Les 1: Wateroverlast in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Startklaar (3 min)

Docent begroet leerlingen, instrueert alle leerlingen om startklaar te zijn en legt materialen klaar.

Leerlingen zorgen ervoor dat zij alle benodigde spullen op tafel hebben, jas uit, mobiel in tas. (Zorg voor een nette en georganiseerde ruimte.)

LEZEN 10 min

Lezen

https://nos.nl/artikel/2504016-klimaatdilemma-voor-nederland-hoe-lozen-we-de-rivieren-in-een-steeds-hogere-zee

      Lesdoel

De leerlingen kennen ten minste de volgende oorzaken van wateroverlast in Nederland: overstromingen van zee, rivieren, hevige neerslag, kwel en bodemverzakkingen. 

Ze kunnen uitleggen hoe menselijk handelen en klimaatverandering deze oorzaken verergeren en welke maatregelen genomen kunnen worden om wateroverlast te verminderen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen weten wat klimaatverandering is.

2. De leerlingen weten wat veen is.

3. De leerlingen weten wat debiet en regiem is.

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Wateroverlast

Bron van herkomst

Zeewater

Rivierwater

Neerslag

Grondwater

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Hoe te verklaren?

Wat zie je?

Menselijke factoren

Wateroverlast

Verstedelijking

Ontbossing

Kanalisatie

Wind van noorden -> kouder

Warme zeestroom-> warmer

Natuurlijke factoren

Wateroverlast

Meer rivierwater

Meer neerslag

Stijging zeespiegel

Bodemdaling

Hevigere (noordwester)

stormen

Wind van noorden -> kouder

Warme zeestroom-> warmer

Wat valt op?

Oplossingen

Maar ook droogte!

Controle van begrip:
Wat zijn de vijf belangrijkste oorzaken van wateroverlast in Nederland?

De vijf belangrijkste oorzaken van wateroverlast in Nederland zijn:

Overstromingen van zee

Overstromingen van rivieren

Hevige neerslag

Kwel

Bodemverzakkingen

Verstedelijking draagt bij aan wateroverlast door:

Het creëren van meer verhard oppervlak, waardoor regenwater minder kan infiltreren in de bodem en sneller afstroomt naar riolen en waterwegen.

Het verminderen van groen en natuurlijke wateropvang in stedelijke gebieden.

Klimaatverandering vergroot de kans op wateroverlast door:

Het stijgen van de zeespiegel, wat leidt tot een hogere kans op overstromingen vanuit zee.

Het veroorzaken van veranderende neerslagpatronen, wat resulteert in intensere en frequentere regenbuien.

Het toenemen van extreme weersomstandigheden, waardoor er grotere fluctuaties in waterstanden zijn.

Controle van begrip:
Hoe kan verstedelijking bijdragen aan wateroverlast?

De vijf belangrijkste oorzaken van wateroverlast in Nederland zijn:

Overstromingen van zee

Overstromingen van rivieren

Hevige neerslag

Kwel

Bodemverzakkingen

Verstedelijking draagt bij aan wateroverlast door:

Het creëren van meer verhard oppervlak, waardoor regenwater minder kan infiltreren in de bodem en sneller afstroomt naar riolen en waterwegen.

Het verminderen van groen en natuurlijke wateropvang in stedelijke gebieden.

Klimaatverandering vergroot de kans op wateroverlast door:

Het stijgen van de zeespiegel, wat leidt tot een hogere kans op overstromingen vanuit zee.

Het veroorzaken van veranderende neerslagpatronen, wat resulteert in intensere en frequentere regenbuien.

Het toenemen van extreme weersomstandigheden, waardoor er grotere fluctuaties in waterstanden zijn.

Controle van begrip:
Leg uit hoe klimaatverandering de kans op wateroverlast vergroot.

De vijf belangrijkste oorzaken van wateroverlast in Nederland zijn:

Overstromingen van zee

Overstromingen van rivieren

Hevige neerslag

Kwel

Bodemverzakkingen

Verstedelijking draagt bij aan wateroverlast door:

Het creëren van meer verhard oppervlak, waardoor regenwater minder kan infiltreren in de bodem en sneller afstroomt naar riolen en waterwegen.

