16.2 Analyse van internationale samenwerking

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

'Internationale samenwerking'

§16.2 Analyse van internationale samenwerking

Wat leer ik deze les?

• Ik kan verschillende vormen van samenwerking herkennen
• Ik kan verschillende vormen van besluitvorming onderscheiden
• Ik kan verschillende onderdelen van de Europese Unie herkennen
• Ik begrijp de werking van internationaal recht

Leerdoelen

Wat weet jij over de Europese Unie? 

Wat weet jij over de Europese Unie?

Dit is een hele brede vraag, maar helpt om te peilen wat leerlingen eigenlijk al weten. 

Er moet een Europees leger komen.

Er moet een Europees leger komen.

1. Eens
2. Oneens

Samenwerkingsvormen

• Bilateraal vs. multilateraal
  
• Non- vs. inter-gouvernementeel
  
• Supranationaal
  

Bilateraal versus multilateraal

• Bilateraal: samenwerking tussen twee landen
  
• Multilateraal: samenwerking tussen meer dan twee landen
  

Non-gouvernementeel vs inter-gouvernementeel

• Non-gouvernementeel: samenwerking tussen niet-statelijke actoren
  
• Inter-gouvernementeel: samenwerking tussen staten
  

Supranationale samenwerking

• Een bijzondere vorm van inter-gouvernementele samenwerking 
• Staten staan een deel van hun soevereiniteit af aan een supranationaal orgaan dat de beslissingen mag nemen
  

Verschillende manieren van besluitvorming

Unanimiteit

Besluit als alle actoren voor zijn

(Veto-recht)

Gewone meerderheid

Besluit als een meerderheid voor is (tweederde of de helft +1)

Gekwalificeerde meerderheid

Besluit als meerderheid voor is en aan bepaalde eisen voldoet

Sleep naar de juiste plek.

Inter-gouvernementeel

Supranationaal

Multilateraal

Non-gouvernementeel

Gekwalificeerde meerderheid

Unanimiteit

Overkoepelend orgaan

Veto-recht

Niet-statelijke actoren

Meerderheid die voldoet aan bepaalde eisen

Geen overkoepelend orgaan

Meer dan twee landen

Multilaterale vormen van intergouvernementele samenwerking

• IMF en Wereldbank: al dan niet beschikbaar stellen van financiële middelen aan landen die dat nodig hebben (tegen bepaalde eisen)
• Wereldhandelsorganisatie: afspraken rondom internationale handel en toezicht hierop

Europese Unie

• Multilaterale supranationale organisatie
• Doelen: welvaart en vrede
• Euroskeptici: 'Brexit'

Europese Raad

• Belangrijkste besluitvormingsorgaan van de EU
• Stelt politieke richting vast op Europese Top (4x per jaar)
• Meeste besluitvorming op basis van consensus
• Regeringsleiders + voorzitter van Europese Commissie
• ' Europese minister-president' : Charles Michel

Europese Commissie

• Dagelijks bestuur van EU
• Indienen van voorstellen bij Europese Raad en Europese Parlement
• Één commissaris per lidstaat (27), met elk een eigen deelterrein waarvoor hij/zij verantwoordelijk is
• Gezamenlijk verantwoordelijk voor de Europese Unie

Europees Parlement

• Takenpakket: vaststellen van wetten, controleren van de Europese Commissie en goedkeuren/verwerpen van totale begroting
• Om de vijf jaar verkiezingen per lidstaat. Aantal zetels weerspiegelt de verhouding van aantal inwoners van een lidstaat ten opzichte van andere lidstaten. 
• Vergelijkbaar met nationaal parlement

Raad van de Europese Unie

• Ministers (per lidstaat één) in wisselende samenstellingen (portefeuilles)
  
• Vaak supranationale beslissingen met gekwalificeerde meerderheid
• Unanimiteit bij belangrijke onderwerpen als veiligheid, belasting en buitenlands beleid

Welk onderdeel van de Europese Unie zou je als intergouvernementeel
kunnen bestempelen (niet supranationaal)?

Welk onderdeel van de Europese Unie zou je als intergouvernementeel kunnen bestempelen (niet supranationaal)? 

De Europese Raad kan je als intergouvernementeel bestempelen. De meeste besluiten worden hier namelijk genomen bij consensus, wat betekent dat iedereen het eens moet zijn. Er is in dit geval dus geen lidstaat die een andere lidstaat iets op kan leggen.

Ook zou je de raad van de Europese Unie in een aantal gevallen als intergouvernementeel kunnen bestempelen. Bij belangrijke onderwerpen als veiligheid, belasting en buitenlands beleid worden besluiten alleen bij unanimiteit genomen. 

Dit onderdeel van de EU wordt ook wel het 'dagelijks bestuur' genoemd.

Dit onderdeel van de EU wordt ook wel het 'dagelijks bestuur' genoemd.

1. Europese Raad
2. Europese Commissie
3. Europees Parlement
4. Raad van de Europese Unie

Dit onderdeel van de EU bestaat uit alle regeringsleiders.

Mark Rutte neemt deel aan dit onderdeel van de Europese Unie.

1. Europese Raad
2. Europese Commissie
3. Europees Parlement
4. Raad van de Europese Unie

Dit onderdeel van de EU is verantwoordelijk voor de Europese begroting.

Dit onderdeel van de EU is verantwoordelijk voor de Europese begroting.

1. Europese Raad
2. Europese Commissie
3. Europees Parlement
4. Raad van de Europese Unie

Internationaal Gerechtshof

• Rechtsgeschillen tussen staten worden besloten door het Internationaal Gerechtshof (IG) in Den Haag
• Het IG is een onderdeel van de VN en doet uitspraken over staten die het IG erkennen
• 15 rechters, elk uit een ander land

Nadeel: beperkingen door ongelijke machtsposities

Uitleg bij beperkingen door ongelijke machtsposities: de vijf leden van de Veiligheidsraad mogen altijd een rechter leveren en daarom is het moeilijk uitspraken tegen hen te doen. Bovendien zijn er landen die eigenlijk nooit een rechter kunnen leveren, omdat een groot deel van de Algemene Vergadering nooit voor een rechter uit dat land zou stemmen. 

Internationaal Strafhof

• Het Internationaal Strafhof vervolgt mensen die verdacht worden van misdaden tegen de menselijkheid, zoals genocide
• Ingesteld op initiatief van de VN

Uitleg bij beperkingen door ongelijke machtsposities: de vijf leden van de Veiligheidsraad mogen altijd een rechter leveren en daarom is het moeilijk uitspraken tegen hen te doen. Bovendien zijn er landen die eigenlijk nooit een rechter kunnen leveren, omdat een groot deel van de Algemene Vergadering nooit voor een rechter uit dat land zou stemmen. 

Universele Verklaring van Rechten van de Mens (UVRM)

Verklaring van staten dat vrijheid en gelijkheid belangrijke waarden zijn, waaraan zij zich moeten houden

Uitleg bij beperkingen door ongelijke machtsposities: de vijf leden van de Veiligheidsraad mogen altijd een rechter leveren en daarom is het moeilijk uitspraken tegen hen te doen. Bovendien zijn er landen die eigenlijk nooit een rechter kunnen leveren, omdat een groot deel van de Algemene Vergadering nooit voor een rechter uit dat land zou stemmen. 

Op welke manieren wordt de
soevereiniteit van staten beperkt?

Op welke manieren wordt de soevereiniteit van staten beperkt? 

1) de rechten van de mens;

2) internationale organisaties;

3) het internationaal recht.

Vraag bij opdracht 10 - Toekomst van Europa

In maart 2017 presenteerde de voorzitter van de Europese Commissie vijf scenario’s voor Europese samenwerking. Het doel was om zo een nieuwe start te kunnen maken, omdat de samenwerking nogal onder vuur lag. In verschillende landen klonken steeds meer populistische en nationalistische geluiden en de Brexit was een teken dat de jubelstemming over was. In opdracht 10 van het opdrachtenboek lees je de vijf scenario's. 

1. Welk scenario spreekt jou het meest aan en waarom? 

2. Zoek andere klasgenoten op die hetzelfde scenario hebben gekozen en bereid samen een presentatie voor waarom dit het beste scenario is.

Zie pagina 122 in het opdrachtenboek

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat heb ik geleerd deze les?

• Ik kan verschillende vormen van samenwerking herkennen
• Ik kan verschillende vormen van besluitvorming onderscheiden
• Ik kan verschillende onderdelen van de Europese Unie herkennen
• Ik begrijp de werking van internationaal recht

Leerdoelen