Landstede Groep

009 Cultuur van de kerk- beeldend

De beeldende kunst van de cultuur van de kerk
1 / 41
next
Slide 1: Slide
KunstMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4

This lesson contains 41 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

Items in this lesson

De beeldende kunst van de cultuur van de kerk

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Planning
Beeldend
Museumopdracht
Huiswerk

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Vandaag focus op beeldende kunst!


Maar wat was dan ook alweer Romaans en Gotiek?

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Romaanse beeldhouwkunst
De romaanse beeldhouwkunst hangt nauw samen met de bouwkunst.

 In veel gevallen gebeeldhouwde reliëfs, die deel uitmaken van de bouwsculptuur van een kerk, zoals kapitelen, basementen en timpanen.

Slide 4 - Slide

leg uit wat dit allemaal betekend
Romaanse beeldhouwkunst
  • Kapitelen 
  • niet heel realistisch was--> Maar de Christelijke boodschap.

Waarom? 
  • De meeste mensen waren analfabeet, dus door middel van 'plaatjes' wilde de kerk hen aan de verhalen uit de Bijbel herinneren.

Slide 5 - Slide

Het ging de Romaanse beeldhouwers niet om dat het afgebeelde heel realistisch was.
Het ging hen om de Christelijke boodschap.
 De meeste mensen waren analfabeet, dus door middel van 'plaatjes' wilde de kerk hen aan de verhalen uit de Bijbel herinneren.
Romaanse beeldhouwkunst
De beelden boven de ingang van de kerk en op de kapitelen zoals je hiervoor zag, doen ons misschien humoristisch aan. Voor de Middeleeuwse gelovige was het echter een verschrikkelijk vooruitzicht. Als ze zich niet aan de wetten van de kerk hielden zouden ze na de dood branden in de hel.

Slide 6 - Slide

This item has no instructions

Boogvelden en portalen
-Boogvelden (zie volgende slide)

Waarom kunst bij de portalen?
Ingang naar God
Eenwording met Christus
Reinigingsritueel

Slide 7 - Slide

Via deze plek kan je letterlijk de boze buitenwereld achter je laten en naar het goede naar binnen gaan.
Deur naar een betere wereld
perfecte plek om boodschap te geven omdat iedere kerkganger via deze weg naar binnen moet
Vaak het laatste oordeel als thema voor de portalen.

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Slide 9 - Video

This item has no instructions

Kenmerken Romaanse beeldhouwkunst
  • vrijstaande beelden zijn niet bedoeld om erom heen te lopen
  • beeldhouwwerk was gepolychromeerd (beschilderd)
  • de beeldhouwkunst was ondergeschikt aan de architectuur. Vooral laag- en hoogreliëf, aan de gevel geen vrijstaande beelden.  
  • beeldhouwwerk bij de ingang van kerkportalen en op kapitelen. Zuilen worden gedeeltelijk behandeld als beelden, op kapitelen ook afbeeldingen uit het dagelijks leven en dier- of plantmotieven 
  • symbolische, verhalende uitbeelding van Bijbelse voorstellingen.
  • weerspiegeling van diep geloof in de almacht van God, sterk besef van goed en kwaad, hemel en hel
  • de beelden dienden om de analfabetische middeleeuwse mens te onderwijzen

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Gotische beeldhouwkunst
De eerste gotische beeldhouwkunst  hing nauw samen met de bouw van de gotische kathedralen. 

Men begon met het maken van zuilachtige beelden die al individuele kenmerken in de gezichten hadden, maar waarvan de plooival in de kleding nog zeer romaans aandeed.

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

Gotische beeldhouwkunst
Gothische kerken werden rijk versierd met beelden.
Net zoals bij de romaanse kerken bevindt zich in het portaal en op het timpaan van de gotische kerk veel beeldhouwwerk. In stijl is er echter een groot verschil op te merken. 

Waren de figuren van het romaanse portaal stijf, stram en leken ze een geheel met de zuil te vormen

De gotische figuren lijken meer op vrijstaande beelden. Hun voeten staan op een plateau en hun lichamen zijn gedraaid in een S-vorm. De figuren lijken onderling zelfs contact te maken in plaats van dat ze recht voor zich uit staren. De kleding benadrukt de vorm van het lichaam en de beweging die het maakt.

Aan het einde van de middeleeuwen ontstaan andere ideeën de boodschap van "God".
 
Om God goed te kunnen begrijpen en om dichter bij hem te komen, moet je alles goed bestuderen wat hij geschapen heeft. Zo ook de mens.
 
Wanneer je begrijpt hoe een mens in elkaar zit, kom je weer wat dichter bij de Schepper.
 
Hierdoor werden de menselijke figuren met steeds meer Realisme uitgebeeld.
 


Deze ideeën worden in de Renaissance verder ontwikkeld. Er wordt gezegd: de mens is de maat der dingen. De verhoudingen van de mens worden zelfs gebruikt als uitgangspunt in de architectuur.

 

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Beeldhouwkunst
gotiek
  • Steeds minder onderdeel van architectuur.
  • Losser en ruimtelijker.
  • Van symbolisch naar dramatisch.
  • Steeds meer emotie.
  • Steeds realistischer, met lichaamsdelen onder de gewaden. 
  • Plooival in kleding wordt soepeler. 

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

Vroege Gotiek
Stijf en symbolisch
Late Gotiek
Realistisch, invloed Oudheid

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

S-curve

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

Vrijstaande beelden
rouwende 

steeds meer emotie

polychrome houten beelden

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

Slide 17 - Slide

This item has no instructions

Schilderkunst-
gotiek
  • Altaarstukken: op paneel geschilderde   Bijbelse vertellingen 
  • Van symbolisch naar meer realistisch. 
  • Ruimte-uitbeelding steeds echter (diepte      i.p.v. stapeling). 
  • Langzaam ook meer emotie. 
  • Gaandeweg vaker in eigen tijd en eigen       omgeving geplaatst. 
Vroege Gotiek: effen, gouden achtergrond met langwerpige figuren. 

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

Omgekeerd perspectief
Verhalend moment met details en landschap steeds belangrijker.

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Gaandeweg meer 
 samenhang in het tafereel
en meer naturalisme.

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

Perspectivische vertekening

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

Gebroeders van Limburg,- "Getijdenboek", 1380-1390

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

Laat Gotische schilderkunst
  • Door welvaart nu ook burgerlijke   opdrachtgevers. 
  • O.a. portretten in Bijbelse taferelen en     losse portretten. 
  • Symboliek
  • Realisme
  • Aandacht voor detail
  • Olieverf in plaats van tempera
  • Voor het eerst sinds Oudheid                       weer gesigneerd:                                               geen ambacht, maar kunst. 
Jan van Eyck

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Vlaamse primitieven
  • Groep schilders in de Zuidelijke   Nederlanden
  • 15e en begin 16e eeuw
  • o.a. Jan van Eyck en Rogier v.d. Weijden
  • Overgang tussen Gotiek en Renaissance
  • Olieverf
  • Nauwkeurige waarneming => realisme 
  • Aandacht voor achtergrond
Jan van Eyck, "Lam Gods", 1432
Eerste naakten sinds Oudheid

Slide 24 - Slide

This item has no instructions

Welke vernieuwingen zie je op dit schilderij? 
Rogier van der Weijden "Kruisafneming"
 1432-1435 

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Welke vernieuwingen gebruikt Rogier v.d. Weijden in zijn schilderij?

Slide 26 - Open question

This item has no instructions

Jeroen Bosch, "Tuin der Lusten", 1503 - 1515
  • Originele, eigen beeldtaal vol monsters, fantasiewezens en branden.
  • Religieuze onderwerpen en symboliek. 
  • Zou als "geniale kunstenaar" in de Renaissance passen.  

Slide 27 - Slide

This item has no instructions

Giotto di Bondone, "Verkondiging aan de heilige Anna", 1303 - 1305
  • Breekt met wetten van middeleeuwse weergave
  • Menselijker, perspectivische pogingen, plasticiteit
  • Zichtbare werkelijkheid wordt weer gegeven
  • Begin van de Renaissance

Slide 28 - Slide

This item has no instructions

Aan de slag!
Maak groepjes van 3 en lees de museumopdracht door!
Ga aan de slag met de museum opdracht
Museumopdracht is voor een cijfer! 
deadline:  10 januari 2023

Huiswerk
Lees de overige slides van de Powerpoint + uitgedeeld boekje + aan de slag met de museum opdracht


Slide 29 - Slide

This item has no instructions

Overige kunstvormen

Slide 30 - Slide

This item has no instructions

Waterspuwers--> monsters en fabeldieren
 Fabeldieren→ deugden en zonde


 
Een waterspuwer of gargouille is een uitmonding van een goot, vergaarbak of waterbekken met het doel water af te voeren.
Een spuwer is gewoonlijk een figuur uit steen gehouwen, die zich aan de dakrand van gebouwen bevindt. Deze sculptuur - vaak een sinistere voorstelling van een duivel, monster of roofvogel - doet dienst als regenwaterafvoer, om te voorkomen dat het regenwater langs de gevel naar beneden stroomt. Waterspuwers worden al sinds de oudheid toegepast, maar worden vaak vooral geassocieerd met de gotiek.

