LES 2 11.2 Anorganische en organische stoffen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon weg

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

- Hst 11, paragraaf 1, 2, 3 en 4

- Hst 12, paragraaf 1 t/m 5

Toets periode 2:

PTA

Is het een voedingsmiddel of een voedingsstof? Sleep de woorden naar het juiste begrip.

Voedingsmiddel

Voedingsstof

Koolhydraten

Vetten

Water

Appel

Thee

Vitamines

Pasta

Poffertjes

Leerdoel

Je kunt aan de molecuul- of structuurformule zien of een stof organische of anorganische is. Bijvoorbeeld bij voedingsstoffen

Je kunt de belangrijkste organische voedingsstoffen aan hun molecuul-of structuurformule herkennen

voorkennis: periodiek systeem, atomen, molecuul en structuurformules

Sleep de juiste elementen naar de juiste afkortingen

C

N

O

He

S

H

P

Ca

Zuurstof

Helium

Zwavel

Waterstof

Fosfor

Calcium

Koolstof

Stikstof

Zijn de bouwstenen van alles

Atomen kunnen verbindingen aangaan. Hierdoor vormen ze moleculen.

Binas tabel 99 laat alle atomen zien die er zijn, met de naam erbij

Als er naar atomen gerefereerd wordt, dan wordt er vaak gebruik gemaakt van afkortingen. Zoek op waar de volgende afkortingen voor staan:

H, C, O, P, N, S

Sleep de mineralen naar de juiste taak

Belangrijk voor bloeddruk

Nodig voor vervoer zuurstof

Voor sterke botten

Calcium

Natrium

IJzer

In nitriet zitten één stikstofatoom en twee zuurstofatomen. Noteer de molecuulformule

Molecuulformules

structuurformule

Alle atomen (letters) en bindingen (streepjes) in een molecuul getekend

Omdat een molecuul soms wel heel vol wordt als je hem volledig uitschrijft, worden koolstof en waterstof atomen soms anders genoteerd.

Elke hoek van zo'n dergelijke ring bestaat uit een koolstofatoom en meerdere waterstofatomen 

Bekijk thymine. Hoeveel koolstofatomen bevat deze?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 5

organisch (levend/dood)

anorganisch (levenloos)

Organische stoffen

• bevatten C (koolstof) en H(waterstof)
  
• er ligt chemische energie in opgeslagen

Anorganische stoffen

• eenvoudig gebouwd
  
• bevatten maximaal 1x een C-atoom (uitzondering is methaan)
  
• bevatten geen, voor ons toegankelijke, chemische energie

An- betekent niet-

opdracht

Zet de 6 groepen voedingsstoffen onder elkaar. Noteer bij iedere groep stoffen of deze organisch of anorganisch is.

Bronnen: BINAS 67 FGHI

Extra oefening op volgende dia

biologiepagina.nl

Uit welke drie elementen / atomen bestaan alle koolhydraten?
Gebruik Binas

Uit welke twee monosachariden bestaat lactose?
Gebruik Binas!

1. fructose en galactose
2. glucose en glucose
3. galactose en glucose
4. glucose en fructose

Hoe zit het dan met suiker?

Mono- en disachariden worden suikers genoemd. Deze leveren vaak snel energie. 

Polysachariden worden niet suikers genoemd. Deze moeten eerst worden afgebroken.

Polysachariden

• allen opgebouwd op glucose moleculen
  
• reservestof (zetmeel en glycogeen)
  
• bouwstof (cellulose )
• voedingsstof (zetmeel)

zetmeel

cellulose

glycogeen

Welke polysacharide wordt ook wel de dierlijke zetmeel genoemd?

1. glucose
2. glycogeen
3. celloluse
4. glucagon

Aminozuren, de bouwstoffen van eiwitten

Aminozuren (bouwstenen eiwitten) 

- bestaan uit C, O, H en N

- altijd een aminogroep (-NH2) en een zuurgroep (-COOH)

- 20 soorten aminozuren 

Welke twee aminozuren bevatten zwavel?

Vetten

• erg grote moleculen
  
• een glycerolgroep met drie vetzuurketens eraan
  
• brandstof/ reservestof (bevat veel energie)
  
• bouwstof (belangrijk onderdeel celmembranen)
  

Een fosfolipide is een voorbeeld van een vet. Waar vinden we deze in ons lichaam?

1. Celmembraan
2. Ribosoom
3. RER
4. Mitochondrium

DNA is ook een molecuul

Een van de grootste van het lichaam

Aan de slag

Huiswerk

- Doorlezen 11.2 en maken

-Samenvatten leerdoelen