1.8. De Pacificatie van 1917

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Introduction

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom rond 1917 een aantal politieke problemen werd opgelost en welke dit waren.

Historisch Overzicht 

vanaf 1848

Nederland van 1848 tot 1914

8. De Pacificatie van 1917

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom rond 1917 een aantal politieke problemen werd opgelost en welke dit waren.

Situatie in Nederland

• Strijd voor Algemeen Kiesrecht
  

• Strijd voor Vrouwenkiesrecht

• Schoolstrijd

Caoutchouc-artikel

1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.
  

Situatie in de wereld

• Eerste Wereldoorlog

• Russische Revolutie

• Strijd voor Vrouwenkiesrecht

Politieke tegenstellingen

• De socialisten willen algemeen kiesrecht, de liberalen en de confessionelen niet
  
• De confessionelen willen geld voor bijzonder onderwijs, de liberalen en de socialisten niet
• De confessionelen en socialisten besluiten op elkaars voorstellen te gaan stemmen, waardoor er toch een meerderheid ontstaat.
• Hierdoor worden de liberalen buiten spel gezet

Pacificatie

1917

• Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting
  
• Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• Einde van de politieke macht van de Liberalen: pas in 2010 komt er weer een Liberale minister-president, Mark Rutte

Verhoudingen vóór en na de Pacificatie van 1917

'Sinterklaasfeest van 1917'

Aletta Jacobs

Zij krijgt hier 'niks', omdat vrouwen slechts passief en geen actief kiesrecht kregen.

Pieter Jelles Troelstra

Hij was blij, omdat er algemeen kiesrecht voor mannen kwam.

Abraham Kuyper

Hij was blij, omdat er ook geld kwam voor bijzonder onderwijs.

Vergissing van Troelstra

1918

• In november 1918 vindt Troelstra (SDAP) dat Nederland klaar was voor een 'socialistische revolutie', zoals in Rusland was geweest.
• Op dat moment had Nederland economisch 'last' van de Eerste Wereldoorlog: Belgische vluchtelingen, en Nederlandse soldaten, die wel paraat moesten staan, klaagden over slecht voedsel en strenge regels.
• De eerste verkiezingen sinds Algemeen Kiesrecht waren Troelstra tegengevallen: "Met verkiezingen zouden de socialisten nooit aan de macht komen!"

Na de 'Vergissing van Troelstra' gaat het publiek massaal de straat om koningin Wilhelmina en haar dochter kroonprinses Juliana steun te betuigen. Soldaten zwaaien met de Nederlandse vlag. Het is wel duidelijk dat het volk niet voor Troelstra, maar voor het koningshuis kiest: Troelstra's revolutiepoging is na een week mislukt.

Begrippen uit deze les

• Pacficatie
• Algemeen Kiesrecht
• Vrouwenkiesrecht
• passief kiesrecht
• actief kiesrecht
• Schoolstrijd
• Caoutchouc-artikel

Personen uit deze les

• Pieter Jelles Troelstra
• Abraham Kuyper
• Aletta Jacobs
• Pieter Cort van der Linden

Jaartallen uit deze les

• 1887: Caoutchouc-artikel
  
• 1917: Pacificatie
• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen/passief kiesrecht voor vrouwen
• 1919: actief kiesrecht voor vrouwen

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen