KiKiD x Blozende Oortjes: sexting

• Mediawijsheid
• Biologie
• +10
• Middelbare school
• Praktijkonderwijs
• Speciaal Onderwijs
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerroute VL
• Leerroute VB

Introduction

Deze les gaat over sexting. De les gaat aan de hand van video’s, vragen, stellingen en opdrachten dieper in op verschillende onderwerpen die te maken hebben met dit thema zoals victim blaming, grenzen en wensen.

Instructions

Deze les is niet bedoeld om sexting te verbieden, maar om leerlingen bewust te maken van de risico’s van sexting, hoe je dit veilig kan doen en wat je kan doen als het toch misgaat. Uit onderzoek blijkt dat een positieve insteek een betere opvoedingsstrategie is dan verbieden of alleen wijzen op risico’s (van sexting). Dat laatste werkt ‘victim blaming’, de schuld leggen bij het slachtoffer, in de hand. Zie voor meer informatie de Checklist Sexting van Rutgers: https://seksuelevorming.nl/wp-content/uploads/2022/03/Checklist-Sexting_Rutgers.pdf

Voor deze les hebben leerlingen alleen pen en papier nodig. Het is een les zonder telefoon of laptop, zorg dus dat je het vinkje “devices in de klas” niet aangevinkt hebt (zie beginslide onderaan). 

Tijdens de les wordt veel gebruikgemaakt van vragen en opdrachten. Het is daarbij de bedoeling dat het een open en eerlijk gesprek wordt tussen de leerlingen. Voor jou als docent belangrijk om goed te luisteren, niet te oordelen en vooral door te vragen: waarom heeft een leerling een bepaald antwoord ingevuld? Waarom is een leerling het eens of oneens met de stelling? Bij iedere slide staan in de instructies voorbeelden van vervolgvragen die je (optioneel) kunt stellen. 

De allerbelangrijkste tip bij het geven van een les van KiKiD is: creëer een veilige sfeer.

- Maak afspraken met elkaar

- Gebruik LSD (Luisteren-Samenvatten-Doorvragen) en laat je OMA (Oordelen-Meningen-

Adviezen) thuis.

- Gebruik humor, maak het onderwerp niet te zwaar.

Tot slot nog wat praktische informatie:

- Zet de les op volledig scherm voor de juiste ervaring;

- Download (en print) het PDF bestand met instructies en houd dat bij de hand tijdens het geven van de les. Deze vertelt je precies wat je moet doen. 

Heel veel plezier met de les!

Groetjes,

Het KiKiD team

Sexting: Victim blaming, grenzen & wensen

sexting, sextingen, naaktfoto, naaktfoto’s, victim blaming, shame sexting, 

naaktfoto’s sturen, nudes, consent, toestemming, 

mentale gezondheid, jongeren, welzijn, stichting KiKiD, KiKiD

onzekerheid, zelfbeeld, emotie, emotioneel, maatschappij,

maatschappelijke thema's, rolmodel, lekker in je vel, gevoelens, emotie, 

praten, delen, stress, social media

Vertel de leerlingen dat deze les gaat over sexting. De les gaat aan de hand van video’s, vragen, stellingen en opdrachten dieper in op verschillende onderwerpen die te maken hebben met dit thema zoals victim blaming, grenzen en wensen. 

Tip: maak kort een aantal afspraken met elkaar voor als jullie met elkaar in gesprek gaan over dit onderwerp (luisteren, respect hebben, niet uitlachen, elkaar laten uitpraten, etc.). 

Bespreek in tweetallen

Vraag de leerlingen ter introductie waar ze aan denken bij sexting. Ze mogen dit in tweetallen bespreken en drie dingen bedenken die in ze opkomen. Bespreek daarna klassikaal.

Geef de definitie van sexting: Sexting is het digitaal sturen of ontvangen van naaktfoto’s, naaktfilmpjes of sexy berichtjes. Sexting gebeurt altijd in vertrouwen en met respect voor elkaar.

Jongeren ervaren sexting meestal als positief en zien het als online flirten. Zo lang het passend is bij de seksuele ontwikkeling van de personen in kwestie en er consent (toestemming) wordt gegeven, is het oké. Focus bij deze slide dus alleen op de positieve kanten van sexting. 

