Hoofdstuk 9 - Paradigma's | VWO

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Hoofdstuk 9

Paradigma's

Ik kan gemakkelijk vanuit verschillende invalshoeken naar een probleem kijken

Ik kan gemakkelijk vanuit verschillende invalshoeken naar een probleem kijken

Eens

Oneens

Wat heb ik het vorige hoofdstuk geleerd?

• wat het hoofdconcept verhouding en het kernconcept sociale ongelijkheid inhouden
  
• wat sociale stratificatie, sociale mobiliteit en de onderklasse zijn
  
• de gevolgen van sociale ongelijkheid
  
• hoe sociale ongelijkheid wordt bestreden
  
• hoe de ontwikkelingen in de 21e eeuw leiden tot veranderende verhoudingen

Vorig hoofdstuk leerde ik ...

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• Ik ken 4 verschillende paradigma’s: rationale actor-paradigma, conflict-paradigma, functionalisme-paradigma en het sociaalconstructivisme-paradigma;
  
• Ik weet welke criminologische theorieën bij deze paradigma’s passen;
  
• Ik kan aan deze paradigma’s een hoofdconcept verbinden en toepassen;
  
• Je kunt vanuit 3 paradigma’s uitleggen hoe het kernconcept socialisatie wordt gebruikt.

Leerdoelen

§9.1 Inleiding

Pagina 183

Paradigma

Met een paradigma wordt in de wetenschapsfilosofie een geheel van veronderstellingen aangeduid.

4 paradigma's 

• Rationele actor paradigma
• Conflict paradigma
• Functionalisme paradigma
• Sociaal constructivistische paradigma

§9.2 Rationele actor-paradigma

Pagina 185

Rationele actor-paradigma

Het handelen van zowel een individu als van het collectief wordt gezien als gevolg van logische afwegingen

Nutsmaximalisatie

Het streven naar zoveel mogelijk baten en zo min mogelijk kosten

Belangrijke aannames

1. Handelingsmogelijkheden doelgericht afwegen met een rationele afweging van kosten en/of baten
2. Rationeel handelen van actoren ordent de samenleving 

Belangrijke aannames

3. Handelen vanuit een afweging tot nutsmaximalisatie door het individu kan nadelige gevolgen hebben voor het collectief

Waarom zijn sommige landen zeer welvarend en andere landen minder?

Waarom zijn sommige landen zeer welvarend en andere landen minder?

Deze vraag is ter introductie op de gedachtegang van Adam Smith. Hij stelde zichzelf deze vraag ook. 

Adam Smith

Waarom zijn sommige landen zeer welvarend en andere landen minder?

The Wealth of Nations

Arbeidsdeling

Taken worden opgesplitst en mensen specialiseren zich in bepaalde handelingen dan kan er veel meer geproduceerd worden.

Vrije markt

Een markt waar goederen en diensten van de ene specialist kunnen worden geruild met die van een ander. 

Criminologische

theorie

Rationele keuze theorie:

Wanneer de baten hoger zijn dan de kosten, dan is de kans groot dat iemand voor crimineel gedrag kiest

Hoofdconcept Verandering

Het hoofdconcept Verandering verwijst naar richting en tempo van ontwikkelingen in de samenleving en de (on)mogelijkheden deze te beïnvloeden

Het filmpje over de accijnzen op sigaretten is een voorbeeld van het rationele actor-paradigma

Het filmpje over de accijnzen op sigaretten is een voorbeeld van het rationele actor-paradigma

Eens

Oneens

§9.3 Conflict paradgima

Pagina 188

Conflict-paradigma

Groepen voeren in de samenleving een belangenstrijd met elkaar

Belangrijke aannames

1. Ongelijkheden in de samenleving zijn het gevolg van machtsverschillen
2. Ongelijkheden leiden uiteindelijk tot tegenstellingen, conflicten of strijd

Belangrijke aannames

3. Strijd kan resulteren in het verdwijnen van ongelijkheden

4. Na strijd kan gelijkheid ontstaan, maar na verloop van tijd zijn er weer nieuwe vormen van ongelijkheid

Uit Seneca, p. 188

Karl Marx

Das Kapital - analyse vrije marksysteem

Kapitaalbezitters

Arbeiders

Sociale ongelijkheid en conflicten tussen groepen met belangentegenstellingen staan centraal

Criminologische

theorie

Structurele deviantie theorie:

Criminaliteit is een logisch resultaat van sociale ongelijkheid in een samenleving

01:15

Welk begrip past bij dit verschil?

Welk begrip past bij dit verschil?

1. Rationele actor
2. Inflatie
3. Sociale ongelijkheid
4. Conflict

Hoofdconcept Verhouding

Het hoofdconcept Verhouding verwijst naar de wijze waarop mensen zich van elkaar onderscheiden en tot elkaar verhouden. En de manier waarop samenlevingen in sociale zin vormgeven aan deze verschillen. Het verwijst ook naar onderlinge betrekkingen tussen staten.

Conflict paradigma

Verhouding

Sociale ongelijkheid, macht en conflict passen hierbij

Belangentegenstelling is de motor voor veranderingsprocessen

Verandering

Diploma-inflatie

Er zijn steeds meer diploma's nodig voor een bepaalde baan. Hoe meer mensen een diploma bezitten, hoe minder deze waard is. 

Digitale kloof

Sommige mensen zijn digibeet en anderen digitaal zeer vaardig. Deze kloof vergroot de sociale ongelijkheid.

§9.4 Functionalisme-paradigma

Pagina 191

Functionalisme-paradigma

Aanhangers van het functionalisme-paradigma zien de samenleving als een organisme, een functioneel systeem dat uit geordende onderdelen bestaat.

Sociale stabilisatoren

Gemeenschappelijke waarden en normen,morele overtuigingen en sociale instituties functioneren als sociale stabilisatoren

Belangrijke aannames

1. Iedere samenleving bestaat uit onderdelen die noodzakelijk zijn voor het algehele functioneren. 

2. Alle onderdelen van een samenleving hebben een functie binnen het systeem.

Belangrijke aannames

3. Als de externe omstandigheden veranderen, dan zal de samenleving een nieuw evenwicht vinden. 

4. Gemeenschappelijke normen en waarden, gemeenschappelijke overtuigingen en sociale instituties functioneren als sociale stabilisatoren.

Wat is een verschil tussen het functionalisme-paradigma en het conflict-paradigma?

Wat is een verschil tussen het functionalisme-paradigma en het conflict-paradigma?

Het grote verschil tussen deze twee paradigma's is dat de focus op de 'motor' van veranderingen anders is. Het conflict-paradigma gaat uit van sociale ongelijkheid met bijbehorende conflicten tussen groepen met tegengestelde belangen. 

Functionalisten zien conflicten daarentegen als een verstoring van de rust en orde in de samenleving.

Wat is een overeenkomst tussen het functionalisme-paradigma
en het conflict-paradigma?

Wat is een overeenkomst tussen het functionalisme-paradigma en het conflict-paradigma?

Een overeenkomst tussen deze twee paradigma's is dat beide paradigma's ervan uitgaan dat de structuur en inrichting van de samenleving bepalend is voor het gedrag van individuen en groepen op micro- en mesoniveau. 

Historische bubbel

Op veel vlakken in het leven beleefde men vooruitgang. Dit vooruitgangsgeloof werd ook toegepast op de wetenschap. De gedachte was dat binnenkort alles in kaart zou zijn gebracht, ook de samenleving, als het maar systematisch werd bestudeerd.

Emile Durkheim

Solidariteit:

Hoe draagt een gemeenschap, groep of samenleving zorg voor elkaar?

Arbeidsdeling:

Het verdelen van verschillende taken in een economie

Vergelijking traditionele en moderne maatschappij

Traditionele samenleving - mechanische solidariteit

Mensen waren verbonden in een morele gemeenschap, er was weinig arbeidsdeling. Nadruk lag op conformisme.

Moderne samenleving -organische solidariteit

Deze is gebaseerd op een vergaande arbeidsdeling en taakdifferentiatie, die vraagt om individualiteit. 

Criminologische theorie

Bindingstheorie:

Maatschappelijke bindingen werken remmend op de impulsen van iemand om zich crimineel te gedragen

Hoofdconcept Binding

Het hoofdconcept  Binding verwijst naar de relatie en onderlinge afhankelijkheden tussen mensen in een gezin of familie, tussen leden van een groep, in de maatschappij en op het niveau van de staat.

§9.5 Sociaalconstructivisme-paradigma

Pagina 195

Sociaalconstructivisme-paradigma

Wetenschappers die redeneren vanuit dit paradigma benadrukken de wijze waarop mensen samen de maatschappelijke werkelijkheid interpreteren en definiëren en van daaruit construeren. 

Sociale werkelijkheid

Met sociale werkelijkheid wordt het gedeelde denken bedoeld over hoe iets is of hoort te zijn.

Er is meer één sociale werkelijkheid

Er is maar één sociale werkelijkheid

Eens

Oneens

Belangrijke aannames

1. Actoren geven samen betekenis aan de sociale werkelijkheid, oftewel interpreteren in sociale interactie de sociale werkelijkheid. 

2. De betekenisgeving aan of de interpretatie van de sociale werkelijkheid hangt af van bijvoorbeeld regels, opvattingen, normen en waarden, en niet zozeer van objectieve feiten.

Belangrijke aannames

3. In een samenspel van sociaal handelen, sociale interactie en interpretaties/betekenissen construeren actoren de sociale werkelijkheid.

4. Actoren construeren de sociale werkelijkheid steeds opnieuw in een voortdurend proces. 

Vergelijking paradigma's

Functionalisme

Gaat uit van invloed

van de structuur van

de samenleving op

het gedrag van 

individuen

Sociaalconstructivisme

Gaat uit van een wisselwerkng tussen micro- en macroniveau. 

