4K Herhaling of extra

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Je mag zelf kiezen

Paars is extra herhalingsstof, kies deze vragen als je hiervoor veel fouten gemaakt hebt.

Blauw is stof met een uitdaging, kies deze vragen als je hiervoor de meeste vragen goed gemaakt hebt.

Kies zelf wat jij nodig denkt te hebben, herhaling of uitdaging.

Herhaling staat eerst, de uitdaging aan het einde.

Ja

Nee

Is een ei een dierlijk voedingsmiddel?

Noem je dingen die je eet en drinkt voedingsmiddelen?

Is brood een dierlijk voedingsmiddel?

Is melk een plantaardig voedingsmiddel?

Kan één voedingsmiddel uit plantaardige én dierlijke producten bestaan?

Ja

Nee

Is voedingsvezel een voedingsstof?

Is joodoplossing een indicator voor eiwit?

Zit de maag tussen de slokdarm en de twaalfvingerige darm?

Wordt de endeldarm afgesloten door de anus?

Is de galblaas een verteringsklier?

Ja

Nee

Zijn deze roerbakblokjes een dierlijk voedingsmiddel?

Is het gezond om veel verzadigd vet te eten?

Is keukenzout een voorbeeld van een mineraal?

Wat betekent het als een voedingsmiddel ‘bewerkt’ is?

1. Van een product van een dier of een plant is een nieuw product gemaakt.
2. Er is werk gedaan om het voedingsmiddel of product te laten groeien.
3. Plantaardige voedingsmid-delen worden veranderd in dierlijke voedingsmiddelen.

Hoeveel sneetjes brood mag jij, als tiener, per dag ongeveer eten?

1. 1-4 boterhammen
2. 2-5 boterhammen
3. 4-8 boterhammen
4. 6-9 boterhammen

Wat kan het lichaam van iemand met diabetes, niet zo goed?

1. Het lichaam kan het voedsel niet zo goed verteren.
2. Het lichaam kan niet zo goed regelen hoeveel suiker er in het bloed moet zitten.
3. Het lichaam kan niet zo goed regelen hoeveel vet het lichaam moet bevatten.

Welke van de volgende klieren is een verteringsklier?

1. Alvleesklier
2. Lymfeklier
3. Zweetklier

In je voeding zit voedingsvezel.
In welke voedingsmiddelen zit voedingsvezel?

1. In dierlijke voedsel
2. In plantaardig voedsel
3. In beide
4. In geen van beide

Wat is een voorbeeld van een koolhydraat?

1. Kalk
2. Suiker
3. Water
4. Zout

Tot welk vak behoren 

Tot welk vak behoort 

1

2

3

4

5

tomaten?

macaroni?

Zet in de tabel een   *   bij de voedingsstoffen.

biefstuk		mineralen
brood		sla
ei		vetten
eiwitten		vitaminen
koolhydraten		voedingsvezel
melk		water

Er zijn voldoende groene sterren, kijk goed of je geen vakje vergeten bent.

Welke stof kun je aantonen met joodoplossing?

Vul de juiste ontbrekende woorden in bij de nummers op je antwoordblad. 

Kies uit:                    

Op je tanden vormt zich elke dag een laagje

De bacteriën die in dit laagje zitten, 

veroorzaken gaatjes in het

Dit laagje kan verkalken tot

                   kan je niet zelf verwijderen.

                   is een harde laag om het tandbeen van de kroon.

                   kun je verwijderen door je tanden elke dag minstens twee keer te poetsen.

tandplak

tandsteen

glazuur

tandplak

tandplak

tandsteen

tandsteen

glazuur

glazuur

Welke functie hoort bij welke stof?

Alle voedingsstoffen, deze heb je nodig om bijvoorbeeld nieuwe cellen te maken.

Deze stoffen heb je nodig om gezond te blijven.

Stoffen die energie kunnen leveren.

