Omgaan met bots

• Mediawijsheid
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 2

Lespakket over online veiligheid en digitaal burgerschap

Val niet

Pas op voor phishing, scams, bots en nepnieuws

voor vals

Les 3 

Val niet voor vals

Omgaan met bots

Bij uitzondering eerst een korte inleiding, omdat niet iedereen weet wat bots zijn. 

Deze inleiding is bedoeld voor uzelf, als docent, om de nodige achtergrondkennis te verwerven.

Een bot is een programmaatje dat zelfstandig opereert, alsof het een mens is. 

Bijvoorbeeld:

• Een crawler (ook wel spider of web crawler genoemd) is een bot die rondstruint over het web om nieuwe of gewijzigde pagina’s te zoeken en te indexeren (voor zoekmachines).
• Een spambot kan inloggen op forums (als die niet goed beveiligd zijn) en dan foute reclameberichten plaatsen (“Koop hier uw valse paspoort of rijbewijs”).
• Een gamebot kan fungeren als medespeler of tegenspeler in een game.
• Een chatbot (of ‘virtuele assistent’) kan vragen beantwoorden of een gesprek met je voeren. Bijvoorbeeld om je op weg te helpen in een webshop. Ook spraakassistenten in smartphones, slimme luidsprekers en digitaal speelgoed kun je beschouwen als chatbots.
• Een socialmediabot kan – afhankelijk van het soort bot – nepaccounts aanmaken, likes plaatsen (tegen betaling!) of reacties plaatsen (bijvoorbeeld om te doen alsof het nepaccount dat de bot gemaakt heeft, een echt account is)

Een veelvoorkomende situatie waarin je het woord ‘bot’ (of ‘robot’) kunt tegenkomen is de antispambottest in online formulieren, waarbij je moet aanvinken ‘Ik ben geen robot’. Een spambot zakt voor deze test, omdat bots zich anders gedragen dan echte mensen. De achterliggende software kan – tot op zekere hoogte – dit onderscheid maken. Bij twijfel kan alsnog een echte ‘captcha’ verschijnen, waarmee wordt geprobeerd om vast te stellen of de websitebezoeker een mens is.

Deze les gaat over de bots waarmee uw leerlingen zelf te maken krijgen. Wie of wat heb ik nu eigenlijk voor me? En hoe ga ik daarmee om?

Les 3 

Omgaan met bots

Val niet voor vals

• Je leert wat een 'bot' is, en je leert een aantal verschijningsvormen te herkennen;

• Je begrijpt wat 'communiceren met niet-menselijke gesprekspartners' betekent, en ontdekt welke vormen dat kan aannemen;

• Je deelt ervaringen met bots;

• Je denkt na over de mogelijke impact van dit soort technologie, zowel positief als negatief.

Lesdoelen

Val niet voor vals

Wat weet jij al 

van bots?

Introduceer het verschijnsel ‘bot’: wat is het, en wat voor bots zijn er inmiddels? 

Geef een voorzetje, laat ze dan hun eigen gedachten spuien, en geef daar eventueel commentaar op.

Waar je aan kunt denken zijn crawlers, spambots, gamebots, chatbots, virtuele assistenten (op websites en in software), spraakassistenten en socialmediabots. 

Vraag ook waar je ze vindt. Mogelijke antwoorden: op mijn telefoon, op websites, in de auto, in ons huis, of in mijn speelgoed.

Les 3

Omgaan met bots

Val niet voor vals

Crawler (ook wel spider of web crawler genoemd): een bot die rondstruint over het web om nieuwe of gewijzigde pagina’s te zoeken en te indexeren (voor zoekmachines).

Spambot: een bot die kan inloggen op forums (als die niet goed beveiligd zijn) en dan foute reclameberichten plaatsen (“Koop hier uw valse paspoort of rijbewijs”).

Gamebot: een bot die kan fungeren als medespeler of tegenspeler in een game.

Chatbot (of ‘virtuele assistent’): een bot die vragen kan beantwoorden of een gesprek met je kan voeren. Bijvoorbeeld om je op weg te helpen in een webshop. Ook spraakassistenten in smartphones, slimme luidsprekers en digitaal speelgoed kun je beschouwen als chatbots.

Socialmediabot: een bot die kan – afhankelijk van het soort bot – nepaccounts aanmaken, likes plaatsen (tegen betaling!) of reacties kan plaatsen (bijvoorbeeld om te doen alsof het nepaccount dat de bot gemaakt heeft, een echt account is).

Woordenlijst

Heb jij weleens met een bot te maken gehad? 

Schrijf je ervaringen op.

Vraag naar ervaringen. En vraag door. Zie voor voorbeelden voor verdiepende vragen p. 37 in het docentenmateriaal.

Kies een recent nieuwsbericht over bots, upload het hier, en schrijf er 

een samenvatting in vijf zinnen bij.

Dit is een digitale variant op twee van de vier voorgestelde verwerkingsopdrachten, zoals ze staan vermeld in het docentenmateriaal op p. 38.

Les 3

Omgaan met bots

Val niet voor vals

• Hoe was het om hierover na te denken?

• Ook al gaat de techniek het steeds meer overnemen van mensen, het blijft altijd belangrijk om zelf kritisch te blijven. 
  

• We hoeven niet alles goed te vinden. En we hoeven ook niet per se alle nieuwe digitale mogelijkheden en gadgets te gebruiken, alleen omdat die er nu eenmaal zijn. 

• Het is dus belangrijk dat we steeds blijven nadenken wanneer en waarom we dat wél doen en wat het toevoegt aan ons leven.

Samengevat

Les 3

Omgaan met bots

Val niet voor vals

Bot (kort voor: ‘softwarerobot’): een programmaatje dat zelfstandig taken uitvoert. Bijvoorbeeld: een chatbot kan jou online te woord staan alsof het een echt mens is. Ook zijn er bots die socialmedia-accounts kunnen aanmaken, likes kunnen uitdelen, of reacties op forums kunnen plaatsen.

Woordenlijst