2022-2023 Homeros introductie (n.a.v. H1 van Polytropos Odysseus)

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Wanneer leefde Homeros?

1. 12e eeuw v.C.
2. 8e eeuw v.C.
3. 4e eeuw v.C.
4. rond het jaar nul

Waar kwam Homeros vandaan?

1. Smyrna, net als ἀγιος Νικολαος
2. Athene, net als de tragedieschrijvers
3. Troje, daarom schreef hij er zoveel over
4. Ergens in of in de buurt van Klein-Azië

Wat is een epos?

1. Een heldendicht
2. Een nieuwe actie van TNT: e-pos
3. Een oorlogsbeschrijving
4. Een computerspel

Wat is 'orale traditie'?

1. De oude gewoonten van tandartsen
2. Het mondeling doorgeven van verhalen
3. Het hardop bestuderen van oude teksten
4. Het bespreken van teksten

Wat schreef Homeros?

1. Sowieso de Ilias en de Odyssee
2. Helemaal niets, hij droeg het alleen voor
3. Waarschijnlijk de Ilias en misschien de Odyssee
4. Hij was koning dus hij liet zijn knecht schrijven

Wat is bijzonder aan Homeros' taalgebruik?

1. Hij zegt vaak hetzelfde
2. Hij gebruikt verschillende dialecten door elkaar
3. Hij gebruikte soms 'oud-Griekse sttraattaal'
4. Hij geeft mensen en soms ook dingen een soort bijnaam

Wat is kenmerkend voor Griekse poëzie?

1. Het gebruik van rijm
2. Het gebruik van ritme, metrum
3. Het gebruik van stijlmiddelen
4. Het gebruik van moeilijke woorden

Wat is 'de Homerische kwestie'?

Waar gaat de Odyssee van Homeros over?

1. De oorlog tussen Grieken en Trojanen
2. De terugreis van Odysseus en zijn makkers naar Ithaka
3. Het leven van Homerus
4. De Griekse Goden

Hoe lang is Odysseus weg geweest van Ithaka?

1. 20 jaar
2. 10 jaar
3. 30 jaar
4. 20 maanden

Hoe heet het kind van Odysseus, dat uit bezorgdheid naar hem op zoek gaat?

1. Telemachos
2. Penelope
3. Elpenor
4. Nausikaä

Welke avonturen van Odysseus ken je al?

Taaleigen Homeros

Avondvullend entertainment

• spannende verhalen
  
• begeleid door een snaarinstrument
  
• eigen repertoire
  
• geen geschreven standaard

Werk in uitvoering

• start bij Mykeense beschaving
  
• vanaf 11e eeuw vC verspreid naar Klein-Azië
  
• eerst via het Aeolische dialect (of Lesbisch dialect)
  
• dan via het Ionische dialect (het vasteland)
  
• tekst die goed werkte (formule) als terugkerend stoplap
  

dit in de loop van enkele eeuwen!

Kortom:

• de epische taal was een kunsttaal
  
• samengesteld uit verschillende tijden en verschillende dialecten
  
• daardoor soms ook anachronismen
  
• maakte gebruik van herhalingen en vaste formuleringen (formules)

Wat hoort bij elkaar?

ἀοιδός

Ilion

Klein-Azië

orale traditie

epos

Troje

monde-linge over-levering

profession-ele zanger

Ionisch dialect

helden-dicht

Wat betekent dit concreet

• Zie ook H16 'taaleigen' 
  
• In de tekst bijvoorbeeld: 
  
• verschillende dialectvormen naast elkaar
  
• namen hadden vaak een vast bijvoeglijk naamwoord (per naamval een andere): het epitheton ornans
  
• vanwege het ritme (metri causa) worden sommige vormen aangepast
  

Verschillende dialectvormen naast elkaar

Voorbeelden:

gen. ev. van woorden op ος:  οιο i.p.v. ου

gen. ev. van woorden op ης: αο of εω i.p.v. ου

gen. mv. van woorden op ης, α, η: αων of εων  i.p.v. ων

dat. mv. van woorden op ης, α, η: ῃσι(ν) i.p.v. αις

dat. mv. van woorden op ος, ον: οισι(ν) i.p.v. οις

dat. mv. van gem. declinatie: εσσι(ν) i.p.v. σι(ν)

Epitheton ornans

lett: versierend bijv. nw.  (mv. epitheta ornantia)

vaste combinatie die niet altijd relevant is in de context

formule: bouwsteen voor de dichter

voorbeelden: 

de snelvoetige Achilles

de uilogige Athene

de stralende Odysseus

Metri causa

• om een goed ritme in stand te houden:
  
• metrische verlenging: ε wordt ει,  ο wordt ου
  
• diectasis: uitrekken van een lange klinker:
        ἕηκε ipv ἧκε
  
• vormen met enkele of dubbele medeklinkers:
        Ἀχιλῆος naast Ἀχιλλεύς
• meestal geen augment
  

Een vast bijvoeglijk naamwoord heet:

1. diectasis
2. epitheton ornans
3. metri causa
4. verlenging

Het meervoud van epitheton ornans is

1. epitheta ornans
2. epitheton ornantia
3. epitheta ornanta
4. epitheta ornantia

Noem een epitheton orans van Odysseus.

Wat hielp de ἀοιδός bij het vertellen/zingen van zijn verhaal?

1. formules
2. berekeningen
3. het encheiridion
4. experimenten

En hoe ziet die epische kunsttaal eruit:

Voorbeelden uit het prooimion van de Ilias

En nu: 

zelf aan de slag!

Oefenen, oefenen,

oefenen. 

En dan herhalen, herhalen, herhalen!