4K T6 Transport bs 1-6

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Wat weet jij al over
de bloedsomloop?

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Bloedplaatje

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
4. bloedplaatjes
5. witte bloedcellen
6. rode bloedcellen
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

• Eiwitten (plasma-eiwitten) 
• Zuurstof 
• Afvalstoffen: bv. koolstofdioxide. 

• Voedingsstoffen: bv. glucose, mineralen, vitamines & de verteringsproducten van koolhydraten, eiwitten en vetten. 
• Regelende stoffen: bv. hormonen en enzymen. 
• Beschermende stoffen: bv. antistoffen. 
• Evt. geneesmiddelen.
  

• Kleine ronde schijfjes met een deuk in het midden. 
• Hebben GEEN celkern, leven ± 4 mnd. 
• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg, dit zit in de koppen van de pijp- en in platte beenderen. 

• Vervoeren zuurstof dankzij de rode kleurstof hemoglobine, wat ijzer bevat. 
• Afbraak rode bloedcellen in het rode beenmerg, milt en lever.  (IJzer wordt opnieuw gebruikt.)

• Per mm3 bloed gemiddeld 5.000.000 rode bloedcellen.

Rode bloedcellen

• Dode witte bloedcellen + dode bacteriën pus = etter. 
• Sommige kunnen antistoffen maken, deze ontwikkelen zich daarna verder in de lymfeknopen. 
• Leukemie: een afwijking op waar de  witte bloedcellen gemaakt worden; er worden dan te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes gemaakt en te veel witte bloedcellen, maar die werken niet goed.  
• Per mm3 bloed gemiddeld 7.000 witte bloedcellen. 

• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg. 
• Hebben GEEN vaste vorm & kunnen door kleine openingen heen. 
• Kunnen bv. bacteriën insluiten en zo onschadelijk maken.

Witte bloedcel

• Zijn stukjes van andere cellen die kapot zijn. 
• Hebben GEEN celkern. 
• Zorgen voor de bloedstolling. 
• Bevatten een kleverig stofje dat vrij komt als er een wondje is. 
• Zorgt ervoor dat fibrine gemaakt wordt, hierdoor wordt een vangnet gemaakt voor de bloedcellen. 
• Bloederziekte = hemofilie: het bloed stolt niet goed.  
• Trombose = als een bloedprop zich hecht aan de wand van een bloedvat waardoor het bloedvat afgesloten wordt. 

Bloedplaatjes

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Dubbele bloedsomloop

Kleine bloedsomloop =

Hart - longen - hart

Grote bloedsomloop =

Hart - hele lichaam - hart

longen 

De kleine en grote bloedsomloop vervoeren o.a.
zuurstof en koolstofdioxide.
Welke uitspraak is waar?

1. Kleine bloedsomloop vooral zuurstofrijkbloed
2. Grote bloedsomloop vooral zuurstofarmbloed
3. Kleine & grote bloedsomloop zowel zuurstofrijk als -arm
4. Overal zit evenveel zuurstof in het bloed

Kleine bloedsomloop

= longen

Alleen de longen 

• Van rechterkamer naar de longen 
• Van longen naar de linkerboezem

Longslagader 

WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide 

Longader

VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide 

Grote bloedsomloop

= lichaam

Het hele lichaam, behalve de longen 

• Van linkerkamer naar het lichaam 
• Van lichaam naar de rechterboezem 

Slagaders

VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide 

Aders

WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide 

De bloedsomloop bestaat uit 

• Het hart: dit werkt als een pomp. 
• Slagaderen: deze brengen het bloed vanaf het hart door het gehele lichaam, zij vervoeren zuurstofrijk bloed. 
• Haarvaten: dit zijn de kleinste bloedvaten, waar de uitwisseling van voedings- en afvalstoffen tussen het bloed en de organen plaatsvindt. 
• Aderen: deze brengen het bloed weer terug naar het hart. Zij vervoeren zuurstofarm bloed. 

 

De bloedsomloop is gescheiden in 

• Kleine, die begint vanuit de rechter hartkamer. 
• Grote, die begint vanuit de linker hartkamer. 

https:

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Boezems 

• Ontvangen het bloed 
• Rechterboezem vanuit het lichaam 
• Linkerboezem vanuit de longen 

 

Kamers 

• Pompen het bloed het hart uit 

 

• Linkerkamer naar het lichaam 
• Rechterkamer naar de longen 

 

• Linkerkamer heeft een dikkere wand 
• Linkerkamer is groter 

Kransslagaders 

• Aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de hartspier. 
• Aftakking van de aorta. 

 

Kransaders 

• Afvoer van koolstofdioxide en andere afvalstoffen vanaf de hartspier. 
• Komt rechtstreeks in de rechterboezem uit. 

Harttussenwand 

• Scheiding tussen linker- en rechterhelft. 

 

Hartkleppen 

• Kleppen tussen boezem en kamer. 