Stoffen die je lichaam heeft opgeslagen om later te gebruiken.

bescher-mende stof

bouwstof

brandstof

reservestof

Hiernaast zie je een verteringsstelsel.

Kijk goed naar de nummers.

Hoe heten deze organen?

Wat is nummer
1

Wat is nummer
2

Wat is nummer
3

Wat is nummer
4

Wat is nummer
5

Wat is nummer
6

Wat is nummer
7

Wat is nummer
8

Wat is nummer
9

Wat is nummer
10

Mensen hebben verschillende energiebehoefte.
Schrijf vier dingen op waar de energiebehoefte van afhangt.

Hoeveel gebitselementen zitten er in een melkgebit?
Aantal snijtanden:

1. 2
2. 4
3. 8
4. 12

Hoeveel gebitselementen zitten er in een compleet blijvend gebit?
Aantal snijtanden:

1. 2
2. 4
3. 8
4. 12

Hoeveel gebitselementen zitten er in een melkgebit?
Aantal hoektanden:

1. 2
2. 4
3. 8
4. 12

Hoeveel gebitselementen zitten er in een compleet blijvend gebit?
Aantal hoektanden:

1. 2
2. 4
3. 8
4. 12

Hoeveel gebitselementen zitten er in een melkgebit?
Aantal kiezen:

1. 4
2. 8
3. 16
4. 20

Hoeveel gebitselementen zitten er in een compleet blijvend gebit?
Aantal kiezen:

1. 4
2. 8
3. 16
4. 20

Op het etiket worden een aantal voedingsstoffen genoemd. 

Welke van deze voedingsstoffen moeten worden verteerd, voor ze in het bloed kunnen worden opgenomen?

Hoeven niet verteerd te worden:

Moeten wel verteerd worden:

eiwit

koolhydraten

vet

zout

Onjuist

Juist

Gist is nodig bij de productie van bier.

Door augurken in zuur te leggen, bederven ze sneller.

Voor het herstel v/h lichaam na een verwonding zijn bouwstoffen nodig.

Voedingsvezel is een beschermende stof.

Vooral door het eten van gekookte producten ontstaat voedselvergiftiging.

Onjuist

Juist

Door wortelvliesontsteking kunnen tanden en kiezen losraken.

Wortelvliesontsteking kan worden veroorzaakt door bacteriën in tandplak.

Verzadigd vet is beter voor de gezondheid dan onverzadigd vet.

In de maagwand zitten spieren.

Bij diarree wordt in de dikke darm te weinig water in het bloed opgenomen.

Onjuist

Juist

Met P is de twaalfvingerige darm aangeven.

In deel P kunnen peristaltische bewegingen voorkomen.

Een van de functies van de darmperistaltiek is het kneden van de voedselbrij. Noem nog 2 andere functies van de darmperistaltiek.

Een diëtiste stelt een dieet samen
voor iemand die moet afslanken.
Welke vis past het beste in het dieet:
kabeljauw of tonijn. Leg uit waarom.

Sommige mensen gebruiken vitaminepillen. Tot welke groep stoffen behoren vitaminen?

1. Beschermende stoffen
2. Bouwstoffen
3. Brandstoffen

In de afbeelding een deel van de productinformatie van een multivitaminepil. 

De ADH is een maat voor de hoeveelheid die iemand per dag van een bepaalde stof zou moeten binnenkrijgen.

Hoeveel milligram calcium heeft iemand per dag nodig volgens de informatie? Schrijf je berekening op.

Hoeveel milligram calcium heeft iemand
per dag nodig volgens de informatie?
Schrijf je berekening op.

Speeksel wordt via kleine buisjes van de speekselklieren naar de mond gevoerd.

Bij sommige mensen raken deze afvoerbuisjes verstopt doordat er speekselstenen in vast blijven zitten.

Zulke mensen hebben dan vaak moeite met het doorslikken van hun eten.

Leg uit waardoor iemand die minder speeksel in de mond heeft, moeilijk eten kan doorslikken.

