LMC Voortgezet Onderwijs

4.2 De Jodenvervolging

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting

De Tweede Wereldoorlog

(1939-1945)

2. De Jodenvervolging

1 / 86

Slide 1: Slide

GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo k, g, t, mavo, havo, vwoLeerjaar 2-6

This lesson contains 86 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.

Lesson duration is: 120 min

Introduction

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de vervolging van de Joden vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond

Items in this lesson

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting

De Tweede Wereldoorlog

(1939-1945)

2. De Jodenvervolging

Slide 1 - Slide

Slide 2 - Slide

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de vervolging van de Joden vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond

Slide 3 - Slide

Wat weet jij eigenlijk van
de Jodenvervolging?

Slide 4 - Mind map

Antisemitisme

Hoewel het, officieel, haat richting alle Semitisch sprekende volken betekent,

wordt het eigenlijk alleen gebruikt als ander woord voor Jodenhaat

Antisemitisme bestaat al duizenden jaren...

Slide 5 - Slide

Waarom haat richting Joden?

Dat is niet zo heel eenvoudig:

er is namelijk niet één verklaring voor

antisemitisme door de geschiedenis heen.

Slide 6 - Slide

Jodenhaat is vaak gebaseerd op meningen,

en zelden op basis van feiten:

"Joden zien zichzelf als het door God uitverkoren volk"

"Joden zijn de moordenaars van Jezus van Nazareth"

Slide 7 - Slide

Feit is wel dat Joden altijd een minderheid zijn geweest,

en dat ze, meestal ter bescherming van hun eigen identiteit,

sterk vasthielden aan eigen godsdienst, cultuur en tradities.

Dat maakte ze 'vreemd' en 'eng' voor de meerderheid

Slide 8 - Slide

Verovering en vernietiging van Jeruzalem door de Romeinen

Slide 9 - Slide

Joodse diaspora

Na de Joodse oorlog met de Romeinen kwamen veel Joden om of werden gevangen genomen (en als slaaf verkocht)

Na een nieuwe Joodse opstand worden Joodse rituelen verboden

Steeds meer Joden trekken/vluchten weg uit de Romeinse province Judea

De verspreiding van het Joodse volk over de hele wereld heet diaspora (letterlijk: 'verstrooiing')

Slide 10 - Slide

Slide 11 - Slide

Antisemitisme in de Middeleeuwen

Verbod op het bezit van eigen grond, uitgesloten worden van verschillende soorten banen (Joden moeten andere, gevaarlijke, niet populaire beroepen gaan uitoefenen: bankier of juwelier)

Joden worden bij rampen, zoals de Pest, gezien als schuldigen (zondebok) met pogroms tot gevolg

Slide 12 - Slide

Een pogrom is een gewelddadige

uitbarsting van Jodenhaat

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Slide

Joden in Nederland

Na de Middeleeuwen konden Joden in de Republiek redelijk in vrijheid leven en mochten ze (soms) hun eigen geloof beoefenen

Amsterdam had de grootste Joodse gemeenschap van Europa: 20.000 Joden (rond 1795)

Joden werden soms welvarend als juwelier, handelaar en bankier

Slide 15 - Slide

Jiddische woorden in de Nederlandse taal

Jiddisch is een Hebreeuws-Duitse mengtaal van de Joden die zich in de zeventiende eeuw in de Nederlanden vestigden

bollebos, gabber, gein, jatten, kapsones, bajes, gozer, pleite, mazzel, tof, jatten, stiekem, lef, smeris, smoes, snaaien, lawaai, heibel, enz. enz. enz.

Slide 16 - Slide

Antisemitisme in de 19e eeuw (1)

Nationalisme komt in de 19e eeuw sterk op: veel landen/volken willen laten zien dat zij het beste zijn.

Hierdoor zijn andere landen/volken/culturen minder. Gevolg: discriminatie, onderdrukking en geweld

Zeer veel geweld (pogroms) tegen Joden in Rusland

Slide 17 - Slide

Antisemitisme in de 19e eeuw (2)

Geweld en discriminatie nemen toe (o.a. door de Dreyfus-affaire) en doen Joden beseffen dat een land/plek voor henzelf het beste is.

Zionisme: het streven van Joden naar een eigen Joodse staat (het liefst in Palestina)

Slide 18 - Slide

Wereldcrisis

vanaf 1929

De grote armoede onder grote groepen van de bevolking

wordt ook gebruikt om Joden tot zondebok maken:

"Wij zijn werkloos, zij hebben de mooie baantjes!"

Slide 19 - Slide

Hitler wordt kanselier

januari 1933

Hitler speelt in op deze gevoelens bij delen van de bevolking,

o.a. door steeds te benadrukken dat de economische crisis

én het verlies van de oorlog de schuld is van Joden en Communisten

Slide 20 - Slide

Neurenberger Rassenwetten

1935

Deze wetten moeten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.

Zo mogen Joden geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger.

Ook zijn deze wetten bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Slide

Fase 1

Pesten en vernederen

Slide 23 - Slide

Fase 1

Pesten en vernederen

Slide 24 - Slide

Kristallnacht

9 november 1938

Slide 25 - Slide

De oorzaak was de moord op de Nazi-diplomaat Vom Rath door een jonge Jood, Herschel Grynszpan, In Parijs.

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Slide

Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.

De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Slide 28 - Slide

Slide 29 - Slide

Slide 30 - Slide

Fase 2

Uitsluiten

Slide 31 - Slide

De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten

van het openbare leven in Duitsland

Spullen kopen in Joodse winkels?

