3.2: Het geschenk van de Nijl

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introduction

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Nijl van groot belang is voor de Oude Egyptenaren

H3: Egypte, land van de Nijl

3.2: Het geschenk van de Nijl

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Wat weet je nog van
de vorige les?

Leerdoelen

1: Je kunt uitleggen hoe de Egyptenaren de Nijl gebruiken voor de landbouw.

2: Je kunt uitleggen hoe de Egyptische agrarisch-stedelijke samenleving functioneert.

3: Je kunt een boodschap in hiërogliefenschrift opstellen.

Waar ligt Egypte? Sleep de vlag naar de juiste plek op de kaart

Doe eens een gokje: Hoe lang is de Nijl?

1. 3011 km
2. 6695 km
3. 4756 km
4. 6112 km

Twee delen:

Het water uit de Nijl komt uit oostelijk Afrika. 

De Witte Nijl stroomt uit het Victoriameer en de Blauwe Nijl uit het Tanameer. De Nijl kronkelt richting het noorden. 

Uiteindelijk mondt de rivier uit in de delta aan de Middellandse Zee.

De Nijl

Waar de Nijl in de zee loopt, noemen we de Nijldelta.

Het noorden heet Beneden-Egypte

Het zuiden heet Boven-Egypte

Nijldelta

Beneden-Egypte

Boven-Egypte

Sleep de nummers naar de juiste plek in de kaart

Nijldelta

4

Middellandse Zee

3

Nijldal

2

Nijl

1

Beneden-Egypte

5

Boven-Egypte

6

Eerste bewoners trekken achter hun dieren aan

en komen uit langs de oevers van de Nijl

In augustus overstroomt de Nijl. Na 6 weken, september/oktober zakt het water naar de bodem. De modder die achterblijft noem je slib, waarop gras en graan extreem goed groeien. 

Omdat Egypte in een woestijn ligt, moet je continu water geven. 

wat liet de Nijl achter NA de overstroming?

1. Slib
2. Klei
3. Plastic
4. graan

Welke afbeelding hoort bij welke periode van de overstromingen in Egypte? Sleep ze naar de juiste afbeelding

Oogsttijd

Zaaitijd

Overstromingstijd

Overstromingsperiode

• september-december
  

• Tijd van de overstroming van de Nijl

• Op het land kan niet worden gewerkt

• Meehelpen aan de bouw van bijvoorbeeld de piramides en de tempels

Zwarte periode

• september-december
  

• Tijd van de overstroming van de Nijl

• Op het land kan niet worden gewerkt

• Meehelpen aan de bouw van bijvoorbeeld de piramides en de tempels (belasting betalen)

Groene periode

• januari-april

• Tijd van het zaaien en bewerken van het land

• Hierbij wordt gebruik gemaakt van irrigatie

• Irrigatie betekent dat het water met hulpmiddelen wordt gebruikt om het land te bevloeien

Wat is een shadoef?

1. Een waterschep om het water naar de slootjes te brengen.
2. Een emmer om water naar de slootjes te dragen.
3. Een systeem om het water te zuiveren.
4. Het irrigatiesysteem wordt zo genoemd.

Rond 5000 v. Chr. stoppen de eerste jager-verzamelaars met het leven als nomaden (een persoon zonder vaste woonplaats) en beginnen een sedentair bestaan (wèl vaste woonplaats). Zij beginnen een boerenbestaan langs de Nijl. 

Landbouwoverschotten zorgen ervoor dat niet iedereen meer boer (fellah) hoeft te zijn. Daarom gaan mensen zich specialiseren in nieuwe beroepen, zoals ambachtsman, koopman, handelaar, soldaat of priester. Deze nieuwe beroepen zijn vooral in steden te vinden.

Kortom, er ontstaat een landouw-stedelijke samenleving (agrarisch-stedelijke samenleving) in het Oude Egypte.

Landbouw langs de nijl

Gele periode

• mei-augustus

• Tijd van het oogsten (graan)

• De opbrengst van de oogst wordt bijhgehouden en opgeschreven.

• Voorraden worden aangelegd

De steen van Rosetta

De Oude Egyptenaren gebruikten het hiërogliefenschrift. Meestal werd dit geschreven op papyrus. Papyrus (papier) wordt vanaf 3000 v. Chr.  gemaakt van de papyrusplant dat langs de Nijl groeit. 

Het hiërogliefenschrift bestaat niet meer, gelukkig kon dit schrift worden ontcijferd door de vondst van een steen in 1799. 

Op de steen van Rosetta staat namelijk 3 keer dezelfde tekst, namelijk 1. hiërogliefenschrift, 2. het demotisch schrift (oude Egyptische volkstaal) en 3. het Griekse schrift.

Het heeft 23 jaar geduurd om het super ingewikkelde hiërogliefenschrift te ontcijferen! Maar wat staat op de steen?

Afspraken over belastingen, schenkingen aan tempel, maatregelen tegen overstromingen van de Nijl en het oprichten van beelden van de koning. 

De steen van Rosetta kun je nu vinden in een museum in Londen (Engeland).

Bij het vak geschiedenis heb je twee soorten bronnen, namelijk directe bronnen (= primaire bronnen) en indirecte bronnen (= secundaire bronnen)

Een directe bron  (= primaire bron) is een overblijfsel uit de tijd waarin de bron zelf gemaakt of gebruikt is.

Wie de bron heeft achtergelaten is dan van dezelfde tijd als de directe bron (= primaire bron) zelf.

Als de maker van de bron niet in dezelfde tijd als de bron leefde of niet aanwezig was bij de gebeurtenis waarover de bron gaat, dan is de bron een indirecte bron (= secundaire bron).

Kortom, de steen van Rosetta is een...

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron

Wat zijn hiërogliefen?

1. 
2. 
3. 

De Nijl was van levensbelang: als de Nijl niet hoog genoeg kwam, ontstonden hongersnoden...

...maar als hij te hoog kwam, een overstroming!

Hoe gingen de oude Egyptenaren daarmee om?

• De Nijl moet goed in de gaten worden gehouden (nilometer)

• Er moet verstandig worden omgegaan met de hoeveelheid water: irrigatielandbouw

• Er worden voorraden aangelegd voor mindere oogstjaren. Alle oogsten worden nauwkeurig bijgehouden

En vooral: samenwerken!

• Hiervoor heb je een leider nodig
  

• Elke stam heeft een leider (dorpshoofd)

• Die dorpshoofden krijgen ruzie met elkaar

• Uiteindelijk blijft er één leider over: de farao ('Groot Huis')

Hoe gaat dat nu?

• Sinds 1970 wordt de Nijl 'gecontroleerd' door de Aswandam

• Voordelen: meerdere gecontroleeerde overstromingen, geen hongersnoden en er kan electriciteit worden opgewekt.

• Nadelen: het slib blijft achter de dam en historische bouwwerken zijn 'verzopen'
  

De Griekse schrijver Herodotus kwam tijdens één van zijn
vele reizen in Egypte. Hij beschreef het land en zijn bewoners uitgebreid in zijn boeken.
Daarin sprak hij over Egypte als: het geschenk van de Nijl.

Maar wat zou hij daarmee bedoeld hebben?

Geef aan of er sprake is van continuïteit of verandering

Continuïteit

Verandering

Veel mensen in Egypte leven van de landbouw.

Egypte wordt één staat onder één vorst: de farao.

Een deel van de Egyptenaren gaat leven van de ambachten

Er ontstaan markten waar Egyptenaren producten ruilen.

Dit cijfer geef ik mezelf na deze les:

010

Hoe kun je het cijfer uit de vorige dia verbeteren?