Les 7. Religie en Filosofie: Zorg en Ethiek in het Romeinse Rijk en Christendom

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Christendom en zorg tot 1500

Het christendom heeft door de geschiedenis heen een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van zorg en liefdadigheid. Tot 1500 waren de activiteiten op het gebied van zorg voornamelijk gebaseerd op liefdadigheid en werden ze geleid door religieuze organisaties, zoals kloosters, kerken en broederschappen.

Vóór de middeleeuwen waren de vroege christenen bekend om hun praktijk van caritas (liefdadigheid) en barmhartigheid, waarbij ze zorgden voor de armen, zieken en behoeftigen in de samenleving. Dit werd gezien als een uitdrukking van christelijke naastenliefde en dienstbaarheid aan anderen, in navolging van de leringen van Jezus Christus.

In de middeleeuwen speelden kloosters een cruciale rol in de zorg voor de zieken en behoeftigen. Kloosters stichtten gasthuizen en ziekenhuizen waar ze medische zorg boden aan degenen die het nodig hadden, ongeacht hun sociale status. Monniken en nonnen werkten als verpleegsters en verzorgers, en ze ontwikkelden vaak kruidengeneeskunde en andere medische praktijken.

Naast kloosters waren ook kerken en broederschappen actief in liefdadigheidswerk en zorgverlening. Ze verzamelden fondsen en organiseerden initiatieven om de armen te voeden, te kleden en te huisvesten, en ze richtten vaak ziekenhuizen en weeshuizen op om voor de behoeftigen te zorgen.

Al deze inspanningen op het gebied van zorg waren doordrongen van christelijke waarden en idealen van naastenliefde, compassie en barmhartigheid. Ze legden de basis voor de ontwikkeling van formele gezondheidszorginstellingen en -praktijken die in de loop van de tijd zouden evolueren tot het moderne gezondheidszorgsysteem.

Hoe heet de filosoof die vond dat mensen met een beperking geen recht op leven zouden moeten hebben.

1. Aristoteles
2. Socrates
3. Freud
4. Plato

Ziekte kwam volgens Plato door:

1. straf van de goden
2. pech
3. ongezonde levensstijl
4. ongeloof

De Leerdoelen.

Je kunt het verschil aanduiden tussen het Romeinse rijk en het Christendom m.b.t dit onderwerp.

Je kunt het verschil tussen Plato en het Christendom aangeven.

Je bent instaat om aan te geven wat Thomas van Aquino over dit onderwerp zegt.

Je kunt zelf uitleggen hoe jij tegen dit onderwerp aankijkt en waarom.

Plicht om te zorgen voor de zieken.(naastenliefde)

Zorg voor de zwakken.

Periode in vagevuur verkorten.

Contrast met Plato.

Er zijn enkele belangrijke verschillen in denken over zorg tussen het christendom en Plato. Deze verschillen komen voort uit de verschillende filosofische en religieuze tradities waaruit ze voortkomen, evenals uit de historische context waarin ze opereerden. Hier zijn enkele van die verschillen:

Bron van zorg: Voor Plato lag de nadruk op deugd en harmonie in de ziel, en hij zag de zorg voor anderen voornamelijk als een middel om individuen te helpen deze deugden te bereiken. Het christendom benadrukt daarentegen de liefdevolle zorg voor anderen als een manifestatie van Gods liefde en barmhartigheid. Christelijke zorg is gebaseerd op het gebod tot naastenliefde en het dienen van anderen zoals Jezus Christus dat heeft voorgedaan.

Focus op naastenliefde: Terwijl Plato deugdzaamheid en gerechtigheid centraal stelde, plaatst het christendom een sterke nadruk op naastenliefde en mededogen. Christenen worden aangemoedigd om anderen te helpen, vooral de armen, zieken en behoeftigen, als een manier om hun liefde voor God en hun medemensen te tonen.

Zorg voor de zwakken: In Plato's ideale samenleving zouden de meest deugdzame en geschikte individuen worden geselecteerd om kinderen voort te brengen, terwijl mensen met fysieke of mentale beperkingen mogelijk geen expliciete rol zouden hebben. In het christendom wordt echter benadrukt dat zorg moet worden verleend aan alle mensen, inclusief de zwakken, zieken en gehandicapten, als een uiting van christelijke naastenliefde en solidariteit.

Basis voor zorg: Plato's ideeën over zorg waren gebaseerd op een filosofische visie op deugd en rechtvaardigheid, terwijl het christendom zorg beschouwt als een uitdrukking van Gods liefde en barmhartigheid voor de mensheid. Christelijke zorg is geworteld in het geloof dat alle mensen waardevol zijn in de ogen van God en daarom recht hebben op waardige behandeling en zorg.

Over het algemeen zijn er dus verschillen in de motivatie, focus en basis voor zorg tussen Plato's filosofie en het christelijk denken.

Iedereen kreeg hulp.

Zo groeide het Christendom.

Romeinse rijk kende geen zorgplicht.

Eigen zorginstellingen.

zorgplicht?

Wat was voor het  het Romeinse rijk ?

1. Het Romeinse rijk bood hulp aan iedereen.
2. Het Romeinse rijk kende geen zorgplicht.
3. Het Romeinse rijk zag ziekte als een gelegenheid tot inkeer.
4. Het Romeinse rijk had eigen zorginstellingen.

380 Christendom wordt staatsgodsdienst.

De kerk krijgt de zorg over de zieken en de armen.

In het jaar 380 vaardigde keizer Theodosius I van het Romeinse Rijk het Edict van Thessaloniki uit, ook wel bekend als het Edict van Theodosius, waarin het christendom tot staatsgodsdienst werd verklaard in het Romeinse Rijk. Dit edict, ook wel bekend als het Edict van Milaan, betekende een keerpunt in de geschiedenis van het Romeinse Rijk en had aanzienlijke gevolgen voor zowel het christendom als de Romeinse samenleving als geheel.

G

C

H

I

P

R

O

Z

T

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

Opkomst van steden.

Kerk kan niet meer voldoen aan de gezondheidseisen. 

(Epidemieën)

Behoefte aan deskundigheid.

Thomas van Aquino 

Onderwijs en opvoeding voor de kerk.

Armenzorg en gezondheidszorg voor de staat.

Thomas van Aquino geloofde  dat de overheid een rol had in het bevorderen van het algemeen welzijn en het handhaven van rechtvaardigheid in de samenleving. Dit omvatte het bieden van bescherming aan de zwakken en kwetsbaren, het handhaven van orde en stabiliteit, en het zorgen voor een rechtvaardige verdeling van hulpbronnen.

In de opvattingen van Thomas van Aquino waren taken zoals armenzorg en gezondheidszorg niet uitsluitend voorbehouden aan de overheid. Hij erkende dat individuen en particuliere organisaties een belangrijke rol speelden bij het vervullen van deze taken, en dat zij werden aangemoedigd om barmhartigheid te tonen en anderen te helpen in overeenstemming met de christelijke deugd van naastenliefde.

Welk aspect van Plato's filosofie had invloed op de benadering van ziekenzorg in het oude Romeinse rijk?

1. Zijn ideeën over democratie en gelijkheid.
2. Zijn opvattingen over de ziel en het lichaam.
3. Zijn theorieën over rechtvaardigheid en deugd.
4. Zijn concept van de ideale staat.

Waarom zou hij gevonden hebben dat onderwijs en opvoeding bij de kerk hoorde?

Een belangrijke reden waarom onderwijs en opvoeding vaak een taak van de kerk waren in de middeleeuwen, was omdat kloosters en monniken een centrale rol speelden in het behoud en de verspreiding van kennis.

Kloosters waren vaak centra van intellectuele activiteit, waar monniken zich toelegden op studie, onderwijs en het kopiëren van oude manuscripten. In veel gevallen waren kloosters de enige instellingen waar kennis werd bewaard en doorgegeven in de donkere en chaotische periode na de val van het Romeinse Rijk.

Monniken waren goed opgeleid en bedreven in het lezen, schrijven en kopiëren van teksten, vaak in het Latijn, de lingua franca van de middeleeuwse christelijke wereld. Ze hadden toegang tot een schat aan oude manuscripten en waren in staat om deze te bewaren en te verspreiden door ze te kopiëren en te delen met andere kloosters en geleerden.

Als gevolg hiervan werden kloosters belangrijke centra voor onderwijs en opvoeding, waar jonge mannen en vrouwen werden onderwezen in een verscheidenheid aan onderwerpen, waaronder theologie, filosofie, wetenschap, literatuur en kunst. Dit onderwijs droeg bij aan de intellectuele ontwikkeling van de samenleving en stimuleerde de verspreiding van kennis en ideeën.

Dus ja, het vermogen van monniken om te schrijven en kopiëren was een belangrijke factor in het bevorderen van onderwijs en opvoeding in de middeleeuwen, en het was een van de redenen waarom onderwijs vaak een taak van de kerk was.

