Afweersysteem

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Afweersysteem

DEZE LES

Wat weet je nog van...?

Uitleg

Zelfstandig werken

JE GAAT LEREN OVER

• beschrijven op welke manieren je lichaam indringers van buitenaf afweert en uitschakelt.
• beschrijven hoe witte bloedcellen indringers herkennen en uitschakelen.
• uitleggen dat het afweersysteem een geheugen heeft.
• uitleggen hoe vaccinaties bepaalde ziekten kunnen voorkomen.

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Hier stroomt zuurstofrijk bloed

Hier stroomt zuurstofarm bloed

In de afbeelding zie je het hart met enkele bloedvaten.

Sleep de bloedvaten naar de juiste namen.

Kransslagader

Bovenste holle ader

Aorta

Longslagader

Longader

Wat doen de bloedplaatjes?

1. Helpen bij de bloedstolling
2. Zorgen ervoor dat je bloed zuurstof kan vervoeren
3. Vervoeren bepaalde vetten
4. Bloedplaatjes zijn onnodig

Bloedplasma

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Wat is een ziekteverwekker?

1. Een micro organisme dat gezondheid bevordert
2. Een bacterie die helpt bij het genezen
3. Een medicijn tegen ziektes
4. Een micro organisme dat ziekte veroorzaakt

Uitleg

Laptops dicht

Ziekteverwekkers en infectieziektes

Bacteriën, virussen, schimmels en andere lichaamsvreemde stoffen kunnen ziektes of infecties veroorzaken.

Voorbeelden hiervan zijn: griep, Covid-19, voetschimmel of Tuberculose

overzicht afweersysteem

Er zijn 3 verdedigingslinies die je lichaam beschermen tegen ziekteverwekkers:

1. huid en slijmvliezen

2. directe verdediging door Witte bloedcellen (aspecifieke afweer)

3. Bestrijding van ziekteverwekkers door antistoffen (specifieke afweer)

Overzicht van het afweersysteem

Huid en slijmvliezen vormen barrières

De huid is een soort muur waar ziekteverwekkers meestal niet doorheen kunnen. Aan de binnenkant van je lichaam doen slijmvliezen het zelfde, maar dan met een laag slijm

Witte bloedcellen en niet-specifieke afweer

Wanneer ziekteverwekkers toch weten binnen te dringen, worden ze direct aangevallen door een speciaal type witte bloedcellen.

Ook geïnfecteerde cellen (waar een virus in zit) worden door deze witte bloedcellen herkend en gedood.

Witte bloedcellen sluiten ziekteverwekkers in en maken ze dood.

antistoffen en specifieke afweer

Wanneer ziekteverwekkers niet opgeruimd kunnen worden door de tweede verdedigingslinies, gaat het lichaam antistoffen produceren die speciaal ontwikkeld zijn om de ziekteverwekker op te ruimen.

dit kan een paar dagen duren, daarna ben je een tijd immuun voor deze ziekteverwekker

Antigenen

Antigenen zijn kenmerken waaraan witte bloedcellen ziekteverwekkers kunnen herkennen

Antigenen zijn voor alle ziektes uniek.

Antistoffen passen op antigenen.

Witte bloedcellen

"antistofcellen"

• Witte bloedcellen maken antistoffen tegen de antigenen. 
• Antistoffen binden zich op de antigenen van de ziekteverwekker. 
• Vreetcellen ruimen de onschadelijk ziekteverwekker op. 

Immuniteit

• Wanneer je immuun bent dan kan je de ziekte niet nogmaals krijgen.(voorbeeld: waterpokken)
• Dit komt door geheugencellen.
• Geheugencellen onthouden welke antistoffen ze moeten maken tegen een bepaalde ziekte verwekker. 

Overzicht afweersysteem

Overzicht afweersysteem

Vaccineren

Een dode of verzwakte ziekteverwekker inbrengen zodat het immuunsysteem leert om antistoffen te maken.

Bij een echte infectie wordt je dan niet of veel minder ziek.

Vaccineren

Vaccineren of inenten

Vaccineren

Angst voor vaccineren is van alle tijden:

Edward Jenner experimenteerde als een van de eersten met vaccineren. Hij infecteerde mensen met het koeienpokken virus. Deze is veel minder gevaarlijk dan het menselijke pokken virus. Het resultaat was dat mense na een infecte met koeienpokken niet meer ziek werken van een mensenpokken infectie.
Veel tijdgenoten vonden dit een gek idee en er was dan ook veel weerstand tegen deze manier van werken. 

Vaccinatieprogramma in Nederland

Afbeelding: https://rijksvaccinatieprogramma.nl/

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Weektaak

Afweersysteem: A - C + keuze

PO infoposter

Zet deze taak in je agenda

Laatste 10 min. van de les zou je deze video nog kunnen kijken.