Training - Feedback in de les

• Communicatie
• HBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1-4

Naam trainer

Feedback 

in de les

Naam school

Datum

Tekst

Klik hier voor een poster voor het model Feed up, Feedback en Feed forward 

Felmen Schinkel

Onderwijskundig specialist

Wat hoop jij deze training te leren?

Doelen

Aan het einde van de module:

• Kun je de drie verschillende dimensies van feedback benoemen
  
• Kun je de feedback-regels benoemen
  
• Kun je met een concrete werkvorm feedback geven, rekening houdende met de feedbackregels

Inhoud training

• Wat is feedback?
• Feedback en leerdoelen
  
• Succesfactoren
• Pauze
• Voorbeelden


• Aan de slag
• Afronding

Wat is feedback?

Wat is feedback?

Waarom feedback?

Hieronder komt het 'waarom' van feedback ter sprake. 

Waarom geef je het? Wat is je doel? Wat moeten leerlingen ermee doen? Wiens taak is het? Is het voor jou als docent klaar na het geven van feedback?

Hoe ziet feedback er in jouw lespraktijk uit?

Wat vind je het belangrijkste bij feedback?

1. Dat de leerling er iets van leert op de lange termijn
2. Dat de docent kwalitatief goede feedback geeft
3. Dat de feedback van de docent begrijpelijk is
4. Dat de feedback volledig is

Antwoord A heeft de focus van deze module. Zorgen dat de leerling er iets van leert: dat het hem of haar verder helpt in het behalen van het leerdoel. 

Kortom: een cognitief perspectief.

Wat is volgens jou de taak van de docent?

1. Dat iedere leerling een goed eindproduct heeft
2. Dat iedere leerling een stap heeft gezet richting zelfstandigheid

Antwoord B. 

Achtergrond

Uiteindelijk moet feedback leerlingen zelfstandig maken. Leerlingen moeten niet afhankelijk zijn (of blijven) van feedback van jou als docent. Ze moeten zichzelf leren feedback te geven. 

Voorbeeld: als je als docent wiskunde ene nieuwsbrief naar ouders stuurt, mogen hier geen grammaticale of spelfouten inzitten. Daarom stuur je het naar een collega Nederlands. Zij verbetert alle fouten. Het doel is: een perfecte brief. Niet voor jou om zelfstandig een goede brief te schrijven. 

Voor leerlingen is dit anders. Je wilt leerlingen leren zélf een brief te laten schrijven. Met zo min mogelijk fouten. Het doel is: zelfstandig een brief schrijven. En niet (per se) een foutloze. 

Als jij alle fouten verbetert (dus alle d's, en t's als suggestie in de kantlijn zet), heeft een leerling een spelfoutloze brief. Maar hij of zij maakt die fouten in een volgende brief gewoon wéér. Dat is niet het doel. Het doel is dat zij zelf de volgende keer mínder fouten maken. Of het werk zelf kunnen verbeteren. 

Wat doe je als je werk van leerlingen nakijkt?

1. Ik markeer en verbeter alle fouten
2. Ik markeer en verbeter een paar fouten
3. Ik geef alle tips die van toepassing zijn, maar geef geen antwoorden
4. Ik geef twee á drie tips, maar geen antwoorden

Wat is feedback?
(een definitie)

Focus

Feedback voor de leerling, gericht op jouw vak en in de klassencontext.

Definiëren

(uit de inspiratiesessie)

1. Leerlingen begeleiden, uitdagen, confronteren en stimuleren om het beste uit zichzelf te halen. 
2. Een proces dat inzicht geeft in de eventuele kloof tussen de geleverde prestatie en de verwachte prestatie met als doel de prestaties te verbeteren. 
   

Welke vind je beter, en waarom?

Feedback is een proces

 

waarin leerlingen informatie van verschillende bronnen over hun prestaties interpreteren en gebruiken 

om de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën te verbeteren. 

(Feedback in de klas, p.19)

Toelichting per blokje

(uit het boek Feedback in de klas, p.20)

Feedback is een proces

Feedback gaat verder dan informatie, is niet beperkt tot een eenmalig moment, maar is telkens weer een zoektocht, een proces. In elk context kan dit er anders uitzien. Er is geen zaligmakende aanpak die overal werkt. 

Leerlingen interpreteren, gebruiken, verbeteren

De focus ligt in deze definitie duidelijk op wat leerlingen doen. Leerlingen worden meer dan in een klassieke invulling eigenaar van feedback. 

Informatie van verschillende bronnen over hun prestaties

Informatie over prestaties kan van leraren komen, maar ook van leerlingen zelf, medeleerlingen, externen of automatische feedbacksystemen. 

Kwaliteit van hun werk of leerstrategieën verbeteren

Feedback beoogt een effect op het leren, maar dit betekent niet altijd het werk van de leerlingen zelf moet verbeteren. Belangrijker is dat leerlingen door de feedback leren of betere leerstrategieën ontwikkelen, ook al is dit ten koste van de kwaliteit van de prestaties op een specifiek moment. 

Er moeten voldoende kansen zijn voor leerlingen om aan te tonen dat de feedback impact gehad heeft op de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën. 

Feedback is een proces

 

waarin leerlingen informatie van verschillende bronnen over hun prestaties interpreteren en gebruiken 

om de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën te verbeteren. 

(Feedback in de klas, p.19) 

Toelichting per blokje

(uit het boek Feedback in de klas, p.20)

Feedback is een proces

Feedback gaat verder dan informatie, is niet beperkt tot een eenmalig moment, maar is telkens weer een zoektocht, een proces. In elk context kan dit er anders uitzien. Er is geen zaligmakende aanpak die overal werkt. 

Leerlingen interpreteren, gebruiken, verbeteren

De focus ligt in deze definitie duidelijk op wat leerlingen doen. Leerlingen worden meer dan in een klassieke invulling eigenaar van feedback. 

Informatie van verschillende bronnen over hun prestaties

Informatie over prestaties kan van leraren komen, maar ook van leerlingen zelf, medeleerlingen, externen of automatische feedbacksystemen. 

Kwaliteit van hun werk of leerstrategieën verbeteren

Feedback beoogt een effect op het leren, maar dit betekent niet altijd het werk van de leerlingen zelf moet verbeteren. Belangrijker is dat leerlingen door de feedback leren of betere leerstrategieën ontwikkelen, ook al is dit ten koste van de kwaliteit van de prestaties op een specifiek moment. 

Er moeten voldoende kansen zijn voor leerlingen om aan te tonen dat de feedback impact gehad heeft op de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën. 

Feedback is een proces

 

waarin leerlingen informatie van verschillende bronnen over hun prestaties interpreteren en gebruiken 

om de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën te verbeteren. 

(Feedback in de klas, p.19) 

Toelichting per blokje

(uit het boek Feedback in de klas, p.20)

Feedback is een proces

Feedback gaat verder dan informatie, is niet beperkt tot een eenmalig moment, maar is telkens weer een zoektocht, een proces. In elk context kan dit er anders uitzien. Er is geen zaligmakende aanpak die overal werkt. 

Leerlingen interpreteren, gebruiken, verbeteren

De focus ligt in deze definitie duidelijk op wat leerlingen doen. Leerlingen worden meer dan in een klassieke invulling eigenaar van feedback. 

Informatie van verschillende bronnen over hun prestaties

Informatie over prestaties kan van leraren komen, maar ook van leerlingen zelf, medeleerlingen, externen of automatische feedbacksystemen. 

Kwaliteit van hun werk of leerstrategieën verbeteren

Feedback beoogt een effect op het leren, maar dit betekent niet altijd het werk van de leerlingen zelf moet verbeteren. Belangrijker is dat leerlingen door de feedback leren of betere leerstrategieën ontwikkelen, ook al is dit ten koste van de kwaliteit van de prestaties op een specifiek moment. 

Er moeten voldoende kansen zijn voor leerlingen om aan te tonen dat de feedback impact gehad heeft op de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën. 

Feedback is een proces

 

waarin leerlingen informatie van verschillende bronnen over hun prestaties interpreteren en gebruiken 

om de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën te verbeteren. 

(Feedback in de klas, p.19) 

Toelichting per blokje

(uit het boek Feedback in de klas, p.20)

Feedback is een proces

Feedback gaat verder dan informatie, is niet beperkt tot een eenmalig moment, maar is telkens weer een zoektocht, een proces. In elk context kan dit er anders uitzien. Er is geen zaligmakende aanpak die overal werkt. 

Leerlingen interpreteren, gebruiken, verbeteren

De focus ligt in deze definitie duidelijk op wat leerlingen doen. Leerlingen worden meer dan in een klassieke invulling eigenaar van feedback. 

Informatie van verschillende bronnen over hun prestaties

Informatie over prestaties kan van leraren komen, maar ook van leerlingen zelf, medeleerlingen, externen of automatische feedbacksystemen. 

Kwaliteit van hun werk of leerstrategieën verbeteren

Feedback beoogt een effect op het leren, maar dit betekent niet altijd het werk van de leerlingen zelf moet verbeteren. Belangrijker is dat leerlingen door de feedback leren of betere leerstrategieën ontwikkelen, ook al is dit ten koste van de kwaliteit van de prestaties op een specifiek moment. 

