3H - Nederlands les 2 ww-spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Nederlands

Maandag 11 januari  

Werkwoordspelling

Leerdoelen van deze les:

• Ik kan het voltooid deelwoord correct spellen. 
• Ik kan het bijvoeglijk naamwoord correct spellen. 

Vandaag herhalen we de pvtt en pvvt. Vervolgens krijg je uitleg over het voltooid deelwoord en het bijvoeglijk naamwoord. 

Maak nu een screenshot van dit schema, sla het op en gebruik het bij de opdrachten.

Op welke manier wil je deze les werken?

Ik neem de LessonUps zelfstandig door.

Ik werk samen met een medeleerling.

Ik doe mee met de uitleg van de docent.

Ik wil samen opdrachten maken met de docent.

Werkwoordspelling - Wat weet je nog?

Hoe vind je de persoonsvorm?

Hoe vind je de ik-vorm?

Hoe bepaal je of je -de(n) of -t(en) schrijft in de verleden tijd? 

1. Vraagzin maken

2. Tijdproef (tt - vt)

3. Getalproef (ev - mv)

Door '-en' van het werkwoord af te halen. Je kijkt dan naar de laatste letter. Zit deze letter in 't Kofschip?

• Ja = t
• Nee = d

Aan de slag! 

In de vorige les heb je geleerd hoe je de persoonsvorm vindt en hoe je die kunt schrijven in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. 

Het kan natuurlijk zijn dat deze theorie weer een beetje is weggezakt. Op de slides hierna kun je deze uitleg nogmaals vinden. Bepaal voor jezelf of je deze theorie nog eens wil doornemen of dat je het overslaat. 

Herhaling persoonsvorm 

De persoonsvorm (pv) kun je op drie manieren vinden: 

1. een vraagzin maken, de persoonsvorm komt dan vooraan in de zin te staan;
2. de tijdproef (tt-vt), de persoonsvorm verandert;
3. de getalproef (ev-mv), de persoonsvorm én het onderwerp verandert. 

Herhaling persoonsvorm (de ik-vorm)

Je kunt de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd (tt) en in de verleden tijd (vt) schrijven. Bij de spelling van zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd ga je uit van de ik-vorm. 

Hoe vind je de ik-vorm?

Je haalt van het hele werkwoord (het infinitief) de laatste twee letters (-en) weg. 

VB: helpen - help

Soms moet je een extra letter weglaten of toevoegen of verandert er een letter. 

VB: redden --> red

        vrezen --> vrees

Herhaling persoonsvorm tegenwoordige tijd

Zo schrijf je de persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt):

ik of jij erachter	ik-vorm	ik word, vind jij
enkelvoud: jij/hij/zij/het	ik-vorm + t	jij wordt, zij vindt
meervoud: wij/zij/jullie	hele werkwoord	wij vinden, jullie worden

Herhaling persoonsvorm verleden tijd

Zo schrijf je de persoonsvorm verleden tijd (pvvt) :

Er zijn sterke en zwakke werkwoorden. 

• sterke werkwoorden: veranderen in de verleden tijd van klank

VB: lopen - liep 

• zwakke werkwoorden: veranderen in de verleden tijd niet van klank. Zie schema op volgende slide.

VB: maak - maakte, ruil - ruilde 

Herhaling persoonsvorm verleden tijd

Zo schrijf je de persoonsvorm verleden tijd (pvtt) van zwakke werkwoorden:

Enkelvoud (ik, jij, hij, zij, het, etc.)	ik-vorm + de of te	ik stuur de, jij hoest te
Meervoud (wij, jullie, zij, etc.)	ik-vorm + ten of den	wij stuur den, zij hoest ten

Herhaling persoonsvorm verleden tijd

Persoonsvorm verleden tijd:

Om te weten of je -t(en) of -d(en) schrijft, gebruik je 't Kofschip zit.

Hele werkwoord min 'en'. Zit de letter voor 'en':

• wél in 't Kofschip - je schrijft een 't' 

             VB: printen - ik printte, dansen - jij danste 

• niet in 't Kofschip - je schrijft een 'd'

              VB: landen - wij landden, horen - jij hoorde 

Let op! Vanaf de volgende slide stopt de herhaling van de vorige les en krijg je nieuwe theorie. Neem deze slides goed door. 

Wat weet je al?

Is het woord dat je nog moet invullen een persoonsvorm of geen persoonsvorm?

persoonsvorm

geen persoonsvorm

1. Hoeveel geld ... (besteden) jij per jaar aan de kapper?

2. Kylian heeft de brief in het Engels ... (vertalen).

3. Volgens mij heeft de buschauffeur zich ... (vergissen)?

4. Natasja ... (bestellen) nieuwe fietsonderdelen online. 

5. Door de wind was een aantal bomen ... (ontwortelen). 

6. E-mails ... (beantwoorden) ik meestal meteen. 

Werkwoordspelling - het voltooid deelwoord

De zinnen in de vorige slide bevatten moeilijke werkwoordsvormen. Deze vormen worden vaak verkeerd gedaan, omdat het niet duidelijk te zien is of het gaat om een persoonsvorm of een voltooid deelwoord.

Misschien heb je ooit geleerd dat voltooid deelwoorden met 'ge-', 'be-' of 'ver-' beginnen. In de vorige slide heb je gezien dat dat niet klopt. Er zijn werkwoorden waarbij het niet duidelijk te zien is of het gaat om een persoonsvorm of een voltooid deelwoord. 

Daarom is het belangrijk dat je, vooral bij deze 'lastige werkwoorden', goed kijkt of het gaat om een persoonsvorm of een voltooid deelwoord.

Werkwoordspelling - het voltooid deelwoord

Maar wat is ook alweer een voltooid deelwoord en hoe schrijf je dit?

Een voltooid deelwoord geeft vaak aan dat een handeling is afgerond (voltooid). Bij het voltooid deelwoord staat een vorm van hebben, zijn of worden in de zin. 

1. Dat liedje heeft Minco ook gezongen.
2. Is de wedstrijd al gespeeld?
3. Op sommige scholen wordt weinig getoetst. 

Werkwoordspelling - het voltooid deelwoord

Hoe schrijf je het voltooid deelwoord?

Sommige voltooid deelwoorden eindigen op -en. Een voltooid deelwoord kan ook op een 'd' of 't' eindigen. Net zoals bij de persoonsvorm verleden tijd, gebruik je dan 't Kofschip om te bepalen of het gaat om een 'd' of 't'. 

Werkwoordspelling - het voltooid deelwoord

Op de volgende slides vind je een aantal oefenopdrachten. Let goed op of het gaat om een persoonsvorm of een voltooid deelwoord!

Tip: pak het screenshot van het schema erbij en gebruik dit schema bij de opdrachten. 

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Ajax ... (onderhandelen) met FC Barcelona over een opzienbare transfer. 

1. onderhandelt
2. onderhandeld
3. onderhandeldt

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Jelle is net ... (herstellen) van een longontsteking.

1. herstelt
2. hersteld
3. hersteldt

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

De winnaar van The Voice heeft zich ... (ontpoppen)

1. ontpopt
2. ontpopd
3. ontpopdt

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Renskes moeder ... (begeleiden) haar naar het modellenbureau.

1. begeleit
2. begeleid
3. begeleidt

Werkwoordspelling - het bijvoeglijk naamwoord

Het tweede leerdoel van deze les was: 'Ik kan het bijvoeglijk naamwoord correct spellen'.  Over dit onderdeel krijg je nu nog extra uitleg en opdrachten. 

Werkwoordspelling - het bijvoeglijk naamwoord

Te koop: een geest in een fles

In een nogal dwaze advertentie bood een excentrieke Amerikaan onder de naam Aladdin ooit een waardevolle fles te koop aan waarin volgens hem een geest zat. Hij wilde de lege fles kwijt, omdat die geest hem lastigviel. In heldere bewoordingen gaf hij aan niet verantwoordelijk te zijn als de boze geest zou ontsnappen. Nadat de aanbieder een halve maand gewacht had, kwam het bieden zowaar op gang. Er zijn altijd naïeve mensen die interesse hebben in gekke producten. Het finale bod was 50.922 dollar.

Lees de tekst hieronder en noteer tien bijvoeglijke naamwoorden. 

Welke tien bijvoeglijke naamwoorden herkende je in de tekst?

Werkwoordspelling - het bijvoeglijk naamwoord

Zoals je misschien nog wel weet geeft een bijvoeglijk naamwoord extra informatie over een zelfstandig naamwoord. 

BV: De lege fles of een halve maand

Sommige bijvoeglijke naamwoorden zijn ingewikkelder om te schrijven. Een voltooid deelwoord kan namelijk ook als bijvoeglijk naamwoord geschreven gebruikt worden. 

Als je een voltooid deelwoord als bijv. nw. schrijft, dan schrijf je dit zo kort mogelijk. Zie 'voorbeelden'. Het mag alleen zo kort mogelijk, als je het nog goed kunt uitspreken. Zie het voorbeeld van 'het geredde kind'. Als je 1 'd' schrijft, dan klopt het werkwoord niet meer als je het uitspreekt.

VOORBEELDEN

1. De trui is gebreid. - De gebreide trui.
   
2. Het werkstuk is geprint. - Het geprinte werkstuk.
   
3. Het kind werd gered. - Het geredde kind.
   
4. Het schilderij is gestolen. - Het gestolen schilderij. 

Aan de slag! 

In de volgende slides oefen je met het voltooid deelwoord en het bijvoeglijk naamwoord. 

