Romaans Gotiek

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

                   ROMAANS & GOTIEK

                                                                                            OEFENEN VOOR DE TOETS

Tegen ca. 1000 was bijna heel West-Europa bekeerd tot het __________________. Hoewel de het bestuur van Kerk en staat gescheiden was, probeerde de __________________ overheid greep te krijgen en te houden op de koningen en de benoeming van de keizers. Andersom deden ook de wereldlijke heersers hetzelfde met de benoemingen van geestelijken. Het was ook niet ongebruikelijk dat het geestelijke ambt overgeërfd werd van vader op zoon. Daarnaast was de kerk verantwoordelijk voor ________________ en opvoeding van burgers. Op die manier werd het hele culturele leven doordrongen van het christelijke _________________.

SLEEPVRAAG - VUL IN

christendom

kerkelijke

scholing

geloof

Tijdens de middeleeuwen rond het jaar 1000 ontwikkelde men een bouwstijl die beïnvloed was door de ______________, maar toch uitgroeide tot een eigen stijl: de Romaanse stijl.

Op welke manieren werden aan de ongeletterde gelovigen de Bijbelverhalen duidelijk gemaakt?

Vanaf de elfde eeuw, het begin van het romaans in de architectuur, worden de kerken steeds groter. 

Wat is daarvan de reden geweest?

Er breekt een periode van rust en welvaart aan, waardoor de steden beginnen te groeien. Onder invloed van de Kerk maken veel mensen pelgrimstochten naar de heilige steden (o.a Rome, Santiago de Compostella). De toenemende bevolking en pelgrims hebben behoefte aan steeds grotere kerken. Bovendien waren de burgers trots op hun steden en een kathedraal was een statussymbool waarmee een stad zich onderscheidde.

Welke bewering hoort niet bij een bedevaart (pelgrimstocht)?

Bedevaart - Een reis naar een plaats waar een heilige of een bijzondere gebeurtenis wordt herdacht.

1. Met de bedevaart beoogde men een verdieping van het geloofsleven, de devotie, of een verdieping van de kennis van het geloof.
2. De bedevaart was de enige manier om rechtstreeks in de hemel te komen bij het laatste oordeel.
3. De bedevaart kon als straf worden opgelegd door een stadsbestuur aan misdadigers voor een vergrijp of misdaad.
4. De bedevaart kon een boetedoening zijn voor zonden. En je kon er een aflaat* mee verdienen. *kwijtschelding van een tijdelijke straf na de dood.

1

4

Apsis

koor

kooromgang

straalkapellen

viering/kruising

dwarsschip/transept

middenschip

zijbeuk

narthex

Wat is de functie van het
kooromgang met
straalkappelen?

Welke uitspraak hoort niet bij een relikwie en reliekhouder?

1. Behalve de eigen parochianen kwamen er ook veel gelovigen uit de omgeving om een volle aflaat te verdienen. Die toeloop van buiten leverde de parochie extra inkomsten op.
2. In een reliekhouder bevinden overblijfselen van een heilige of van een voorwerp dat met Christus of met een heilige in aanraking is geweest.
3. In een reliekhouder bevindt zich de ziel van een heilige. De ziel van een heilige staat voor het 'goed' en kan het kwaad bij een mens verdrijven.
4. Een relikwie is in het bijzonder een stukje van de kleding of van het gebeente.

Leg uit waarom romaanse kunstenaars weinig belang hechten aan een realistische weergave van mensfiguren.

Hoe noem je dit soort boekillustraties?

ROMAANS

GOTIEK

GEWELFBOUW

DUNNERE MUREN

DIKKE MUREN

SPITSBOGEN

RONDBOGEN

GROTE VENSTERS

KLEINE VENSTERS

KRUISRIBGEWELF

SKELETBOUW

TONGEWELF

HORIZONTAAL GEBOUWD

VERTICAAL GEBOUWD

STEUNBEREN

PINAKEL

LUCHTBOGEN

GESLOTEN, LOMP, LOG

OPEN EN SIERLIJK

Hoe heet deze boog die vaak in de
Romeinse, Romaanse en Renaissance
bouwkunst werd toegepast?

Hoe heet deze boog

 Nog meer dan tijdens de romaanse periode bloeit tijdens de gotiek handelen welvaart en verwerft de stedelijke burgerij steeds meer macht en invloed. Noem voorbeelden op het gebied van architectuur en schilderkunst waaruit blijkt dat de burgerij steeds belangrijker wordt in de middeleeuwse maatschappij.

In gotische stijl gebouwde stadhuizen, kastelen, stadsmuren en markthallen benadrukken de toenemende macht en rijkdom van de stedelijke burgerij. De opkomende macht van de burgerij wordt ook weerspiegeld in de gotische beeldende kunst, die ______________ wordt. Profane schilderkunst neemt een steeds belangrijker plaats in, met name _________________ komt op.

naturalistischer

portretkunst

00:28

Hoe heet dit deel van een kerk?

00:34

Hoe heet dit deel van een kerk?

01:21

Hoe heten deze onderdelen van een kerk?

02:07

Wat is vernieuwend aan het herontwerp van Suger voor deze kerk.

03:25

Door welke bouwkundige veranderingen kunnen de ramen van deze nieuwe kerk groter worden?

05:08

Waarom was licht (en materiele schoonheid) belangrijk?

steunbeer, een gemetselde muurverzwaring om de zijwaartse druk van de kap en eventuele gewelven op te vangen

kruisribgewelf, een gewelf waarbij de kruising van de tongewelven met ribben zijn gemaakt. De ribben hebben een dragende functie.

lichtbeuk, door deze rij vensters valt het licht, dat het schip verlicht

triforium, de smalle gang die onderlangs de vensters van de lichtbeuk loopt / een arcade waarachter zich een loopruimte bevindt

arcade, een reeks van achtereenvolgende bogen die rusten op kolommen

luchtboog, een boog tussen muren en steunbeer om de horizontale krachten over te brengen

kapiteel, bekroning van een pijler

basement, voet van een zuil 

pijler, een steunpilaar

pinakel, spits toelopende, slanke, torenvormige bekroning, vooral bij de steunberen van luchtbogen dient de pinakel ter verzwaring (meer massa betekent beter steunen)

Hoe heten deze figuren?

pilaarfiguren in zuil

los van zuil, meer vrijstaand

emotieloos

meer emoties zoals lachen of lijden

statisch, strak, bewegingloos

dynamischer, houding losser

plooien ter decoratie

lossere plooien

Bekijk de afbeelding goed.

- achtergrond (hoog)

- middengrond (midden)

- voorgrond (laag)

Beschrijf de voorstelling.

Bekijk de afbeelding goed.

vorm, kleur, licht, ruimte,

compositie, materiaal en 

techniek

Wat is niet juist met betrekking tot de het vormgevingsaspect ruimte.

1. Verloop van groot naar klein klopt niet.
2. Het pad verloopt had smaller moeten eindigen.
3. Er zijn geen slagschaduwen gebruik.
4. Perspectief is juist toegepast.

RUIMTE

Ruimteweergave nog niet helemaal volgens de regels.

1 Verloop van groot naar klein: de oogstende figuren zijn groter dan de paarden/of even groot als zwemmende figuren die veel dichterbij zijn, of: bomen op achtergrond nauwelijks kleiner dan vooraan; de bomen zijn even groot.

2 Geen verkorting naarmate je dichter bij de horizon komt: akker rechtsboven lijkt opgeklapt.

3 Het pad naar het kasteel wordt niet smaller naar achteren toe.

4 Wijkende lijnen in gebouwen lopen niet naar een verdwijnpunt op de horizon.

5 Geen slagschaduwen gebruikt (wel eigen schaduw).