Wilskracht - Beloon jezelf

• Mentorles
• LOB
• +1
• Middelbare school
• MBO
• HBO
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6
• Studiejaar 1-4

Module-inzicht: Je kunt invloed uitoefenen op je eigen gedrag.

Lesinzicht: Een beloning maakt het doen van iets leuker en stimuleert je om het nog een keer te doen.

Benodigdheden:

- Een 'Slim jezelf zijn' werkboek óf het werkblad 'Gewoonteteller'.

- Het werkblad 'Check Beloon jezelf'.

- Het werkblad 'Takenbingo'.

- Iets lekkers als beloning voor de winnende studenten.

Relevante pagina's uit het Slim Jezelf Zijn-boek: p. 68-69

Leerdoel van deze les

Snap je de relatie tussen jezelf belonen en je wilskracht.

• Lees de slide voor.

Leerdoelen:

• De leerling kan uitleggen waarom het nuttig is om jezelf te belonen.
• De leerling kan benoemen welke twee soorten beloningen er zijn.
• De leerling kan verschillende beloningen opnoemen waar je uit kunt kiezen wanneer je gedaan hebt wat je wilde doen.

Extra informatie:

De check is er om de huidige aanpak van de studenten te ontdekken. Het kan een vraag, opdracht of test zijn en er zijn geen goede of foute antwoorden. Het is puur om te ontdekken welke strategieën of technieken de studenten nu gebruiken.

Op pagina 9 van het Slim Jezelf Zijn-boek staat een voorbeeld van de check. 

Beloningen

• Groep 1 gaat eerst 2 minuten iets leuks doen (Spelletje/YouTube/TikTok/Instagram) en daarna 2 minuten de tekst op het werkblad lezen.
  
• Groep 2 gaat eerst 2 minuten de tekst op het werkblad lezen, en daarna 2 minuten iets leuks doen als beloning. 

• Verdeel de klas in twee groepen. Iedereen werkt individueel, dus het maakt niet uit hoe je de verdeling maakt.
• Lees de slide voor.
• Zorg dat het voor alle studenten duidelijk is of ze beginnen met 'iets leuks', of met het lezen van de tekst op het werkblad 'Check Beloon jezelf'.
• Zorg ervoor dat iedereen wel in stilte kan werken.
• Start de timer en laat de studenten aan de slag gaan.
• Na twee minuten wisselen de studenten van activiteit.
• Start de timer opnieuw en laat de studenten weer aan de slag gaan.

Hoeveel wilskracht had je
nodig om te tekst te gaan lezen?

Heel weinig

Weinig

Veel

Heel veel

• Laat de studenten de vraag beantwoorden.
• Vraag studenten uit zowel groep 1 als groep 2, en vraag studenten waarom ze veel of weinig wilskracht nodig hadden voor het lezen van de tekst.

Extra informatie:

In de opdracht die je met de studenten hebt gedaan, zaten twee verschillende ervaringen. Bij groep 1 (eerst iets leuks, dan het werkblad) is het waarschijnlijk dat de studenten hebben gemerkt dat het meer wilskracht kost om iets 'minder leuks' te doen na het doen van iets leuks. Dit heeft te maken met de afgifte van 'dopamine' in je hersenen. Bij groep 2 is het waarschijnlijk dat de studenten hebben gemerkt dat het minder wilskracht kost om iets 'minder leuks' te doen, omdat er een beloning op hen stond te wachten. 

Extra informatie

Tijdens het ervaren krijgen studenten wetenschappelijke theorie en slimme leertips uitgelegd waar ze vervolgens mee aan de slag gaan. Het doel is dat ze ontdekken hoe de aangeboden kennis, technieken en/of strategieën voor hen werken. Hierin is het belangrijk dat de studenten het zelf gaan ervaren. Alleen dan kunnen ze kiezen wat ze hier verder mee willen doen. Voor meer informatie, zie p. 12 en 13 van het Slim Jezelf Zijn-boek.

Het leukst voor het laatst

Het kost je meer wilskracht om iets minder leuks te doen wanneer je daarvoor iets leuks hebt gedaan.

Het kost je minder wilskracht om iets minder leuks te doen wanneer er een beloning op je wacht.  

• Lees de slide voor.

Extra informatie:

Wanneer je een beloning krijgt, komt er een stofje vrij in je hersenen genaamd 'dopamine'. Dopamine zorgt ervoor dat we ons gelukkig en beloond voelen. Het komt vrij wanneer je bijvoorbeeld iets lekkers eet of iets leuks doet met je vrienden. 

Als je jezelf direct beloont nadat je iets hebt gedaan wat je wilde doen, zorgt dat ervoor dat je dit geluksgevoel de volgende keer weer wilt ervaren. Zo wordt iets sneller een gewoonte. 

Kies je beloning

De beste beloning is een beloning die direct te maken heeft met je taak (bijvoorbeeld een frisse adem na het tandenpoetsen).

Extra informatie:

Een voorbeeld van een beloning op de lange termijn is het halen van je diploma. Het is soms moeilijk om jezelf hiervoor te motiveren, omdat de beloning ver weg is. Daarom is het belangrijk om jezelf ook op de korte termijn te belonen. Dit is een beloning die je direct ontvangt, nadat je hebt gedaan wat je wilde of moest doen. Dit kan gaan om wat lekkers, een compliment of het afstrepen van een taak op je to-do-lijst.