Er moeten voldoende kansen zijn voor leerlingen om aan te tonen dat de feedback impact gehad heeft op de kwaliteit van hun werk of hun leerstrategieën. 

Feedback en leerdoelen

Formatief evalueren

Bindende factor: formatief evalueren.  Die brengt leerdoelen, succescriteria én feedback bij elkaar. 

Is ook in de inspiratiesessie aan bod gekomen. Dus herhaling. 

Een FE-model

Succesfactoren van feedback

Het FE-model is er één van velen. Een bekend model is die van William (feedback, feed up en feed forward). Dit model is ook impliciet in het FE model van Gulikers en Baartmans zichtbaar. 

Indien enkele docenten dit model waarderen/kennen, kun je ervoor kiezen om dit model te koppelen aan het FE-model van Gulikers & Baartman (2017). 

Bedenk en deel een voorbeeld van (goede) feedback die je afgelopen week gaf.

Focus

Feedback voor de leerling om het leerdoel te behalen, gericht op jouw vak en in de klassencontext. 

Uit de inspiratiesessie

Wat zijn succesfactoren?

Denken-delen-uitwisselen

Werkvorm Denken delen uitwisselen:

Individueel

Bedenk voor jezelf welke elementen belangrijk zijn bij het geven van feedback.

Schrijf belangrijke elementen voor jezelf op. (Denk ook terug aan de factoren uit de inspiratiesessie)

In duo's

Deel jouw elementen met die van een collega. Welke overeenkomsten zijn er? Welke kun je aanvullen?

Kom tot een gezamenlijke lijst van belangrijke factoren bij feedback geven

Plenair uitwisselen 

Welke succesfactoren hebben we bedacht? In welke categorieën vallen deze?

Benoem jullie succesfactoren voor effectieve feedback.

Feedbackregels

• Benoem het belang van feedback
  
• Houd feedback behapbaar
  
• Zorg dat de leerlingen de feedback begrijpen
  
• Laat de leerling altijd iets doen met de feedback
  
• Geef feedback die aan het denken zet
  
• Werk aan kwaliteitsbesef (voorbeelden)
• Zorg dat de randvoorwaarden in orde zijn (tijd, plek, relatie & emotie)

Voorbeeld per 'feedbackregel'

Zie ook deze link.

o Geef een korte beschrijving van de les (±2 minuten)

 Denk aan: leerdoel, onderwerp, opzet van de les

o Geef aan hoe (op welk niveau) je gedifferentieerd hebt in deze les

(zie afbeelding)

• Stel elkaar de resterende tijd verdiepende vragen (2-3 minuten)

• Als de timer gaat, wissel je door naar de volgende collega

Centrale vraag:

Werkt de leerling harder dan de leraar?

Het zweet moet op de juiste ruggen staan. Als jij meer werk moet doen dan de leerling, dan is dat een indicator dat het geen goede feedback is. Probeer de feedback zo te geven, dat het de leerling aan het denken zet. Zij moeten het zweet op de rug hebben staan, niet jij. 

Pauze

Pauze

Animatie bekijken

Tijdens het kijken:

Welke werkvormen spreken je aan?

Wat doe je al? Waar twijfel je aan?

Animatie fase 4+5 van SLO:

https://player.vimeo.com/video/574873827

Simpelweg resultaten communiceren leidt niet automatisch tot verbeteringen en passende vervolgacties

Wie herkent dit?

Delen

Bespreek met een collega wat je opvalt in de video.

Wat doe je al? Welke werkvormen spreken je aan? 

Voorbeelden

Voorbeelden en praktijksituaties per feedbackregel

Belang van feedback

• Beschrijf een situatie waarin het belang van de feedback centraal stond

Communiceer vooraf duidelijk het doel van de feedback en geef aan wat leerlingen eraan hebben. 

Houd feedback behapbaar

• Ken je een situatie waarin dit lukte? Of waarin dat juist niet lukte?

Eigen anekdote

Stagiaire overladen met feedback. Ik was bang dat ze anders dacht dat de rest al goed was. Veel tips en tricks in de kantlijn. Samen met mijn collega ging ik los. Maar dit werkte niet. Ze werd onzeker, ze nam niets mee en kon niet focussen. Nu geven we feedback op twee of drie onderdelen tegelijk.

Voorbeeld Stijn (feedback in de klas, p 10):

"De leerlingen dienden een verslag in, en in de kantlijn schreef ik vervolgens commentaren. Ik probeerde de leerlingen gerust te stellen door te zeggen dat de hoeveelheid commentaar weinig informatie gaf over de kwaliteit van het werk of over de inspanning die ze geleverd hadden. Ik wilde wel volledig zijn in mijn feedback. Leerlingen waren vaak overweldigd door het aantal commentaren. Ik voelde de motivatie van leerlingen afnemen."