Het verminderen van groen en natuurlijke wateropvang in stedelijke gebieden.

Klimaatverandering vergroot de kans op wateroverlast door:

Het stijgen van de zeespiegel, wat leidt tot een hogere kans op overstromingen vanuit zee.

Het veroorzaken van veranderende neerslagpatronen, wat resulteert in intensere en frequentere regenbuien.

Het toenemen van extreme weersomstandigheden, waardoor er grotere fluctuaties in waterstanden zijn.

Zelf aan de slag

Overstromingen van zee ontstaan vaak door __________.

Rivieren kunnen overstromen als gevolg van hevige __________ in het stroomgebied.

Hevige neerslag kan leiden tot __________ in stedelijke gebieden.

stormvloeden

regenval

wateroverlast

Zelf aan de slag

Kwelwater komt op doordat __________.

Bodemverzakkingen treden op door __________ en __________.

Verstedelijking zorgt voor meer __________ oppervlak, wat wateroverlast kan verergeren.

hoge waterstanden

ontwatering, veenoxidatie

verhard

Zelf aan de slag

Klimaatverandering leidt tot een stijging van de __________, wat de kans op overstromingen vergroot.

Ruimte voor de Rivier is een maatregel die __________ verbreedt en nevengeulen aanlegt.

Groene daken en waterpleinen helpen wateroverlast te verminderen door __________.

zeespiegel

rivierbeddingen

tijdelijk water op te vangen

     Kleine afsluiting

Debiet

Regiem

Absolutie zeespiegelstijging

Relatieve zeespiegelstijging

Verstedelijking

Ontbossing

Kanalisatie

Veeninklinking

Piekafvoer

Kwel

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

(Aan)tekeningen

Tekening 1.
Stroomgebied Maas en Rijn

Tekening 2.
Maas en Rijn en de IJssel

Tekening 3.
Lengteprofiel rivier

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

Maatregelen

Bedenk ten minste 4 maatregelen die genomen kunnen worden om de menselijke- en natuurlijke oorzaken van het toemende wateroverlast te verminderen?

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

Oud examenvraag

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

30 maximumscore 2

1 sneller

2 af

3 hoger

4 onregelmatiger

indien vier juiste antwoorden 2

indien drie juiste antwoorden 1

indien minder dan drie juiste antwoorden 0 

     Grote afsluiting

De leerlingen kennen ten minste de volgende oorzaken van wateroverlast in Nederland: overstromingen van zee, rivieren, hevige neerslag, kwel en bodemverzakkingen. 

Ze kunnen uitleggen hoe menselijk handelen en klimaatverandering deze oorzaken verergeren en welke maatregelen genomen kunnen worden om wateroverlast te verminderen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

https://quizlet.com/join/MpbntExdJ?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

 Vraag 1

(R) 1 punt

Wateroverlast in Nederland kan door verschillende oorzaken ontstaan.

Geef de vijf belangrijkste oorzaken van wateroverlast in Nederland.

Breedteligging: Invloed op zonnestraling en temperatuur, waardoor gebieden dichter bij de evenaar warmer zijn.<br>- Hoogteligging: Invloed op temperatuur, met lagere temperaturen op grotere hoogten.

Vraag 2 

(T1) 2 punten

Verstedelijking en klimaatverandering hebben invloed op de frequentie en ernst van wateroverlast.

Leg uit hoe verstedelijking bijdraagt aan wateroverlast.

Aanlandige wind: Brengt vochtige lucht van de zee naar het land, wat leidt tot meer neerslag en mildere temperaturen.

Aflandige wind: Brengt droge lucht van het land naar de zee, wat resulteert in minder neerslag en grotere temperatuurschommelingen.<br>Uitleg: Aan de westkust zorgen aanlandige winden voor meer neerslag en mildere temperaturen, terwijl aan de oostkust aflandige winden droger en extremer weer kunnen veroorzaken.

Vraag 3 

(T2) 2 punten

Verschillende maatregelen kunnen worden genomen om de gevolgen van wateroverlast te verminderen.

Beschrijf twee maatregelen die Nederland neemt om wateroverlast tegen te gaan en leg uit hoe deze maatregelen werken.

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen