11.4 bloed, o.a. EPO en bloedstolling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

11.4 Bloedplasma en bloedcellen

Leerdoelen:

11.  Je benoemd de functies van rode en witte bloedcellen,
        bloedplaatjes en bloedplasma

12. Je legt uit hoe je lichaam reageert op een tekort aan rode bloedcellen

13. Je beschrijft het O2- en CO2-transport door het bloed

14. Je beschrijft de bloedstolling

Rode bloedcellen

• Hebben geen kern
• Kleine ronde holle schijfjes
  
• Ze zijn heel klein (8 micrometer)
• Er zijn er heel veel (5 miljoen per mm3)
• Bevatten hemoglobine (ijzer)     -> rode kleur
• Vervoeren zuurstof
• Te weinig rode bloedcellen of hemoglobine in je bloed  -> bloedarmoede

hemoglobine

Een eiwit met ijzer in zich.

De zuurstof plakt als het ware aan het ijzer vast.

Als je bloed bij de juiste cellen is laat hij de zuurstof los en het gaat dan via het bloedplasma naar de cel

EPO

1. Nieren produceren EPO.

Nieren merken tekort aan zuurstof

Reageren door productie EPO

2. Beenmerg produceert hierdoor meer rode bloedcellen.

3. Nieren genoeg zuurstof, 

stop productie EPO.

BINAS 89A

www.bioplek.org

Hiervan maak je (samen) nog een aantekening.

Het bloed vervoert allerlei stoffen in het lichaam. Op welke plekken gaan deze stoffen het bloed IN of UIT?

Je ziet hiernaast een schematische weergave van de bloedsomloop

Zuurstof in

Zuurstof uit

CO2 in

CO2 uit

Voeding in

Voeding uit

Afval in

Afval uit

Water in

Water uit

In de afbeelding hieronder is een microscopisch beeld van bloed weergegeven. De verschillende bestanddelen van het bloed zijn aangeduid met letters. 

Sleep de namen van de bestanddelen van het bloed naar de juiste plaats.

P

Q

R

S

witte bloedcel

rode bloedcel

bloedplasma

bloedplaatje

..... is het hormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert, ...... is het eiwit dat zuurstof bindt.

1. EPO - Hemoglobine
2. Fibrinogeen - Ijzeratomen
3. Rode beenmerg - EPO
4. EPO - Fibrinogeen

Zuurstof wordt in het bloed vervoert door:

1. rode bloedcellen
2. rode bloedcellen en bloedplasma
3. rode bloecellen en bloedplaatjes
4. rode bloedcellen en witte bloedcellen

Welke van de stoffen: CO2, O2, mineralen, vitaminen, zetmeel en aminozuren worden door het bloed vervoerd?

1. Alleen O2 en CO2
2. Alleen CO2 , O2,mineralen en vitaminen
3. Alleen CO2, O2, mineralen, vitaminen en aminozuren
4. CO2, O2, mineralen, vitaminen, zetmeel en aminozuren

examen biologie HAVO 2017-2 vraag 9:
Als het bloed werd opgevangen in een fles was het nodig om de inhoud
van de fles in beweging te houden zodat het bloed niet stolde.


Welke bloedbestanddelen zetten de bloedstolling in gang?

1. bloedplaatjes en bloedplasma
2. bloedplaatjes en rode bloedcellen
3. bloedplaatjes en witte bloedcellen
4. bloedplasma en witte bloedcellen

Bloedstolling: wat is de goede volgorde?

1

2

3

4

5

6

bloedplaatjes knappen open

het droogt op tot een korstje

bloedplaatjes klonteren samen: propvorming 

het bloedvat gaat kapot

stoffen uit de bloedplaatjes reageren met fibrinogeen

er ontstaat een netwerk van fibrinedraden

Zet de bloedstollende gebeurtenissen in de juiste volgorde, vervolg.

Protrombine

Fibrinogeen

Stollingsfactoren

Trombine

Fibrinedraden

Fibrine

Aan de slag

         Afspraak formatieve toets H11: vrijdag 10/12?   

* Maak het stencil van H11 af en lever deze les in. (handelingsdeel)

         Naomi, Britt, Gallyon: 14/12 inhaaltoets H7/8/9/10 met Mrn doorspreken

* Bestudeer 11.5 (samenvatten met begrippen) en/of maak 11.5 online
   (mits 11.1 t/m 11.4 af zijn, anders deze eerst maken!). 

* Rond H11 af (toepassen en examentraining - online)

Volgende les: Uitleg 11.5, afronding H11, start H12