Dat doet een échte Duitser niet!

Slide 32 - Slide

Door propaganda, zoals in de afschuwelijke film De Eeuwige Jood of via hun eigen krant Der Stürmer...

...slagen de Nazi's erin, het Duitse volk te hersenspoelen: Joden moet je uitsluiten!

Slide 33 - Slide

Fase 3

Getto’s

(naam komt uit de Middeleeuwen:

Joodse wijk in Venetië)

Slide 34 - Slide

In de ghetto's was het leven zwaar:

er was te weinig woonruimte voor de

duizenden joden die er moesten leven.

Slide 35 - Slide

Slide 36 - Slide

Slide 37 - Slide

Een ander probleem in de ghetto's

was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding

Slide 38 - Slide

Binnen de ghetto's zag je zelden Duitse soldaten:

de meeste taken (bijv. distributie van voedsel)

waren in handen van de Joodse Raad.

Maar als er wél Duitse soldaten kwamen, dan wist je dat het mis was...

Slide 39 - Slide

...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau

Of als delen van het ghetto moeten worden ontruimd,

omdat Joden naar concentratiekampen moeten.

Slide 40 - Slide

...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau

Of omdat delen van het ghetto moeten worden ontruimd,

omdat Joden naar concentratiekampen moeten.

Slide 41 - Slide

Voor de Duitsers zijn concentratiekampen veel 'overzichtelijker'

en 'effectiever' om het 'Joodse probleem' op te lossen.

Waar in ghetto's nog manieren worden gevonden om te verstoppen

voor de Duitsers, is dat in de kampen vrijwel onmogelijk.

Slide 42 - Slide

Waarschuwing!

De beelden in dit deel van deze les,

kunnen als schokkend worden ervaren.

Slide 43 - Slide

Fase 4a

Uitroeiing van de Joden

Slide 44 - Slide

Het vermoorden van Joden begint al vroeg in de oorlog,

al gaat dit in eerste instantie nog niet systematisch.

Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen.

Slide 45 - Slide

Slide 46 - Slide

Fase 4b

Systematische uitroeiing van de Joden:

Endlösung (=eindoplossing)

Slide 47 - Slide

Een in het geheim door het verzet gemaakte foto van vrouwen die naar een gaskamer lopen

Slide 48 - Slide

Zyklon B

Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte

en bestond al vóór de oorlog.

Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur)

als ze in contact komen met lucht.

Slide 49 - Slide

Zyklon B

Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte

en bestond al vóór de oorlog.

Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur)

als ze in contact komen met lucht.

Slide 50 - Slide

Slide 51 - Slide

Slide 52 - Slide

Al het bewijsmateriaal moeten worden vernietigd:

kleding, foto's...lichamen.

Slide 53 - Slide

Slide 54 - Slide

Slide 55 - Slide

Slide 56 - Slide

Slide 57 - Slide

Leven in de kampen

Slide 58 - Slide

Kun jij een paar concentratiekampen noemen?

Slide 59 - Open question

Slide 60 - Slide

Slide 61 - Slide

Slide 62 - Slide

Slide 63 - Slide

Slide 64 - Slide

Slide 65 - Slide

Slide 66 - Slide

Video

Auschwitz (drone-video)

Slide 67 - Slide

Slide 68 - Video

Slide 69 - Slide

Onder andere de gevreesde arts Joseph Mengele gebruikt

Joden voor de meest bizarre en vreselijke experimenten...

Slide 70 - Slide

Bijvoorbeeld experimenten die 'nuttig'

waren voor het Duitse leger...

Slide 71 - Slide

...of om te kijken of het menselijk lichaam

een ziekte als tuberculose zelf kan bestrijden:

door de ziekte rechtstreeks in het bloed en de longen

te spuiten...

Slide 72 - Slide

...of om te kijken of iemand

alleen van zout water kan leven.

Slide 73 - Slide

Na de oorlog waren slachtoffers van deze

experimenten, belangrijke getuigen tegen

de oorlogsmisdadigers.

Slide 74 - Slide

Als de oorlog op zijn einde loopt, moeten de Duitsers al het bewijsmateriaal voor hun misdaden laten verdwijnen: elk lichaam moet weer worden opgegraven en verbrand.

Slide 75 - Slide

De Amerikaanse generaal Eisenhower bekijkt de verkoolde lichamen van mensen,

die waarschijnlijk op het laatste moment nog door de Duitsers zijn vebrand.

Slide 76 - Slide

Inwoners van dorpjes vlakbij de vernietigings-kampen worden gedwongen om te kijken naar de oorlogsmisdaden: "Dit hebben jullie gedaan!"

Slide 77 - Slide

Video

Band of Brothers:

Why We Fight

(fragment)

Slide 78 - Slide

Slide 79 - Video

6.000.000...

6 jaar oorlog

1 miljoen joden per jaar

83.000 joden per maand

>2700 joden per dag

Let op: het systematisch uitroeien begon pas in 1942

Slide 80 - Slide

Nooit meer?

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er gedurende verschillende (burger)oorlogen

groepen mensen vanwege hun afkomst vermoord:

Irak (Koerden)

Joegoslavië (Bosniërs)

Rwanda (Tutsi’s)

Slide 81 - Slide

Begrippen uit deze les

antisemitisme
zionisme
Shoah
Holocaust
Einsatzgruppen
Endlösung