13.2 Reacties op hormonen ll

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

13.2 Reacties op hormonen

Hoofdstuk 12 Hormonen

Opdracht 12 (leerdoelen 1 en 2)

Casus Fyto-oestrogenen
Honderden planten, zoals citrusvruchten, peterselie, broccoli, cacaoplanten en sla, maken fyto-oestrogenen, plantenstoffen die op oestrogenen lijken en ook op de receptoren van oestrogenen gaan zitten. De planten gebruiken deze stoffen in hun afweer tegen belagers.

12a Licht toe dat fyto-oestrogenen de groei van de populatie herbivore zoogdieren remmen.

Opdracht 12 (leerdoelen 1 en 2)

Casus Fyto-oestrogenen
Honderden planten, zoals citrusvruchten, peterselie, broccoli, cacaoplanten en sla, maken fyto-oestrogenen, plantenstoffen die op oestrogenen lijken en ook op de receptoren van oestrogenen gaan zitten. De planten gebruiken deze stoffen in hun afweer tegen belagers.

12b Licht toe dat het eten van planten met fyto-oestrogenen vrouwen kan helpen bij hun klachten na de overgang.

Deze lessonup:

- De werking van GH en ACTH 

- Drie typen hormonen: Steroïd, tyrosine en peptide

- Opdrachten 13.2

Hormonen

Vaak stapsgewijze invloed van hormonen.

Hypothalamus, hypofyse, hormoonklier,

Doelwit organen

hypothalamus

GHRH = groeihormoon releasing hormoon

GH = groeihormoon

werkt direct en indirect met IGF (insuline-like growth factor)

voorbeeld

nog een hormoon gemaakt in de nier

EPO

erytropoëtine

lage O2 concentratie => EPO productie omhoog => meer rode bloedcellen gemaakt in beenmerg

soms maar 1 stap

Steroïdhormonen

Steroïdhormonen zijn hydrofoob en bewegen makkelijk langs het celmembraan van fosfolipiden.

 

In het grondplasma van de cel vormt het hormoon met een eiwitreceptor een hormoon-receptor-complex. 

Steroïdhormonen

Dit complex activeert het DNA. 

D.m.v. transcriptie en translatie wordt een nieuw eiwit gevormd (= reactie), bijv. een enzym. 

Tyrosinehormonen

Hormonen gemaakt van het aminozuur tyrosine, zijn ook hydrofoob. 

Bereiken doelwitcellen op twee manieren: 

- net als steroïdhormonen d.m.v. binding aan een eiwitreceptor in het grondplasma (geldt bijv. voor thyroxine)

- net als peptidehormonen d.m.v. binding aan receptoren in het celmembraan (geldt voor adrenaline)

Peptidehormonen

Hormonen (primaire boodschappers) die de het celmembraan niet makkelijk passeren, binden aan eigen receptoren op de celmembraan. 

Peptidehormonen

Receptoreiwit zorgt voor activiteit in het G-eiwit en van een enzym in het celmembraan. 

Hierdoor wordt een secundaire boodschapper (klein molecuul, bijv. cAMP) geactiveerd die voor een reactie in de cel zorgt. 

BINAS 89B

Signaalstoffen in weefsels

Binnen weefsels communiceren cellen met elkaar:

- Groeifactoren kunnen buurcellen tot deling aanzetten.

- Prostaglandines activeren buurcellen door te koppelen aan een membraanreceptor, wat leidt tot een secundaire boodschapper. 

Hoe werken peptidehormonen?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Om binnen te komen en te binden aan een receptor in het cytoplasma, binden ze aan een transporteiwit
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.
4. Ze stimuleren de hypothalamus tot afgifte van neurohormonen.

Hoe werken steroidhormonen?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Ze werken als hulpstoffen, die hun buurcellen tot actie prikkelen.
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.
4. Ze stimuleren de hypothalamus tot afgifte van neurohormonen.

Hoe werken groeifactoren?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Ze werken als hulpstoffen, die hun buurcellen tot actie prikkelen.
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.
4. Ze stimuleren de hypothalamus tot afgifte van neurohormonen.

Wat doen releasing hormonen (RH)?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Ze werken als hulpstoffen, die hun buurcellen tot actie prikkelen.
3. Ze stimuleren de adenohypofyse tot afgifte van hypofysehormonen
4. Ze stimuleren de hypothalamus tot afgifte van neurohormonen.

Welke stelling is onjuist?

1. Hormonen worden vervoerd via het bloed
2. Hormonen komen overal in het lichaam bij vrijwel elke cel
3. Alleen de cellen waar het hormoon voor bedoeld is reageert op het hormoon
4. Elke cel heeft receptoren waarmee hij verschillende hormonen kan ontvangen

Opdrachten

kernopdr 13.2 maken