6.4 Infrarood en ultraviolette straling

• Techniek
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Leerdoelen H6.4

1. Je kunt infrarood en ultraviolet licht in het spectrum situeren.

2. Je kunt enkele toepassingen geven van infrarood en ultraviolet licht.

3. Je kent de gevaren van de verschillende soorten uv-straling.

4. Je kunt enkele toepassingen geven van uv-lampen.

Wit licht = niet wit!

En er is ook infrarood licht

en ultraviolet licht :

je ziet het niet maar

het is er wel

H6.4: IR + UV

Infrarood licht en ultraviolet licht kunnen wij niet zien:

onzichtbaar licht

1

Infrarode straling

Tekst

infrarood straling uit een verwarmd huis. Welke plekken heb je het meeste warmteverlies?

afstandbediening zendt infrarode straling uit naar de TV

Ultra-violet (UV-licht)

Zichtbaar licht = ROGGBIV

rood, oranje, geel , groen, blauw, indigo, violet

Naast het zichtbare kleurenspectrum is er onzichtbaar licht.

Naast violet hoort Ultraviolet licht.

Dit licht wordt ook UV-straling genoemd, 

je wordt er bruin van, en van teveel 

UV licht verbrand je.

Ultraviolet licht

Uv-licht zit in het spectrum naast violet en zorgt voor het bruin kleuren van je huid na een dag in de zon. 

 Teveel uv-licht kan uiteindelijk huidkanker veroorzaken. 

Uv-licht kom je ook tegen in een zonnebank.

 En in een aquariumpomp zit een uv-lamp. Het uv-licht zorgt ervoor dat algen in het water doodgaan.

wat heb je aan uv-licht

bankbiljet controle

paspoort controle

insecten kunnen uv zien

   

blacklight

Klaar?

Experimenteren

maar!

Schijn het UV-licht niet in je ogen, of in die van iemand anders.

Zoek een donkere plek en ontdek wat er gebeurt onder UV-licht!

Experimenteer bijvoorbeeld met vingerafdrukken, zeepspetters, tandpasta, plakstiften, bankbiljetten...

Vervolg de les hier met UV-licht: Van Goghs vriend (2), of geef aan dat jullie dit op een ander moment gaan doen. Wijs de leerlingen er d.m.v. de hotspot nog even op niet met het UV-licht in (hun) ogen te schijnen: 'wat zou dit icoontje betekenen?'

Extra: laat de leerlingen zelfstandig of in groepjes ontdekken wat er allemaal oplicht onder UV, en hun bevindingen aan elkaar toelichten in een klassengesprek. Meer informatie over onder UV -licht oplichtende materialen vind je o.a. hier.

Zien

Het menselijk oog kan miljoenen verschillende kleurtinten zien. Chimpansees en orang-oetans kunnen dezelfde kleuren zien als mensen. Infrarood licht en ultraviolet licht ziet de mens echter niet. Deze soorten licht worden enkel waargenomen door sommige dieren. Vissen zoals goudvissen, piranha's en kroeskarpers kunnen infrarood licht zien: dit is het enige licht dat doordringt in het troebele water waarin ze leven. Infrarood licht wordt ook door insecten waargenomen. Zangvogels kunnen ultraviolet licht zien.

WAAR of NIET WAAR? 

Uv-licht betekent ultra verrassend-licht.

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

1. 
2. 

Infrarood is warmtestraling

1. Juist
2. Onjuist

Wat kun je met een infrarood opname zien?

1. Het verschil zien tussen mooi en slecht weer
2. Het verschil tussen warm en koud zien
3. Het verschil van de kleuren in huis zien
4. Het verschil van hoe mensen wonen

Hoe ziet een slang infrarood licht?

1. met zijn ogen
2. met zijn tong die steeds naar binnen en buiten gaat
3. met gaatjes vlakbij zijn neus
4. met zijn staart

Hier zie je een foto gemaakt met een infrarood camera. Hoe kan je herkennen waar het huis slecht is geïsoleerd?

1. blauwe stukken
2. groene stukken
3. gele stukken
4. rode stukken

Kunnen mensen UV licht zien?

1. JA
2. NEE

Wat betekend UV - licht?

1. ultra - vaal licht
2. ultra - violet licht
3. uitredend - van onder licht
4. uitredend van boven - licht/straling

Wat kan je niet krijgen van uv licht?

1. huidkanker
2. verbranden
3. afwijkingen aan de huid
4. extra haar

Welke effecten heeft uv-licht op Vincents werk ?

Meerdere antwoorden mogelijk

1. Kleuren worden feller
2. Veroudering
3. Verkleuring
4. Kleuren worden dieper

Wat kan je zichtbaar maken met UV licht?

1. Fluorescerende stof
2. Letters
3. Mensen

Wat beschermd ons tegen uv-straling van de zon?

1. Dampkring
2. Atmosfeer
3. Smog
4. Ozon

Te veel UV licht is ?

1. Niet gevaarlijk
2. Wel gevaarlijk
3. Voelt koud
4. Voelt te warm

Hoe kun je uv-straling aantonen

1. Met infrarood straling
2. Met fluorescerende stof
3. Met een natriumlamp
4. Met ultraviolette straling

UV straling komt ook voor in?

1. Broedkasten
2. Nachtkijker
3. Zonnebank
4. Gloeilamp

Je ogen zijn alleen gevoelig voor zichtbaar licht. Infrarode straling (ir) en ultraviolette straling (uv) kun je niet zien.

Sleep ir- en uv-straling naar de juiste plaats.

IR-straling

UV-straling

Welke soorten straling zendt een wifi-punt uit?

elektromagnetische straling

licht

uv- straling

Welke eigenschappen behoren bij infrarood licht?
(3 antwoorden)

Bekijk de infrarood foto in figuur 9.
a. Welke lichaamsdelen van de hond hebben de
hoogste temperatuur?
b. Hoe hoog is deze temperatuur ongeveer?
c. Welk lichaamsdeel van de hond heeft de laagste
temperatuur?
d. Een infrarood camera levert s'nachts vaak duidelijkere
beelden dan overdag, leg uit hoe dat kan?

Zoek op internet op:
Wat houdt de ozonlaag vooral tegen?

Vul de juiste woorden in.
De ozonlaag houdt veel A……………….. tegen.
Hoe dunner de ozonlaag, hoe B...……………….de kans op huidkanker.

Wat is het verband tussen het gat in de ozonlaag en uv-straling?

Welke stof tast de ozonlaag aan?