Geld verdienen aan geneeskunde.

Voor de armsten was de zorg gratis.

Mensen genezen is het doel, maar sociale omstandigheden vereisen dat een arts geld verdient.

 Het idee van winst maken op zorg werd over het algemeen niet gezien als passend binnen de christelijke ethiek. Zorg werd beschouwd als een roeping en een plicht van gelovigen om anderen te helpen in tijden van nood, zonder de verwachting van materiële beloning. Dit betekende niet dat er helemaal geen geld werd verdiend met zorg, maar het was niet de hoofdreden voor het verlenen ervan.

 Kloosters en religieuze gemeenschappen speelden een belangrijke rol in het bieden van zorg aan de zieken, armen en behoeftigen. Ze openden vaak gasthuizen, ziekenhuizen en weeshuizen waar ze gratis medische zorg, voedsel en onderdak aanboden aan degenen die het nodig hadden. Deze zorg werd gefinancierd door donaties van rijke gelovigen en door de opbrengsten van land en goederen die aan de kloosters werden geschonken.

• 
  
• 
  
• .
  

Toename van de rol van de overheid.

Problemen in steden aanpakken door:

scholing

werkgelegenheid.

goede zorg.

Wat is geen belangrijk aspect dat ervoor zorgde dat  het Christendom dat groeide?

1. Het bieden van hulp aan iedereen.
2. Het verstrekken van aflaten.
3. Naastenliefde.
4. Zorg voor zieken in eigen instellingen.

Luther en Calvijn

Overheid moet kerkelijke hulpverlening subsidiëren.

Zowel Maarten Luther als Johannes Calvijn hadden opvattingen over de relatie tussen de kerk en de overheid, maar ze benaderden dit onderwerp elk vanuit een iets ander perspectief.

Maarten Luther: Luther geloofde in de doctrine van de "twee regeringen" (Zwei-Reiche-Lehre), waarin hij onderscheid maakte tussen het geestelijke rijk (regnum spiritus) en het wereldlijke rijk (regnum politicum). Hij zag de kerk en de staat als twee verschillende instellingen met verschillende verantwoordelijkheden, maar beiden onderworpen aan God's soevereiniteit. Luther geloofde dat de overheid de plicht had om het christendom te beschermen en te bevorderen, maar dat de kerk zelf verantwoordelijk was voor het organiseren en financieren van haar eigen geestelijke taken, waaronder liefdadigheid en hulpverlening.

Johannes Calvijn: Calvijn stond bekend om zijn ideeën over de theocratie, waarin hij geloofde dat de overheid ondergeschikt moest zijn aan Gods wetten en principes. Hij geloofde dat de overheid de verantwoordelijkheid had om de kerk te ondersteunen en te beschermen, maar ook om actief bij te dragen aan het bevorderen van het christendom en het verlenen van hulp aan de behoeftigen. Calvijn pleitte voor een sterke betrokkenheid van de overheid bij liefdadigheidswerk en zag het als een plicht van de staat om financiële steun te bieden aan kerkelijke instellingen die zich bezighielden met hulpverlening.

Hoewel zowel Luther als Calvijn geloofden dat de overheid een rol moest spelen in het ondersteunen van kerkelijke activiteiten, zoals liefdadigheid en hulpverlening, hadden ze verschillende benaderingen van hoe dit moest worden bereikt en wat de precieze verhouding tussen kerk en staat moest zijn.

In 320 werd het Christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse rijk.

Plato zou tegen een eigen risico van de zorgpremie zijn geweest. 

Volgens Plato was het een plicht om te zorgen voor de zieken.

De kerk was zeer deskundig in het aanpakken van ziekten.

Het leger des heils in een christelijke organisatie.

Christenen vonden het prima als een arts flink verdiende aan de zorg.

Calvijn en Luther vonden dat de kerk zich alleen met geloofszaken moest bezig houden.

Thomas van Aquino vond dat de kerk zich moest bezig houden met onderwijs en opvoeding.

Zou de overheid kerkelijke activiteiten moeten subsidiëren? Motiveer je antwoord.

Zijn de Leerdoelen behaald?

• Ik kan het verschil aanduiden tussen het Romeinse rijk en het Christendom m.b.t dit onderwerp.
• Ik kan  het verschil tussen Plato en het Christendom aangeven.
• Ik ben instaat om aan te geven wat Thomas van Aquino over dit onderwerp zegt.
• Ik kan zelf uitleggen hoe jij tegen dit onderwerp aankijkt en waarom.