§5.2 - Burgers regelen het zelf

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introduction

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier een Middeleeuwse stad werd bestuurd

De Middeleeuwen

Baas boven baas

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier een Middeleeuwse stad werd bestuurd.

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die gebieden was een heer, edelman, (bijv. graaf of hertog) de baas

• Hij maakte de wetten

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Blij met de stad!

• Alle inwoners van een graafschap moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn

• De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Stadsrechten

• Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen
• De stad mag zelf rechtspreken, maar een ambtenaar (de schout) van de heer moet wel aanwezig zijn en een deel van de boetes is voor de heer

• De inwoners van een stad waren vrije poorters (geen bezit van de heer)

• In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen

huiswerk:

Leren: §5.2

Maken: §5.2 opdr. 2, 4, 5

Klaar?

• Maken: opdr. 3
• Maken: test jezelf opdr. 1 en 2
• Filmpje volgende pagina -->

De Middeleeuwen

Baas boven baas

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier een Middeleeuwse stad werd bestuurd.

www.schoolbordportaal.nl

Wie is de baas?

• De schout is de plaatsvervanger van de heer in de stad bij de rechtspraak
• Samen met de schepenen (bestuurders + rechters) bepaalde hij de straf.
• Ze kregen advies van een raad.
• De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.

Straffen in de Middeleeuwen

• Zeker: lijfstraffen en doodstraffen kwamen voor...
• ...maar de meeste straffen waren geldboetes!
• Die leverden meer op en kostten minder geld: een beul moet je als stad namelijk ook gewoon betalen!

huiswerk:

Leren: §5.2

Maken: §5.2 opdr. 7, 8, 9

Klaar?

• Maken: opdr. 3
  
• Maken: test jezelf opdr. 1 en 2
  
• Filmpjes volgende pagina -->
  
• Beantwoorden quizvragen volgende pagina -->

www.schoolbordportaal.nl

Hij is de baas van de schepenen

1. Schout
2. Burgemeester
3. Rechter
4. Jury

De schout is de plaatsvervanger van de ... in de stad

1. Burgemeester
2. Heer
3. Rechter
4. Politie

De schout, schepenen en burgemeester noem je ook wel ...

1. Magistraten
2. Heren
3. Rechters
4. Gemeenteraad

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Magistraat
2. Schout
3. Burgemeester
4. Heer

Stadsrechten: het recht van een stad op eigen winkels.

1. Waar
2. Niet waar

www.schoolbordportaal.nl

Begrippen uit deze les

• stadsrechten
• stadsmuur
• poorter
• schout
• schepenen
• burgemeester
• magistraten

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen