen zijn flexibel, verticale aanbodlijn. Stimuleren is zinloos. Productie zal niet stijgen.

De GA-curve (1)

Klassieke economen:

• GA-curve verticaal. 
• Prijzen en lonen reageren onmiddellijk op veranderingen in het inkomen
• Perfecte loon-en prijsflexibiliteit
• Iedere vraagimpuls leidt tot een hogere inflatie leidt, maar niet tot een hoger inkomen. 
• Monetair beleid en begrotingsbeleid zijn dan niet effectief. 

  

De GA-curve (2)

Keynesianen & monetaristen

• GA-curve niet verticaal
• Op de korte termijn kan het inkomen kan afwijken van de potentiële productie
• Monetair en begrotingsbeleid zijn effectief
• Bij onderbesteding leidt het stimuleren van de vraag tot een hoger inkomen

De IS-curve

Keynesianen en monetaristen denken hetzelfde over de helling van de GA-curve. Zij verschillen echter van mening over de kracht van het begrotingsbeleid en het monetaire beleid. Je kunt de opvatting van Keynesianen en monetaristen over de IS-curve als volgt samenvatten: 

Wat is de formule voor effectieve vraag?

1. EV = C + B + O
2. EV = C + I + O
3. EV = c*C + I + O
4. EV = c*Y + B +O

Hoe wordt de marginale consumptiequote (c) beïnvloed door de reële rente?

1. Bij een hogere reële rente stijgt de marginale consumptiequote (c)
2. De reële rente heeft geen invloed op de marginale consumptiequote (c)
3. Bij een hogere reële rente zal de marginale consumptiequote lager zijn.
4. Bij heen hogere reële rente zal de marginale consumptiequote hoger zijn.

Welke variabelen worden gebruikt bij de IS curve?

1. Inflatie en werkloosheid
2. Prijs en hoeveelheid
3. Rente en Nationaal Inkomen
4. Belasting en overheidsuitgaven

Welke beleidsactie doet de ECB wanneer de geldhoeveelheid verruimt moet worden?

1. Een vaste rente
2. Een stabiele rente
3. Een lagere rente
4. Een hogere rente

Waarom loopt de GA curve schuin omhoog?

1. Vanwege vraag en aanbod
2. Vanwege prijsrigiditeit
3. Vanwege overheidsinterventie
4. Vanwege technologische vooruitgang

Wat is de definitie van de multiplier in het gebruikte model?

1. De multiplier geeft aan hoeveel Y stijgt of daalt bij een stijging of daling van de spaarquote
2. De multiplier geeft aan hoeveel Y stijgt of daalt bij een stijging of daling van Co, Io of Oo.
3. De multiplier geeft aan hoeveel Y stijgt of daalt bij een stijging of daling marginale belastingquote
4. De multiplier geeft aan hoeveel Y stijgt of daalt bij een stijging of daling van de export.

Wat is de overtuiging van klassieken over de GA curve?

1. Horizontaal
2. Schuin omhoog
3. Schuin omlaag
4. Verticaal

Wat denken monetaristen over de effectiviteit van overheidsbeleid?

1. Monetaristen denken dat overheidsbeleid wel effectief is.
2. Monetaristen denken dat overheidsbeleid niet effectief is.
3. Monetaristen denken dat overheidsbeleid soms effectief is.
4. Monetaristen hebben geen mening over overheidsbeleid.