3.4 - De bezetting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.4 De bezetting 

van Nederland

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe de Duitsers Nederland bezetten, en welke gevolgen dat had voor politiek, cultuur, economie en dagelijks leven. 
2. Je kunt uitleggen dat Nederlanders op verschillende manieren op de Duitse bezetting reageerden.
   
3. Je kunt beschrijven hoe Nederland werd bevrijd. 

Duitsland valt aan

• In de nacht van donderdag op vrijdag valt het Duitse leger Nederland aan. 
• Tegen de Duitse Blitzkrieg is niets opgewassen.
• Nederland dacht aanvankelijk neutraal te blijven en was niet goed voorbereid. 

Bommen op Rotterdam

• Hoewel de stad zich al heeft overgegeven, bombarderen de Duitsers Rotterdam tóch.
• Na het bombardement op Rotterdam, en de Duitse dreiging om ook andere steden te bombarderen, kan Nederland niets anders dan zich overgeven (capituleren)
• In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.

Politieke veranderingen

• Om niet in de handen van de Duitsers te vallen, vlucht  de Nederlandse regering naar Engeland.
• Ambtenaren worden opgedragen om te blijven werken onder de bezetter. 
• De democratie wordt afgeschaft. 

Politieke 
veranderingen

• De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), die collaboreerde met de Duitsers, is de enige politieke organisatie die mag blijven bestaan.
• De leider van de NSB, Anton Mussert, mag zich 'Leider van het Nederlandsche Volk' noemen, maar de Duitsers zijn uiteindelijk de baas.

Culturele veranderingen

• Vrijheid van meningsuiting wordt afgeschaft.
• Journalisten mochten alleen schrijven wat de Nazi's opdroegen (censuur).
• Radio's worden ingenomen.

Economische

veranderingen

• Nederlandse mannen moesten verplicht werken in Duitsland.
• Er ontstond een schaarste aan voedsel en brandstof.  

Wat doen? (3.4)

Leerling A: Meedoen met rest uitleg/ opdrachten maken/check met test jezelf/leerdoelen checken/ leerdoelen uitwerken + inleveren

Leerling B: Tekst lezen/opdrachten maken/ check met test jezelf/ leerdoelen checken/ leerdoelen uitwerken en inleveren

Leerling C: Tekst lezen/samenvatting maken/ check met test jezelf/ leerdoelen checken/ samenvatting en leerdoelen uitwerken en inleveren

Leerling D: Filmpjes kijken/vergelijken met leerstof/ samenvatting van filmpjes en leerstof/ check met test jezelf/ leerdoelen uitwerken en verslag inleveren

             

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe de Duitsers Nederland bezetten, en welke gevolgen dat had voor politiek, cultuur, economie en dagelijks leven. 
2. Je kunt uitleggen dat Nederlanders op verschillende manieren op de Duitse bezetting reageerden.
   
3. Je kunt beschrijven hoe Nederland werd bevrijd. 

Collaboratie

• De Nederlandse SS bestond uit ongeveer 7000 man.
  
• Wanneer je samenwerkt met de bezetter noem je dat collaboratie.
• Denk aan de NSB van Anton Mussert. 

Verzet

• Wat is verzet? 
• Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen? Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?
• Verspreiden van illegale kranten, onderduikers verbergen en persoonsbewijzen vervalsen.

• In totaal waren er rond de 45.000 Nederlanders die actief verzet pleegden. 
• Maar dat konden ze niet doen zonder de hulp van honderdduizenden anderen.
• Verzet plegen was levensgevaarlijk: niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving.

Onderduiken

• Dit zijn niet alleen Joden, maar iedereen die het risico loopt opgepakt te worden: studenten, mannen, verzetsstrijders enz. 
• Op het hoogtepunt zijn er alleen al in Nederland ruim 350.000 mensen ondergedoken.
• De bekendste onderduikster van Nederland is natuurlijk Anne Frank. 

Jodenvervolging in Nederland (1)

• Net als in andere delen van het Duitse Rijk worden snel anti-Joodse maatregelen, zoals het ontslag van Joodse ambtenaren of de registratieplicht.
  
• Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.
  
• In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork (doorvoerkamp) naar Auschwitz.

Februaristaking

• De eerste grote verzetsactie tegen de Duitse bezetter in Nederland.
• Aanleiding waren de razzia's in Amsterdam

Jodenvervolging in Nederland (2)

• Relatief veel Joden zijn omgekomen zijn Nederland.
• 27% keerde terug naar Nederland
• Anne Frank
  

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe de Duitsers Nederland bezetten, en welke gevolgen dat had voor politiek, cultuur, economie en dagelijks leven. 
2. Je kunt uitleggen dat Nederlanders op verschillende manieren op de Duitse bezetting reageerden.
   
3. Je kunt beschrijven hoe Nederland werd bevrijd. 

Dolle Dinsdag

• De opmars van de geallieerden na D-Day gaat erg snel. 
• De gebeurtenissen worden gevolgd op illegale radio's: "Ze zijn in Nederland!"
  

Slag om Arnhem

• De Geallieerden hadden willen doorstoten tot het Noord Nederland, om daar vandaan Duitsland binnen te vallen.
• Maar dit mislukt bij Arnhem  (Operatie Market Garden )
• Gevolg: Zuid Nederland wel bevrijd maar het Noorden nog niet.

3.4

september 1944

Het zuiden van Nederland was wel bevrijd, maar het noorden en westen nog niet.

Hongerwinter

De Hongerwinter had een aantal oorzaken:

• Zo was er geen aanvoer van kolen meer mogelijk uit Limburg, omdat dit deel van Nederland al was bevrijd.
  
• Daarnaast zorgde de Spoorwegstaking ervoor dat er niets meer werd vervoerd...
  
• ...én namen de Duitsers wraak door hoofdroutes naar West-Nederland te blokkeren

• Het systeem van de distributiebonnen, dat al in 1939 was ingevoerd, werkt in de laatste fase van de oorlog niet meer: er wás gewoon niets meer

De Bevrijding

De bevrijding wordt tegenwoordig gevierd op 5 mei, maar Nederland werd niet overal op 5 mei bevrijd: soms was het eerder, soms veel later, zoals op Texel. 

Dit eiland werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.

Capitulatie Japan: 15 augustus

2 september tekenen vrede