Theater Romantiek en Realisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Leerdoelen:

o Weet je aan de hand van welke begrippen je theater kan beschrijven;

o Kan je uitleggen hoe de opera’s van Verdi en Wagner eruit zien;

o Je kan uitleggen hoe de visie van Wagner op theater tot uitdrukking komt in zijn nieuwe theatergebouw (Bayreuth);

o Ken je de volgende begrippen: gesamtkunstwerk, Verisme, ouverture, recitatief, aria, libretto, muziektheater, leidmotief, melodrama, naturalistisch theater, varieté/vaudeville.

Waarmee wordt een
theatervoorstelling
vormgegeven?

Vormgeving theater

Spel:

Lichaam

Stem

Speelstijl

Mise-en-scène

Theatervormgeving:

Locatie

Decor

Kostuum

Grime en hairstyling

Rekwisieten

Attributen

Belichting

Muziek

Geluid en geluidseffecten

Melodrama

Theater populair in de Romantiek. 

Spectaculaire melodrama's moesten veel publiek trekken. Speelstijl verandert om het grote publiek (ook achterin de zaal) te bereiken:

- Harder en nadrukkelijker spreken;

- Grote gebaren, emoties worden uitvergroot;

- Duidelijke opbouw van verhaal met dezelfde types (boef, verleidelijke vrouw, held);

- Vaak goede afloop.

Opera

Muziektheater: combinatie muziek en toneel.

Rond 1600 ontstaan in Italië.

Genres in 19e eeuw:

- Grand Opéra: groots opgezet, nadruk op kostuums, decor, enscenering. (Meyerbeer)

- Muziekdrama: dramatische, groots aangezette opera's, 'Wagneriaans'. (Wagner)

- Veristische opera - Italiaans operagenre dat de gewone man centraal stelde. (Mascagni)

Opera

Ouverture: Opera begint met gesloten doek, muzikale thema's uit de opera worden ten gehore gebracht.

Recitatief: gezongen tekst in spreekstijl met als doel het verhaal te vertellen.

Aria: lied waarin zanger uiting geeft aan zijn gemoedstoestand. 

Libretto: tekst voor de opera.

03:08

Hoe noem je dit gedeelte van de opera?
Leg ook uit wat de functie hiervan is.

Verdi

Grootste operacomponist van Italië.

Opera als menselijk drama:

- Sterke emotionele situaties

- Scherpe contrasten

- Vlotte handelingen

Opwindende en krachtige melodieën en ritmes. 

Wagner

Groot operavernieuwer.

Opera's moesten volgens hem één doorlopende geheel worden...een

'GESAMTKUNSTWERK'= muziektheater waarin poëzie, decor, mise-en-scène, handeling en

muziek tot een eenheid zijn gevormd.

Functie: Door de integratie van kunstvormen werden alle zintuigen tegelijk geprikkeld waardoor een totaalervaring bij de beschouwer ontstond.

Wagner

Mythen, sagen, legenden als onderwerp. 

Muziek wordt doorgecomponeerd.

'LEITMOTIV' (LEIDMOTIEF)=

een muzikaal thema dat in een opera steeds terugkeert als in de tekst of op het toneel een bepaalde figuur, gedachte of voorwerp verschijnt. Ook gebruikt voor emoties/gedachten.

Bayreuth

In 1874 bouwde Wagner een schouwburg (Festspielhaus) voor zijn opera's. 

Deze voldeed aan zijn wensen:

- Orkest onder podium in orkestbak.

- Zaalverlichting ging uit tijdens de voorstellingen, zodat de aandacht naar het podium gericht werd.

- Na aanvang niet meer naar binnen.

Drama

Victor Hugo - 'Hernani'/ 'Les Miserables'/ 'Klokkenluider van de Notre Dame'

'Kunst moet toegankelijk zijn voor het hele volk, niet alleen voor de elite.'

- Stelt de dagelijkse problemen uit de samenleving aan de orde.

- Klaagt Franse rechtssysteem en sociale wetten aan in zijn stukken.

- Begrijpelijke spreektaal.

Verisme

Tussen 1875-1900

Waarheidsgetrouwheid (vero=waar)

Deze opera's gaan over het leven van gewone mensen in alledaagse situaties. 

De handelingen zijn emotioneel van aard.

Tegenstellingen als absolute liefde - extreem lijden staan centraal.

- Heftige dramatiek

- Overvloed aan emotie

Naturalistisch theater

Tussen 1880-1900

Theater waarin een perfecte illusie van de werkelijkheid wordt weergegeven. 

De schaduwzijde van de maatschappij:

- de opkomende arbeidersklasse;

- de toenemende verpaupering;

- de uitbuiting voor de bezittende klasse;

Herman Heijermans, toneelstuk 'Op hoop van zegen'. 

Revues (variété/vaudeville)

- Puur amusement voor het grote publiek.

- Allerlei artiesten met diverse afwisselende acts treden op: jongleurs, goochelacts, acrobaten, cabaret, zang en dans.

- Ontstaan op marktpleinen, maar verplaatst naar grote revuetheaters: Moulin Rouge, Folies Bergère.