Slide 31 - Slide

This item has no instructions

Romaanse fresco's
De Romaanse kerkruimte werden in deze periode beschilderd met wandschilderingen. De wanden in de kerken uit die tijd waren nagenoeg allemaal beschilderd met fresco's. Ook de plafonds en de gewelven werden voorzien van schilderingen.Voor de mensen die in de middeleeuwen leefden moet dit een waarde verhogend effect op de kerk hebben gehad. Beeldende kunst werd door de kerk ingezet voor een belangrijker doel: de meestal ongeletterde gelovigen onderrichten over het geloof en over de almacht van god

Slide 32 - Slide

This item has no instructions

Miniaturen
In de middeleeuwen werden alle belangrijke boeken met de hand (over)geschreven. Er was nog geen boekdrukkunst (pas begin 15e eeuw).
Monniken (in de kloosters) kopieërden boeken en maakten daar illustraties bij.Niet alleen het schrijven was van hun hand, maar ook de tekeningen.

Op deze afbeelding kun je zien met hoeveel zorg en detail zo’n bladzijde gemaakt wordt. Soms duurde het weken voordat één bladzijde af was. De afbeelding gaf in beeld weer waar het verhaal op de bladzijde over ging. Het moest dus overzichtelijk zijn; alleen de hoofdfiguren uit het verhaal en niet teveel detail. Naast de kunstige beginletters werd er soms ook een hele bladzijde gebruikt voor een schildering.

Deze bijbels waren erg kostbaar, omdat er zoveel uren manwerk in zat, maar ook omdat het gebruikte materiaal kostbaar was. Zo werd er soms bladgoud in de afbeeldingen verwerkt. De boeken werden in opdracht van rijke mensen (de adel) gemaakt. Gewone burgers hadden geen geld voor dergelijke luxe boeken. De meesten konden ook helemaal niet lezen.

Slide 33 - Slide

This item has no instructions

'God is licht'
De gotische periode begint rond 1150 met de verbouwing van de kloosterkerk St. Denis in Frankrijk.

 Volgens de bouwmeester, abt Suger, is God het bovennatuurlijk licht dat over de aarde schijnt.
Hij wilde dat zijn kerk een bron van licht zou zijn. 

God moest als licht de kerk kunnen binnen komen. 

Hiertoe waren veel en grote ramen nodig. De romaanse bouwtechniek was hier echter niet voor geschikt. Te grote ramen zouden de muren verzwakken. 

De ideeën van Suger stimuleerde de ontwikkeling van de bouwkunst tot de ontdekking van het kruisribgewelf.


Nu was het mogelijk om hoog te bouwen, om tot in de hemel te reiken, terwijl het goddelijk licht naar binnen straalde.

Slide 34 - Slide

This item has no instructions

Glas-in-lood
Gebrandschilderde ramen zien er rijk en schitterend uit.
De ramen bestaan uit een combinatie van (bewerkt)glas en loden strippen. In de voorstellingen worden verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament verbeeld, maar ook van koningen en keizers. Dergelijke ramen kosten veel geld.
De burgers van een stad betaalden mee aan hun kerk. Diverse gildes (beroepsgroepen) gaven geld aan de kerk om een raam te kunnen bekostigen. In ruil daarvoor kregen de gildes een eigen plekje op de ramen.
Een gilde was een organisatie van mensen met hetzelfde beroep. Soms had een gilde niet alleen een eigen stukje raam, maar ook een eigen altaar in de kerk.

Slide 35 - Slide

This item has no instructions

Reliekhouders
Zie andere powerpoint. (al besproken)

Slide 36 - Slide

This item has no instructions

Mozaïek
Aan het eind van de 4e eeuw werden er door de Christenen veel basilieken gebouwd door heel Europa. De muren en plafonds van deze basilieken werden veelvuldig belegd met mozaïekkunstwerken. Het onderwerp van deze werken waren christelijke verhalen en typen, zoals God en Jezus.

In de 5e eeuw werd Ravenna, toenmalig hoofdstad van het Westelijke Romeinse gebied, ook de hoofdstad van mozaïek. Onder meer het mausoleum werd belegd met mozaïekwerken, tussen 425 en 430. Halverwege de 6e eeuw werd Ravenna veroverd door het Oostelijke Romeinse rijk, in deze periode bloeide de kwaliteit van de mozaïekkunst.

Slide 37 - Slide

This item has no instructions

Waar of niet waar:
In de middeleeuwen was de boodschap belangrijker dan de stijl
A
waar
B
niet waar

Slide 38 - Quiz

This item has no instructions

Wie was de belangrijkste opdrachtgever voor de kunsten in de middeleeuwen?
A
de adel
B
God
C
de burgers
D
de kerk

Slide 39 - Quiz

This item has no instructions

Waar of niet waar:
In de Gotiek werd de beeldhouwkunst 'menselijker'
A
waar
B
niet waar

Slide 40 - Quiz

This item has no instructions

Romaanse kunst
Gotische kunst
Meer realisme in de kunst
Platte, stijve lichamen
glas-in-loodramen om veel licht binnen te laten

Slide 41 - Drag question

This item has no instructions