Hoofdstuk 5 in één les

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Goedemorgen!

Even checken:

- Zit je in Teams?

- Ben je ingelogd in LessonUp? (lessonup.app)

- Ben je toegevoegd aan de juiste klas in LessonUp? Gebruik de volgende code: ycift

- Heb je je digitale boek geopend bij hoofdstuk 5?

1 Voorstellen

- Mevrouw Strating met verlof

- Nieuwe leraren: Meneer Veldhuizen en meneer Dijkstra

Wat vinden jullie van geschiedenis?

Beschrijf jezelf is in 3 woorden

Sleep het tijdvak naar de de juiste jaartallen.

tot 3000 v.C.

3000 v.C. - 500

500-1000

1000-1500

De tijd van jagers en boeren.

De tijd van Grieken en Romeinen

De tijd van monniken en ridders

De tijd van steden en staten

Start nieuw hoofdstuk

Terugblik vorig hoofdstuk (eind vorig hoofdstuk)

Startvragen par. 5.0: Steden en Staten

Wat weet je nog van het vorige hoofdstuk? Schrijf op in steekwoorden

Filmpje

https://player.vimeo.com/video/263853908

Maak opdr. 3 van de introductie. Zet het antwoord hier in de LessonUp.

5.1 Woonplaats en werkplaats

Ontstaan van steden: landbouwstedelijke samenleving

In de stad: geldeconomie (vraag en aanbod, banken)

Gildes: zowel veel rechten als plichten 

De Hanze: samenwerken in handel

Lees bron 1 bij opdracht 2. Met welk doel veranderde deze mensen het landschap?

Waarom waren geldwisselaars zo belangrijk voor de handel?

Bij welk gilde zou jij wel willen?

1. Timmermansgilde
2. Schoenmakersgilde
3. Bakkersgilde
4. Schutterij

5.2 Zelfstandige burgers

Tijd van Monniken en Ridders: horigheid -> boeren en edelen

Nu: nieuwe groep -> stadsbewoners

Rechten ruilen voor belasting

- Bouw van stadsmuren

- Eigen wetten maken

- Rechtspreken

Waarom hieven edelen tol? (een soort belasting om ergens langs te mogen) opdr. 2a uit je werkboek

Stel: jij bent edelman en er komt iemand naar je toe die vraagt of je wilt stoppen met het heffen van tol. Wat wil jij ervoor terug hebben?

Floris V geeft Amsterdam stadsrechten en vrijstelling van tolheffingen. Wat zou een gevolg op de lange termijn zijn hiervan? (opdr. 2c)

Sleep de oorzaken en gevolgen in de juiste volgorde.

Burgers willen graag zelf besturen

Steden ontstaan

Er ontstaat weer handel in West-Europa

Er ontstaan overschotten in landbouwproducten

5.3 De machtige kerk

Leven na de dood belangrijk

Kerk beheerst het leven van de burgers

Ketters, heksen.. maar ook joden! 

Kruistochten 

Welke norm is een norm van de middeleeuwse kerk?

1. Doen waar je zin in hebt
2. Zoveel mogelijk geld verdienen
3. Veel op reis gaan
4. Op zondag naar de kerk gaan

Burgers gaven vaak veel geld uit voor het bouwen van kerken. Waarom?

Het begrip zondebok wordt gebruikt voor iemand die ergens de schuld van krijgt. Het begrip komt uit de Bijbel. Een Israëlitische priester moest op de Grote Verzoendag een geitenbok de woestijn insturen, nadat hij zijn handen op het dier had gelegd en het zo had beladen met de zonden van het volk.

Joden waren in de tijd van de middeleeuwen vaak de zondebok. Kan je een ander moment bedenken in de geschiedenis waarin zij ook de zondebok waren?

5.4 De macht van vorsten

Tijd van Monniken en Ridders: hofstelsel, machteloze koningen

Nu: geldeconomie -> ambtenaren in dienst van de koning

Staatsvorming: overal dezelfde regels

Centralisatie: het land besturen vanuit één plaats

Drie groepen in de samenleving: 1) geestelijken, 2) edelen, 3) boeren/ burgers

>

>

>

>

>

>

>

A

B

C

F

D

E

G

Koningen kregen meer macht over hun staan en hadden hun leenmannen minder nodig.

Koningen gingen meer ambtenaren gebruiken voor het bestuur en de rechtspraak. Ze voerden wetten en rechtbanken in voor de hele staat. 

Koningen gingen met hun hofhouding in een mooi paleis wonen.

Edelen verloren macht

Koningen kregen meer geld

Koningen namen meer soldaten in dienst en kregen een groter leger

Steden kwamen op

In welke drie groepen kan je de samenleving in de Middeleeuwen verdelen?

Afronding hoofdstuk 5

Als een land steeds meer als eenheid wordt bestuurd

Ontstaan en groei van steden.

Als een land steeds meer vanuit één plek wordt bestuurd

Vierde tijdvak dat duurde van 1000 tot 1500.

Gewapende tocht van christenen om land op niet-christenen te veroveren

Privilege van een stad

Kruistocht

Stadsrecht

Tijd van steden en staten

Verstedelijking

Centralisatie

Staatsvorming

Je hebt geleerd over:
4A de opkomst van handel en het ontstaan van steden
4B de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
4C het begin van staatsvorming en centralisatie
4D de strijd tussen kerk
Welke past het best bij de afbeelding? Leg je antwoord uit: op de afbeelding zie ik ..., dat past bij ..., want ...