Thomas-theorema

'If men define situations as real, they are real in their consequences'

Als mensen bepaalde situaties als werkelijk definiëren, dan zullen die situaties werkelijke gevolgen hebben.

Wat houdt de etiketteringstheorie in? (In hoofdstuk 8 behandeld)

Wat houdt de etiketteringstheorie in? (In hoofdstuk 8 behandeld)

Deze theorie bestudeert stigmatisering: het labellen of etiketteren van groepen mensen. Als een groep mensen wordt gezien als extra vatbaar voor crimineel gedrag zal deze sociale werkelijkheid het gedrag van andere mensen beïnvloeden.

Hoofdconcept Vorming

Het hoofdconcept Vorming verwijst naar het proces van vewerving van een bepaalde identiteit.

§9.6 Weerbarstige werkelijkheid

Pagina 199

Welk hoofdconcept past bij het rationele actor paradigma?

Welk hoofdconcept past bij het rationele actor-paradigma?

1. Vorming
2. Verhouding
3. Binding
4. Verandering

Welk hoofdconcept past bij het functionalisme paradigma?

Welk hoofdconcept past bij het functionalisme paradigma?

1. Vorming
2. Verhouding
3. Binding
4. Verandering

Welk hoofdconcept past bij het conflict paradigma?

Welk hoofdconcept past bij het conflict paradigma?

1. Vorming
2. Verhouding
3. Binding
4. Verandering

Welk hoofdconcept past bij het sociaal constructivisme-paradigma?

Welk hoofdconcept past bij het sociaal constructivisme-paradigma?

1. Vorming
2. Verhouding
3. Binding
4. Verandering

Socialisatie en het sociaalconstructivisme-paradigma

Socialisatie is een proces, veelal gestuurd door individuen en hun beeld van de werkelijkheid

Socialisatie en het functionalisme-paradigma

(Politieke) socialisatie is functioneel voor de samenleving

Socialisatie en het conflict-paradigma

Door socialisatie blijft sociale ongelijkheid bestaan, machtigen behouden macht

Bourdieu - reproductietheorie

De klassenstructuur in de samenleving reproduceert zichzelf voortdurend.

Rationele actor-paradigma

Dit paradigma gaat uit van nutsmaximalisatie door individuele actoren. 

In eindterm 6 staat het rationele actor-paradigma niet genoemd in relatie tot socialisatie. Voor de volledigheid wordt in het lesboek de TPB genoemd. 'The theory of plannend behavior'. 

Deze wetenschappers (Ajzen en Fishbein) verklaren gedrag uit een intentie van iemand. 

Theory of Plannen Behavior (TPB)

Wetenschappers van deze theorie verklaren gedrag uit een intentie van iemand.

In eindterm 6 staat het rationele actor-paradigma niet genoemd in relatie tot socialisatie. Voor de volledigheid wordt in het lesboek de TPB genoemd. 'The theory of plannend behavior'. 

Deze wetenschappers (Ajzen en Fishbein) verklaren gedrag uit een intentie van iemand. 

functionalisme-paradigma

Conflict en actoren

Consensus en actoren

Conflict en structuur

Structuur en consensus

sociaalconstructivisme-paradigma

conflict-paradigma

rationele actor-paradigma

maatschappij-wetenschappen.nl

maatschappij-wetenschappen.nl

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat leerde ik dit hoofdstuk?

• Ik ken 4 verschillende paradigma’s: rationale actor-paradigma, conflict-paradigma, functionalisme-paradigma en het sociaalconstructivisme-paradigma;
  
• Ik weet welke criminologische theorieën bij deze paradigma’s passen;
  
• Ik kan aan deze paradigma’s een hoofdconcept verbinden en toepassen;
  
• Je kunt vanuit 3 paradigma’s uitleggen hoe het kernconcept socialisatie wordt gebruikt.

Leerdoelen

Einde van hoofdstuk 9

Paradigma's 

1) slide 1 - Jason Goodman – https://unsplash.com/photos/MGFSGQr0c0Y

2) slide 3 - Dulana Kodithuwakku - https://unsplash.com/photos/0R-rPOSUyxw

3) slide 6 - Kenny Eliason - https://unsplash.com/photos/2RRq1BHPq4E

4) slide 8 – Piret Ilver - https://unsplash.com/photos/98MbUldcDJY  

5) slide 22 – Nancy Beijersbergen – https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/hague-netherlands-october-1-2019-many-1519577009

6) slide 27 - Hennie Stander - https://unsplash.com/photos/StV6G2GURA8 

6) slide 36 – Kira auf der Heide – https://unsplash.com/photos/_Zd6COnH5E8

7) slide 49 – Antenna - https://unsplash.com/photos/cw-cj_nFa14

8) slide 59 – XR Expo - https://unsplash.com/photos/ipDhOQ5gtEk

9) slide 66 – Amy Elting - https://unsplash.com/photos/_9ETHblkvXQ

10) slide 73 – Tomertu - https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/concept-image-setting-five-star-goal-1140456245

Afbeeldingen op de slides