Zorg dat leerlingen de feedback begrijpen

• Ken je een situatie waarin dit lukte? Of waarin dat juist niet lukte?

Laat leerlingen de feedback die ze kregen samenvatten en een concrete vervolgactie benoemen. 

Laat leerlingen altijd iets doen met de feedback

• Ken je een situatie waarin dit lukte? Of waarin dat juist niet lukte?

Voorbeeld Saïd:

Ik had de gewoonte om meer dan genoeg toetsen af te nemen om de leerlingen voldoende leerkansen te bezorgen. Het verbeterwerk was zwaar, maar dat wil ik er wel bij nemen als het voor de leerlingen wat oplevert. Na verloop van tijd merkte ik echter dat de leerlingen de toetsen niet als leermoment beschouwden. Ze kijken vooral naar de score. Ook de gesprekken gaan vooral daarover. Bij een volgende toets maken de leerlingen dezelfde fouten. Het wordt duidelijk dat de leerlingen weinig aan de slag gegaan zijn met de feedback, vooral zelfs degenen die het moeilijk hadden met de leerstof. Het leereffect van de toetsen was dus beperkt. 

Ruim tijd in

Geef leerlingen tijdens de les tijd om hun feedback te verwerken in hun werk. Plan hiervoor tijd in je lesopzet en communiceer dit met je leerlingen.

Klassikale feedback

Leg de les stil en kies drie voorbeelden uit de klas die je klassikaal gaat bespreken. Samen bekijk je wat er al goed is en waar verbeteringen mogelijk zijn. Willekeurig wijs je een aantal leerlingen aan die concrete feedback formuleren en zorg je dat de succescriteria terugkomen. 

Daarna laat je leerlingen naar hun eigen werk kijken. Wat kun je toepassen op je eigen werk? Waar ga jij rekening mee houden?

Verschillen en overeenkomsten laten benoemen in de feedback die leerlingen kregen. 

Ook feedback codering (zie volgende sheet)

https://jvremoortere.wordpress.com/2019/12/29/werkvorm-voor-formatief-evalueren-feedback-codering/

Geef feedback die aan het denken zet

• Ken je een situatie waarin dit lukte? Of waarin dat juist niet lukte?

Voorbeeld van feedback codering

Jörgen van Remoortere

Kwaliteitsbesef:

Een neus voor kwaliteit

• Ken je een situatie waarin dit lukte? Of waarin dat juist niet lukte?

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Feedback geletterdheid

Leerlingen kunnen niet altijd feedback ontvangen. Soms spelen ook emoties mee. Ook het doel is niet altijd helder van de feedback. Bijvoorbeeld wanneer het gebruikt wordt om te beoordelen (cijfer). 

Zorg dat randvoor-waarden op orde zijn

• Ken je een situatie waarin dit lukte? Of waarin dat juist niet lukte?

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Feedback geletterdheid

Leerlingen kunnen niet altijd feedback ontvangen. Soms spelen ook emoties mee. Ook het doel is niet altijd helder van de feedback. Bijvoorbeeld wanneer het gebruikt wordt om te beoordelen (cijfer). 

Praktijkvoorbeeld

• Werkvorm 'Toetsen'
• Feedbackcodering
• Feedback op bouwtekening
• Feedback bij bloemschikken
• Feedback op nieuwsbrief (kinderopvang)

Aan de slag

Bespreek met je collega waar jij mee aan de slag gaat.

Algemene tips

• Doe hardop voor hoe je feedback geeft (modelling)
• Plan tijd in tijdens je les om leerlingen iets met de feedback te laten doen
• Communiceer duidelijk wat het doel is van de feedback
• Vermijd feedback in combinatie met een cijfer (of andere eindbeoordeling)
• Maak gebruik van de kracht van voorbeelden

Houd rekening met de kennisvloek.

Als docent heb je te maken met de kennisvloek. Je hebt zelf veel meer kennis, voorbeelden en ervaringen in je hoofd. Bij leerlingen ontbreekt deze kennis.

Eindopdracht

Tijdens de verwerking ga je met het volgende aan de slag:

• Je kiest een werkvorm waarin feedback geven centraal staat
  
• Je werkt de werkvorm voor één van je leerdoel-lessen uit
• Je houdt hierbij rekening met minimaal één succesfactor
• Je geeft de feedback-les vóór de volgende bijeenkomst

Tijdens de feedbacksessie bespreken we de werkvormen en geven we elkaar feedback aan de hand van de feedback succesfactoren.

Format

Klik hier om het format in Word te downloaden. 

Link naar het evaluatieformulier

Evalueren

Klik hier om het feedback-formulier in te vullen.