 

Halvemaanvormige kleppen 

• Kleppen tussen   kamer en slagader. 

Aorta

Longslagader

Aortaklep

Linkerkamer

Linkerboezem

Zuurstofrijkbloed

Naar de longen

Van de longen

Rechterboezem

Rechterkamer

Zuurstofarmbloed

Holle ader

Holle ader

Naar de longen

Van de longen

Aorta

00:40

Wat voeren de kransslagaders
aan naar het hart?

00:54

Hoe heten de holle ruimtes
in het hart?

1. Boezems bovenin & kamers onderin
2. Boezems onderin & kamers bovenin
3. Kamers links & boezems rechts
4. Kamers rechts & boezems links

01:32

Welke ruimte heeft de dikste wand?

1. Rechterboezem
2. Linkerboezem
3. Rechterkamer
4. Linkerkamer

02:07

Wat is de functie van de kleppen
in het hart?

Hartpauze, bloed stroomt het hart in

vanuit de aders.

De boezems trekken samen, 

bloed gaat de kamers in.

De kamers trekken samen, 

bloed gaat de slagaders in.

https:

Harttonen

• Elke hartslag twee harttonen

• Eerste harttoon = 

      dichtslaan hartkleppen

• Tweede harttoon = 

     dichtslaan halvemaanvormige kleppen

https:

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Slagaders:

Komen 

altijd vanuit het hart

   

Slagaders bevatten

VEEL zuurstof &

WEINIG koolstofdioxide

Uitzondering = longslagader

   

Hebben een stevige wand

Aders:

Gaan 

altijd naar het hart toe 

 

Aders bevatten                  WEINIG zuurstof &

VEEL koolstofdioxide 

Uitzondering = longader 

 

Hebben kleppen 

https:

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Hoge bloeddruk

• Komt vaker voor
• Veroorzaakt meestal geen klachten
• Bloedvaten en organen kunnen beschadigen

Lage bloeddruk

• Komt weinig voor
• Veroorzaakt meestal geen klachten
• Soms duizeligheid of vermoeidheid

Slagaderverkalking

• Vernauwing in de slagaders.
• Ontstaan door hoge bloeddruk, stress en roken. Ook erfelijkheid en een ongezonde leefstijl geeft risico.
• Beschadigingen worden herstelt met witte bloedcellen. Deze dringen samen met cholesterol de vaatwand in.
• Hierdoor komt een verdikking aan de binnenkant van de slagader.
  

https:

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Lymfevatenstelsel

Lymfevatenstelsel

• Het lymfevatenstelsel is een vertakt systeem waarin vloeistof rond stroomt. Die vloeistof wordt in de haarvaten uit het bloed geperst. Zo kan de vloeibaarheid van het bloed worden geregeld. 

 

• De lymfevloeistof komt via een ader weer terug in de bloedbaan. 

 

• In de lymfeknopen worden binnengedrongen ziekteverwekkers zoals bacteriën vernietigd.  

Bloedplasma:

Vocht met zuurstof en voedingsstoffen.

 

Weefselvloeistof:

Vloeistof tussen de cellen, hier halen de cellen de voedingsstoffen en zuurstof vandaan; 

 

Lymfe:

Vloeistof in de lymfevaten. 

Weefsel => weefsel-vloeistof

Haarvat => bloedplasma

Lymfevat => lymfe

Weefsel => weefsel-vloeistof

Haarvat => bloedplasma

Lymfevat => lymfe

1. Haarvat
2. Afkomstig van slagader
3. Richting ader
4. Zuurstof en voedingsstoffen
5. Koolstofdioxide en afvalstoffen
6. Weefsel
7. Weefselvocht
8. Lymfe
9. Lymfevat
10. Wand van lymfevat
11. Witte bloedcel
12. Witte bloedcel
13. Rode bloedcel
14. Wand van haarvat
15. Bloedplasma

Weefselvloeistof 

• = vocht dat buiten de haarvaten zit. 

Lymfe 

• = vloeistof in de lymfevaten. 
• = water + opgeloste stoffen + witte bloedcellen +  niet opgenomen zuurstof en voedingsstoffen. 
• Vervoert bv. antistoffen + hormonen + koolstofdioxide +  afvalstoffen.  

Lymfevatenstelsel 

• = alle lymfevaten samen. 

Rechterlymfestam & borstbuis 

• = grote lymfevaten
• eindigen in de ader onder het sleutelbeen
• gaan via de bovenste holle ader naar het hart. 

Lymfeknopen = lymfeklieren 

• = zuiveren de lymfe van bv. ziekteverwekkers
• hier ontwikkelen zich de witte bloedcellen die antistoffen maken.  

Lymfeknopen/lymfeklieren

Hier worden ziekteverwekkers uit de lymfe gehaald; 

Hier worden ook speciale witte bloedcellen gemaakt die antistoffen tegen ziekteverwekkers kunnen maken. 

 

Zwellen op als 

je ziek bent. 

https:

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe