De middeleeuwen

• Woordenschat
• Begrijpend lezen
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introduction

Toen het Romeinse Rijk uiteen viel begonnen de middeleeuwen. De tijd van ridders, horige boeren en het leenstelsel. Pardon?

De middeleeuwen

Waar denk jij aan als je denkt aan ...

• ... ridders?
• ... kastelen?

Praat erover in je groepje. Bespreek jullie antwoorden daarna klassikaal.

Vragenmuur & Weetmuur

Wat zou je willen weten over de middeleeuwen? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik hoe het hofstelsel en leenstelsel uit de middeleeuwen werkten.
  
• weet ik wanneer, waarom en hoe deze stelsels ontstonden.
• weet ik hoe het leven er in de middeleeuwen rondom een kasteel uitzag.

Dit ga je leren

Woordenschat

• Na deze les begrijp ik de belangrijke woorden die met de middeleeuwen te maken hebben.

Taal

• Na deze les kan ik een samenvatting maken waarin ik de belangrijkste informatie over de middeleeuwen vermeld. Ik kies zelf op welke manier ik dat doe.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

500 - 1500:

de middeleeuwen

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• edelen
• veroveren
• geplunderd
• adel
• horige
• hof
• het hofstelsel
• het leenstelsel
• de graaf
• de hertog
• de leenheer
• innen - inde - geïnd
• de baron
• het maliënkolder
• de uitrusting

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

..
.

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?
De meeste ridders waren van adel!

1. WAAR. Je had veel geld nodig om ridder te kunnen worden. Je moest een lange opleiding volgen en de uitrusting was duur.
2. NIET WAAR. De meeste mensen van adel woonden veilig binnen de muren van het kasteel. Die wilden helemaal geen ridder worden, omdat het veel te gevaarlijk was.

..
.

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?
De middeleeuwen ontstonden na de val van het Romeinse Rijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

..
.

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

Hoe komt het dat veel mensen in de tijd van de middeleeuwen weer boer werden?

1. Na de val van het Romeinse Rijk kwam de handel stil te liggen, mede ook omdat veel wegen niet werden onderhouden. Mensen hadden honger en gingen hun eigen voedsel verbouwen.
2. Dat was een beroep waar het meeste geld in omging. Mensen konden spullen verbouwen op het land en vervolgens voor veel geld verkopen aan anderen.

.

Bekijk het filmpje. Leg daarna uit waarom veel boeren in de tijd van de middeleeuwen bereid waren om voor een heer te gaan werken en de heer te betalen terwijl ze daarvoor als zelfstandige boer werkten.

Heb jij het goed begrepen?

Bekijk het filmpje over het ontstaan van kastelen.

Wat hoort bij elkaar? Slepen maar!

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

de leenheer

edelen

de horige

de ridder

Boer die van een heer een stukje grond mocht gebruiken voor landbouw. Hij moest de heer hiervoor belasting betalen. 

Mensen die van adel zijn. Ze voerden oorlog om meer grond te veroveren. Voorbeelden zijn de hertog en hertogin en een graaf.

Hij beloofde de koning om het land te verdedigen en te besturen. Hij inde belasting bij de boeren op zijn land.

Meestal van adel. Heeft een lange opleiding gehad.

Hoe zag een aanval op een kasteel eruit? Bekijk het filmpje.

Door archeologische opgravingen zijn we veel te weten gekomen over de middeleeuwen. Bekijk het filmpje!

En wat zien we nu nog terug van deze tijd in Zutphen?

Bekijk het filmpje.

.

Wat zou jij het liefst willen opgraven / ontdekken uit de middeleeuwen?

Wat vind jij?

Als je Nederland goed bekijkt, zie je nog steeds sporen van de middeleeuwen. Wat heb jij weleens gezien waarvan je denkt dat het uit de middeleeuwen komt? 

Bekijk de twee kaarten hiernaast om te zien wanneer welke steden zijn ontstaan en welke verdedigingswerken er stonden. Klik op de hotspots en vervolgens op bron en meer informatie!

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Bekijk het filmpje.

Hoe zag het leven in een kasteel er verder uit?
Bekijk het filmpje.

Maak tijdens en na het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

.

EENS of ONEENS? Het lijkt mij fantastisch om een dagje in de tijd van de middeleeuwen te leven!

Wat vind jij?

Verwerkingsopdracht

Gebruik de informatie uit de filmpjes en de tekst om een samenvatting van de middeleeuwen te maken. Het maken van een samenvatting kan natuurlijk op verschillende manieren. Kies uit één van de opdrachten op de volgende slides. Heb je een ander idee? Overleg dan met je juf of meester. 

Geef in je samenvatting in ieder geval informatie over: 

• het ontstaan van kastelen (waarom en waar ontstonden ze?)
• het ontstaan van het hofstelsel en leenstelsel (wanneer, waarom en hoe ontstonden ze en hoe werkte het?)
• het leven in de middeleeuwen (hoe zag het leven van een horige, een leenheer en een ridder eruit?)

Optie 1: een tijdlijn in een doosje

1. Ga op zoek naar een klein doosje.
2. Knip kaartjes van papier zo groot als het doosje.
3. Schrijf op een kaartje het jaartal (met datum).
4. Schrijf en teken op het volgende kaartje welke belangrijke gebeurtenis die dag / dat jaar / die periode heeft plaatsgevonden. Je kunt natuurlijk ook afbeeldingen van internet printen en opplakken. 
5. Plak al je kaartjes in de juiste volgorde aan elkaar, zodat er een lange slinger (een tijdlijn) ontstaat.
6. Vouw de tijdlijn om en om en stop hem in het doosje. Versier je het doosje ook?

Optie 2: een lapbook

1. Bekijk de filmpjes hiernaast.
2. Maak de 'achtergrond' van je lapbook.
3. Verzamel zoveel mogelijk informatie uit de tekst en de filmpjes en presenteer deze op je lapbook.
   
   

Tip! Op YouTube staan nog veel meer leuke ideeën en tutorials.

This video is no longer available

Welke video was dit?

Optie 3: een pijlenschema

Maak een pijlenschema waarin je de informatie uit de tekst en de filmpjes ordent. 

Tip! Je kunt er ook tekeningen bij maken om dingen te verduidelijken.

Wereldoriëntatie

• Ik weet hoe het hofstelsel en leenstelsel uit de middeleeuwen werkten.
  
• Ik weet wanneer, waarom en hoe deze stelsels ontstonden.
• Ik weet hoe het leven er in de middeleeuwen rondom een kasteel uitzag.

Terugkoppeling lesdoelen

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met de middeleeuwen te maken hebben.

Taal

• Ik kan een samenvatting maken waarin ik de belangrijkste informatie over de middeleeuwen vermeld. Ik kies zelf op welke manier ik dat doe.

Wat heb jij geleerd? Schrijf het in je projectschrift. Plak je ook (een foto van) je samenvatting in je projectschrift?

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen. Hebben zij de lesdoelen behaald?

Vragenmuur & Weetmuur

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

              Tot de volgende keer!