Geef de definitie van ongewenste sexting of shame sexting: Ongewenste sexting of shame sexting is als een naaktfoto of -filmpje zonder toestemming van de afgebeelde persoon wordt verspreid.

Klassikale vraag

Stel de leerlingen de vraag: Hoeveel procent van de jongeren heeft een naaktfoto van zichzelf? Ga de antwoorden langs, de leerlingen mogen hun hand opsteken als ze denken dat dit het juiste antwoord is. Het juiste antwoord is C: 28%.

Vervolgvragen:

- Valt dit percentage mee of tegen?

Stelling

Leerlingen kunnen bijvoorbeeld hun hand opsteken of gaan staan als ze het eens zijn met de stelling, en hun hand omlaag of blijven zitten als ze het oneens zijn. Vraag de leerlingen waarom ze eens of oneens hebben geantwoord. 

Het doel van deze stelling: leerlingen bewust maken dat als iemands naaktfoto zonder toestemming wordt verspreid, het nooit de schuld is van het slachtoffer (degene op de foto). De fout ligt bij de dader: degene die ‘m doorstuurt. Geef dit de leerlingen mee.

Vervolgvragen:

- Waarom is het niet oké om iemands naaktfoto zonder toestemming door te sturen?

Leg uit dat als iemands naaktfoto zonder toestemming wordt doorgestuurd, er sprake is van online grensoverschrijdend gedrag. Dat kan strafbaar zijn. Je kunt hier een melding van maken of aangifte doen bij de politie.

Verliefd

Mensen die verliefd zijn doen soms aan sexting.

Spannend

Sexting kan leuk en spannend zijn en kan iets toevoegen aan je seksuele relatie met iemand.

Vertrouwen

Wanneer iemand jou een naaktfoto stuurt is dat op basis van vertrouwen. Die persoon vertrouwt jou ermee dat je dat privé houdt. Op die manier blijft het leuk voor iedereen :)

Ontdekken

Sexting kan een manier zijn om je seksualiteit te onderzoeken en om erachter te komen wat je wel en niet leuk vindt. 

Zelfvertrouwen

Het kan een goed gevoel over jezelf geven om naaktfoto's te maken

Klassikale vraag

Vraag de leerlingen om redenen te bedenken waarom mensen aan sexting doen. Als ze het lastig vinden, kan je ook iemand aanwijzen en vragen waar ze als eerste aan moeten denken. 

Vervolgens klik je op de sterretjes op het scherm om onze suggesties te zien:

- Verliefd: mensen die verliefd zijn doen soms aan sexting

- Spannend: sexting kan leuk en spannend zijn en iets toevoegen aan je seksuele relatie met iemand

- Ontdekken: Sexting kan een manier zijn om je seksualiteit te onderzoeken en om erachter te komen wat je wel en niet leuk vindt.

- Vertrouwen: Wanneer iemand jou een naaktfoto stuurt is dat op basis van vertrouwen. Die persoon vertrouwt jou ermee dat je dat privé houdt. Op die manier blijft het leuk voor iedereen :)

- Zelfvertrouwen: Het kan een goed gevoel over jezelf geven om naaktfoto's te maken

Klassikale opdracht

Op de volgende slides volgen een aantal situaties: je ziet screenshots van een gesprek tussen twee mensen op WhatsApp. Het gesprek eindigt steeds met de vraag of de persoon in kwestie een naaktfoto wil sturen. Leerlingen kunnen aangeven of ze denken dat het oké is om de foto te sturen (hand omhoog), of als ze denken dat het niet oké is om de foto te sturen (hand omlaag). 

Belangrijk om goed door te vragen: waarom zou diegene de foto wel of niet kunnen sturen? Is er sprake van consent? 

Bespreek in tweetallen

Laat de leerlingen in tweetallen bespreken wat de gevolgen voor iemand kunnen zijn als een naaktfoto wordt doorgestuurd. Neem een paar minuten de tijd en bespreek daarna klassikaal.

Aanspreken

Spreek de persoon die het doorgestuurd heeft daarop aan. Het is niet oké om ongevraagd andermans (naakt)beelden door te sturen.

Rapporteer

Rapporteer de foto bij het social media platform waarop deze gedeeld wordt. Je kan ook een melding doen bij http://hetstoptbijjou.nl .

Steun

Ken je de persoon op de foto/sticker of film? Vertel dat je hem of haar steunt. Je kan met die persoon samen naar een docent/vertrouwenspersoon of en instantie gaan.

Respect

Stuur de foto/sticker of het filmpje niet door. Verwijder de beelden meteen. Sexting is privé.

Klassikale vraag

Vraag de leerlingen wat je zou kunnen doen als er ongewenst een naaktfoto rondgaat van iemand die je kent. Als ze het lastig vinden, kan je ook iemand aanwijzen en vragen waar ze als eerste aan moeten denken. 

Vervolgens klik je op de sterretjes op het scherm om onze suggesties te zien:

- Respect: Stuur de foto/sticker of het filmpje niet door. Verwijder de beelden meteen. Sexting is privé.

- Steun: Ken je de persoon op de foto/sticker of film? Vertel dat je hem of haar steunt. Je kan met die persoon samen naar een docent/vertrouwenspersoon of en instantie gaan.

- Aanspreken: Spreek de persoon die het doorgestuurd heeft daarop aan. Het is niet oké om ongevraagd andermans (naakt)beelden door te sturen.

- Rapporteer: Rapporteer de foto bij het social media platform waarop deze gedeeld wordt. Je kan ook een melding doen bij http://hetstoptbijjou.nl.

Klassikale vraag

Vraag de leerlingen wat ze zouden doen als ze een naaktfoto doorgestuurd krijgen. Check of de boodschap van de voorgaande slide is aangekomen en ze weten wat ze kunnen doen.

Individuele opdracht

Vraag de leerlingen het volgende voor te stellen: je beste vriend(in) wil per se een naaktfoto naar iemand versturen. Jullie hebben het samen al gehad over de risico’s die dit met zich meebrengt (de kans dat het uitlekt). Laat de leerlingen 3 tips opschrijven die ze hun vriend(in) meegeven. Bespreek daarna klassikaal.

Voorbeelden (zie slide 21):

- Niet herkenbaar in beeld (geen hoofd of herkenbare tattoo’s/moedervlekken)

- Doe het alleen bij iemand die je langer kent en vertrouwt 

- Vraag om toestemming

Geef tips mee om veilig te sextingen:

- Niet herkenbaar in beeld, zonder hoofd

- Geen herkenbare eigenschappen (moedervlek, tattoo, piercing, etc.)

- Neutrale achtergrond

- Vraag degene aan wie je de foto stuurt om toestemming

Geef tot slot een reminder mee: naaktfoto’s versturen naar iemand die je vertrouwt kan. Doorsturen mag niet.  

Toelichting:

De boodschap is dus: Sexting is leuk! Doorsturen niet. Helaas gebeuren online soms ook dingen die minder leuk zijn. Daarom zeggen volwassenen al snel: doe maar niet! Dit advies is goed bedoeld, toch is het geen effectieve opvoedingsstrategie. Experimenteren met seksualiteit hoort bij een gezonde ontwikkeling van pubers en jongvolwassenen. Het respecteren van ieders grenzen moet daar een vanzelfsprekend onderdeel van zijn, ook online. Ook legt men de schuld te makkelijk bij het slachtoffer in plaats van de dader. Als het toch mis gaat, kan een slachtoffer nog meer schaamte en schuldgevoel ervaren, waardoor zij of hij er niet over durft te praten en meer chantabel wordt. Als materiaal zonder toestemming verspreid wordt, ligt de schuld bij degene die het verspreidt, niet bij degene die het in vertrouwen gemaakt en gedeeld heeft. 

Bron: https://seksindepraktijk.nl/wp-content/uploads/2021/10/Checklist-Sexting_Rutgers.pdf 

Dit was het einde van de les. Vraag of de leerlingen nog vragen hebben en check of ze de les goed afsluiten. 

Dankjewel voor het volgen!