Let goed op of er een vorm van 'hebben', 'zijn' of 'worden' in de zin staat, dan is het vaak een voltooid deelwoord.

Als er iets gezegd wordt over een zelfstandig naamwoord, gaat het vaak om een bijvoeglijk naamwoord. 

Volt. dw. en bijv. nw. 

Is het woord dat je nog moet invullen een voltooid deelwoord of een bijvoeglijk naamwoord?

Voltooid deelwoord

Bijvoeglijk naamwoord

De broek is gescheurd. 

Het verlichte standbeeld staat voor het station. 

De boom is omgehakt. 

Het vergrootte sportcomplex wordt morgen geopend. 

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Na de hardlooptraining heb ik me meteen ... (douchen)

1. gedoucht
2. gedouchd
3. gedouchdt

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Hylke heeft zijn teen onhandig tegen de tafelpoot ... (stoten).

1. gestoot
2. gestooten
3. gestoten
4. gestootten

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Elze heeft de klemmende deur ... (bijschaven).

1. bijgeschaaft
2. bijgeschaafd
3. bijgeschaafdt

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

De ... (uitbreiden) bakkerij heeft een gezellige koffiehoek.

1. uitgebreide
2. uitgebreidde

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Naomi heeft lang ... (twijfelen) over haar profielkeuze.

1. getwijfelt
2. getwijfeld
3. getwijfeldt

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

De ... (verven) stoelen blijven zwart. 

1. geverfte
2. geverfde
3. gevervte
4. gevervde

Eindopdracht

Je maakt de volgende opdracht op papier of WORD. Bij de volgende slide kun je een foto van je werk inleveren.

Je krijgt nu werkwoordsvormen door elkaar. Noteer het werkwoord in de juiste spelling. Kies indien mogelijk de tegenwoordige tijd. Tip: bepaal eerst om welke werkwoordsvorm het gaat. 

1. Linda heeft haar vriend vaak ... (bespieden), omdat ze hem niet ... (vertrouwen).
2. Met .... (ontbloten) schouders ... (wachten) de gewonde militair tot de arts zijn wond zou ... (hechten). 
3. Met die vermomming probeer ik te ... (verhoeden) dat men mij ... (herkennen).
4. Na de brand keken de gedupeerden ... (huilen) naar hun bezittingen, terwijl familieleden hen ... (troosten), maar dat ... (verzachten) hun leed nauwelijks.
5. Een ... (beboeten) automobilist ... (ontbranden) vaak in woede jegens de agent die hem heeft ... (bekeuren).
6. Jitske ... (vermoeden) nog steeds dat haar broer de erfenis ... (verkwisten).

Lever hier een foto van de vorige opdracht in. 

Nakijken

Kijk de vorige opdracht zelf na. 

1. bespied (vd), vertrouwt (pvtt), vertrouwde (pvvt)

2. ontblote (bn), wachtte (pvvt), hechten (inf)

3. verhoeden (inf), herkent (pvtt)

4. huilend (od), troostten (pvvt), verzachtte (pvvt)

5. beboete (bn), ontbrandt (pvtt), bekeurd (vd)

6. vermoedt (pvtt), verkwisten (pvtt)

Werkwoordspelling

Leerdoelen van deze les:

• Ik kan voltooid deelwoord correct spellen. 
• Ik kan het bijvoeglijk naamwoord correct spellen. 

Ik kan het bijvoeglijk naamwoord correct spellen.

1. Ja, ik heb dit leerdoel behaald.
2. Nee, ik heb dit leerdoel nog niet behaald.
3. Ik heb dit leerdoel deels behaald.

Ik kan het voltooid deelwoord correct spellen.

1. Ja, ik heb dit leerdoel behaald.
2. Nee, ik heb dit leerdoel nog niet behaald.
3. Ik heb dit leerdoel deels behaald.

Vandaag hebben we nog een onderdeel van het schema behandeld!

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

De verdachte heeft steeds ... (ontkennen) dat hij bij de inbraak betrokken was. 

1. ontkend
2. ontkendt
3. ontkent
4. gevervde

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

De militairen brachten de ... (bevrijden) gijzelaars naar het hospitaal.

1. bevrijdde
2. bevrijde

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Heeft je vriend je ... (beloven) dat hij altijd alles eerlijk ... (vertellen).

1. beloofd, verteld
2. belooft, vertelt
3. beloofd, vertelt
4. belooft, verteld

Wat is de juiste werkwoordsvorm?

Ik kan niet goed studeren in die slecht ... (verlichten) kamer.

1. verlichtte
2. verlichte

Hoe vind je het om op deze manier te werken?

1. Ik heb liever meer theorie.
2. Ik heb liever meer opdrachten, zodat ik ermee kan oefenen.
3. Ik vind deze manier prettig.
4. Anders.....

Heb je nog iets van mij nodig voor de volgende les? (opdrachten, extra uitleg, etc.)