voltooid deelwoord en tegenwoordig deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 2

Voltooid deelwoord en tegenwoordig deelwoord

Leerdoelen

• Ik kan het voltooid deelwoord correct spellen.  
  
• Ik kan het tegenwoordig deelwoord correct spellen. 
  

Wanneer gebruik je een voltooid deelwoord?

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord. Voltooid betekent dat iets is afgerond.

Voorbeeld:
Het regent → Het is nu aan het regenen.

Het heeft geregend →  De regen is voorbij, het is nu droog.

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Hoe ziet een voltooid deelwoord eruit?

• Het heeft altijd een ander werkwoord erbij
  (hebben, zijn of worden).
• Begint bijna altijd met ge-.
  
  

Voorbeelden:
Ik ben gebleven, ik heb gehuild, ik word gezocht

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

Mijn moeder moest naar het ziekenhuis rijden toen mijn vader in zijn vinger had gezaagd. 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

Ik heb sperziebonen gekocht want ik wist niet zeker of je spruitjes lust. 

Let op

Soms begint een werkwoord al met be-, ver-, ont-, of her-. Deze krijgt dan géén ge- aan het begin van het voltooid deelwoord.

Voorbeelden: betaald, verteld, ontvoerd, hersteld.

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

We wilden naar het theater maar de kaartjes waren te duur dus toen hebben we maar een museum bezocht 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

De buurman heeft zijn salaris niet op tijd ontvangen en nu moet hij verhuizen omdat hij de huur niet kan betalen.

De uitgang bepalen

- gezaagd

- bezocht
- ontvangen

Hoe weet je op welke letters een voltooid deelwoord eindigt?

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Weet je nog?

Zwakke werkwoorden

blijven in een andere tijd hetzelfde klinken.

Sterke werkwoorden 

heben de kracht om in de verleden tijd van klank te veranderen.

De uitgang bepalen

• Een voltooid deelwoord eindigt meestal op -en bij de sterke werkwoorden.
• Een voltooid deelwoord eindigt altijd op een -t of -d bij de zwakke werkwoorden.
  

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Voorbeelden 

Sterk
lopen - liep - gelopen
slapen - sliep - geslapen

Zwak
koken - kookte - gekookt
tekenen - tekende - getekend

Sterk of zwak werkwoord?

Broeden

1. sterk
2. zwak

Verleden tijd = broedde

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Broeden

1. -d of -t
2. - en

Sterk of zwak werkwoord?

Dragen

1. sterk
2. zwak

Verleden tijd = Droeg

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Dragen

1. -d of -t
2. - en

-t of -d?

Gebruik de verlengproef:
Maakt het voltooid deelwoord langer met -e. Je hoort dan of je een -t of een -d moet schrijven.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Voorbeeld

Hij heeft zijn geld eerlijk ... verdient of verdiend?

Langer maken met -e: verdiende

Je hoort een -d, dus je schrijft VERDIEND

Verleng het voltooid deelwoord:

Klemmen

1. Geklemde
2. Geklemte

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Klemmen

Verleng het voltooid deelwoord:

Leren

1. Geleerte
2. Geleerde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Leren

Verleng het voltooid deelwoord:

Staken

1. Gestaakte
2. Gestaakde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Staken

Verleng het voltooid deelwoord:

Strooien

1. Gestrooite
2. Gestrooide

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Strooien

                            

Twijfel je?
Als de laatste letter van de stam voorkomt in
't ex-kofschip, schrijf je een -t. Zo niet, dan schrijf je een -d.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Deze regel is bij de verleden tijd al aan bod geweest.

Nu helemaal zelf!

Noteer het voltooid deelwoord:
Ik ben gister naar school ... (lopen)

Noteer het voltooid deelwoord:
Heeft je zus haar tas al ... (pakken)?

Noteer het voltooid deelwoord:
Het vliegtuig is nog niet ... (landen)

Noteer het voltooid deelwoord:
Ik heb het hem gisteren ... (vertellen)

Hoe spel je het tegenwoordig deelwoord?

1. persoonsvorm + d
2. infinitief + d
3. voltooid deelwoord + d
4. werkwoordelijk gezegde + d

(rennen)
Hij kwam ................ de school binnen.

(smakken)
De kat at .................. het bakje voer leeg.

(bekvechten)
.................. liepen zij door de gangpaden van de Action.

(kwispelen)
Het hondje van de buren kwam .................. op me af gelopen.

Stilstaan bij hoe het gaat

Welke vragen heb je nog? Die kun je in het volgende scherm noteren.

Welke vragen heb je nog?