§ 4.3 De balans van de overheid

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§ 4.3 De balans van de overheid

Hoe zitten de overheidsfinanciën in elkaar?

Kernwoorden:

- financieringestekort

- begrotingstekort

- staatsschuld

- staatschuldquote

Inleiding

De inkomsten van de overheid bestaat voor het grootste deel uit belasintinkomsten.

Als de overheidsinkomsten kleiner zijn dan de overheidsuitgaven, moet de overheid lenen. Dit verschil heet het financieringstekort. De staatsschuld neemt hierdoor toe. 

Voorbeeld

• Pietje heeft per 1 januari een saldo van €0,-. 
  
• In januari verwacht hij uitgaven van € 50 en inkomsten van € 40. Het tekort leent hij van Klaas. 
  
• In februari verwacht hij uitgaven van € 50 en inkomsten van € 25. Tevens heeft hij afgesproken dat hij Klaas € 5 terugbetaalt. Het tekort leent hij bij de bank. 
  

• Het bedrag waarvoor nieuwe leningen moeten worden afgesloten is de som van het ................................... en de ...................................................

• Bij de overheid heet het bedrag waarvoor nieuwe leningen moeten worden afgesloten het begrotingstekort. De overheid leent geld d.m.v. het uitgeven van staatsobligaties. 
  

• Het bedrag waarmee de totale schuld toeneemt is gelijk aan het ................................................................. . 
  

• Bij de overheid heet het bedrag waarmee de schuld toeneemt het financieringstekort. 
  

Begrotingstekort

Het bedrag waarvoor nieuwe leningen moeten worden afgesloten is de som van het tekort en de aflossingen.

Bij de overheid heet het bedrag waarvoor nieuwe leningen moeten worden afgesloten het begrotingstekort. De overheid leent geld d.m.v. het uitgeven van staatsobligaties.

Financieringstekort

Het bedrag waarmee de totale schuld toeneemt is gelijk aan het tekort.

Bij de overheid heet het bedrag waarmee de schuld toeneemt het financieringstekort.

Zolang Pietje / de overheid een tekort heeft, wordt wat er moet worden afgelost, ook weer geleend. 

De aflossingen verlagen de schuld dan dus niet!

Financieringstekort & begrotingstekort

Bij de overheid:

• Bedrag waarmee staatsschuld stijgt = financieringstekort 
  

• Bedrag waarvoor nieuwe staatsobligaties uitgegeven moeten worden = begrotingstekort 
  

De staatsschuld is dus het totaal van alle ..............................................................................................  van de afgelopen jaren.

De staatsschuld is dus het totaal van alle financieringstekorten van de afgelopen jaren.

Staatsschuldquote

De staatsschuldquote is staatsschuld als percentage van het nationaal inkomen.

Gevolgen (hoge) staatsschuld

• Als de overheid geld leent, neemt de vraag naar geld op de kapitaalmarkt toe. Hierdoor zal rente ........................... Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat bedrijven minder ................................................................ .

• Een stijgende rente kan ook tot hogere kosten van de bedrijven leiden (die al een lening hebben) en dit kan leiden tot hogere ............................................. . 
  

• Als de overheid geld leent, moeten toekomstige generaties dit terugbetalen. Het financieringstekort is in feite uitgestelde .............................................................. .
  

Gevolgen (hoge) staatsschuld

Als de overheid geld leent, neemt de vraag naar geld op de kapitaalmarkt toe. Hierdoor zal rente stijgen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat bedrijven minder investeren. 

Een stijgende rente kan ook tot hogere kosten van de bedrijven leiden (die al een lening hebben) en dit kan leiden tot hogere prijzen. 

Als de overheid geld leent, moeten toekomstige generaties dit terugbetalen. Het financieringstekort is in feite uitgestelde belasting.

Voorraad- stroomgrootheid

Voorraad grootheid: hiervan bepaal je de waarde op een bepaald moment. Dus de staatsschuld op 1-1-2021

Stroomgrootheid: hiervan bepaal je de waarde over een bepaalde periode. Bijvoorbeeld de betaalde rente in 2020

Maken

opdracht 12 t/m 15