Extra informatie:

Wanneer je een beloning krijgt, komt er een stofje vrij in je hersenen genaamd 'dopamine'. Dopamine zorgt ervoor dat we ons gelukkig en beloond voelen. Het komt vrij wanneer je bijvoorbeeld iets lekkers eet of iets leuks doet met je vrienden. 

Als je jezelf direct beloont nadat je iets hebt gedaan wat je wilde doen, zorgt dat ervoor dat je dit geluksgevoel de volgende keer weer wilt ervaren. Zo wordt iets sneller een gewoonte. 

Welke beloningen
zouden jou helpen?

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.
• De leerlingen kunnen meerdere antwoorden geven. Klik op 'sluit invoer' als de leerlingen geen antwoorden meer mogen geven.

Klein maar fijn

 Een goede beloning kan heel klein zijn! Denk aan het afstrepen van een taak op je to-do-lijst of het horen van onderstaand geluidje als je iets afvinkt:

Extra informatie:

Een voorbeeld van een beloning op de lange termijn is het halen van je diploma. Het is soms moeilijk om jezelf hiervoor te motiveren, omdat de beloning ver weg is. Daarom is het belangrijk om jezelf ook op de korte termijn te belonen. Dit is een beloning die je direct ontvangt, nadat je hebt gedaan wat je wilde of moest doen. Dit kan gaan om wat lekkers, een compliment of het afstrepen van een taak op je to-do-lijst.

Takenbingo

• Rond alle taken op het werkblad af.
• Na iedere taak kun je de taak afstrepen. 
• De studenten die als eerste alle taken heeft afgestreept krijgt een lekkere beloning.

Succes!

• Lees de slide voor.
  
• Deel het werkblad 'Takenbingo' uit.
• De studenten die als eerste alle taken heeft volbracht, krijgt van de docent wat lekkers als beloning.

Extra informatie:

Wanneer je een beloning krijgt, komt er een stofje vrij in je hersenen genaamd 'dopamine'. Dopamine zorgt ervoor dat we ons gelukkig en beloond voelen. Het komt vrij wanneer je bijvoorbeeld iets lekkers eet of iets leuks doet met je vrienden. 

Als je jezelf direct beloont nadat je iets hebt gedaan wat je wilde doen, zorgt dat ervoor dat je dit geluksgevoel de volgende keer weer wilt ervaren. Zo wordt iets sneller een gewoonte. 

Wat hielp jou om de taken uit te voeren?

Het afstrepen

De beloning achteraf

Beide

Geen van beide

• Laat de studenten de vraag beantwoorden.
• Vraag enkele studenten om hun antwoord toe te lichten.

Maak een streak!

Als je van iets een gewoonte wilt maken werkt het belonend om te werken aan een 'streak'. Denk maar aan hoe dat werkt bij bijvoorbeeld Snapchat.

Hiervoor kun je ook een 

'gewoonteteller' gebruiken.

• Wijs de leerlingen op p. 69 van het Slim Jezelf Zijn-boek of op het werkblad 'Gewoonteteller' en stimuleer ze om de gewoonteteller thuis eens uit te proberen.

Extra informatie

Wanneer je een stapje dichterbij je doel komt, reageert je brein op dezelfde manier als bij een directe beloning: er komt dopamine vrij waardoor je je blij voelt. De simpele actie van het zetten van een kruisje wanneer je iets hebt gedaan wat je moest of wilde doen, geeft een belonend gevoel. Het gebruik van een gewoonteteller werkt ook stimulerend om het gedrag regelmatig te blijven herhalen, wat belangrijk is voor het automatiseren van een gewoonte.  

Extra informatie

'Mijn experiment' is de laatste stap van het proces. Bij de check is de huidige aanpak duidelijk geworden. Bij het ervaren zijn ze aan de slag gegaan met een andere manier van leren. Nu is het tijd voor de studenten om te bedenken wat ze hiervan mee willen nemen om uit te proberen, verder mee te oefenen of een nieuwe, waardevolle gewoonte van te maken. Het helpt om dit plannetje zo concreet mogelijk te maken. Dat zorgt ervoor dat het makkelijker wordt om het experiment ook daadwerkelijk uit te voeren.

Wij geven steeds drie voorbeelden van passende experimenten, maar het is belangrijk dat studenten ook de ruimte voelen om zelf iets te kiezen, mits het concreet is.

In hoeverre snap je de relatie tussen jezelf belonen en je wilskracht?

0100

Hoe ga jij deze kennis gebruiken? Bedenk een concreet experiment:

• Benoem dat het belangrijk is om het zo concreet mogelijk te maken.
• Vraag een aantal studenten of ze hun experiment willen toelichten.
• Als een experiment nog niet zo concreet is, kan je er op doorvragen. ("Wat ga je precies doen?", "Voor welk vak?", "Wanneer ga je het doen?", "Wat is de eerste stap?")

Wat vond je van deze les?

• Laat leerlingen de vraag beantwoorden.

Extra informatie

Als je de les aan 'Mijn lessen' hebt toegevoegd en de les hebt gegeven, kan je achteraf bij 'rapportages' de antwoorden van de leerlingen op een later moment nog inzien.

• Sluit de les af.