Leg uit waardoor iemand die minder speeksel in de mond heeft, moeilijk eten kan doorslikken.

In de afbeelding is een deel van de productinformatie van ontbijtkoek weergegeven.

Ontbijtkoek bestaat uit verschillende voedingsstoffen.

Sommige van deze voedingsstoffen kunnen in het verteringsstelsel direct in het bloed worden opgenomen.

Geef de naam van een 

voedingsstof uit ontbijtkoek 

die in het lichaam kan worden 

opgenomen zonder dat daar vertering voor nodig is.  

Welke kleur heeft een joodoplossing als deze niet met zetmeel in aanraking is geweest?

Geef de naam van een voedingsstof
uit ontbijtkoek die in het lichaam
kan worden opgenomen zonder
dat daar vertering voor nodig is.

Bekijk de afbeelding.

Vergelijk etiket 1 met etiket 2.

Leg uit waarom alleen vegetarische rookworst voedingsvezels bevat.

Gebruik bij je uitleg de 

informatie uit de 

afbeelding. 

Leg uit waarom alleen vegetarische rookworst voedingsvezels bevat.

Jodie en Marco zijn beiden 16 jaar, Marco is in de puberteit flink de lengte in geschoten en steekt met kop en schouders boven Jodie uit. Hij vond het eerst niet leuk dat hij zo’n lange spriet werd. Daarom is hij flink gaan trainen in de sportschool, waardoor hij wat gespierder is geworden. Jodie gaat ’s winters met de bus naar school. Ze haalt onderweg Marco vaak in als die op de fiets onderweg is. 

Wie zou de hoogste energie-

behoefte hebben, Jodie of Marco?

Jodie en Marco zijn beiden 16 jaar, Marco is in de puberteit flink de lengte in geschoten en steekt met kop en schouders boven Jodie uit. Hij vond het eerst niet leuk dat hij zo’n lange spriet werd. Daarom is hij flink gaan trainen in de sportschool, waardoor hij wat gespierder is geworden. Jodie gaat ’s winters met de bus naar school. Ze haalt onderweg Marco vaak in als die op de fiets onderweg is. 

Wie heeft de hoogste energiebehoefte?

Jodie

Marco

Eén factor in de tekst heeft in het geval van Jodie en Marco geen invloed op het verschil in energiebehoefte. Welke factor is dat?

Buiten-aanzicht & 

lengte-door-snede

van een gebits-element.

Hoe heet het deel
dat is aangegeven met 2?

Met welk nummer is het 

 glazuur aangegeven?

1

2

3

4

5

6

7

Met welk nummer is het deel aangegeven dat zorgt voor een stevige bevestiging in de kaak?

1

2

3

4

5

6

7

Is in de afbeelding een
hoektand, een kies of
een snijtand getekend?

1. Hoektand
2. Kies
3. Snijtand

Leg uit dat er in je blijvende gebit meer kiezen zitten dan in je melkgebit.

Schematische tekening van het verteringsstelsel.

Hoe heet deel 1?

Met welk nummer is de twaalf-vingerige darm aangegeven?

Vind in orgaan 3
darmperistaltiek plaats?

1. Ja
2. Nee

Met welke twee nummers zijn kringspieren aangegeven?

De Schijf van Vijf helpt bij het kiezen van een gezonde maaltijd.

Vak groente en fruit.

Vak vetten en oliën.

Vak zuivel, vlees en vis.

Vak brood, granen en aardappelen.

Vak dranken.

Hardlopen kost veel energie.

  

Het ontbijt van een bepaalde hardloper bestaat uit: 

 1 wortel, 

2 gefrituurde bananen,

2 boterhammen met aardbeien, 

1 portie rijst, 

1 sinaasappelsap. 

Uit welk vak van de Schijf van Vijf ontbreekt er iets bij dit ontbijt?

vak brood, granen en aardappelen

vak dranken

vak groente en fruit

vak vetten en oliën

vak zuivel, vlees en vis

Afrikaanse hardlopers

Hardlopers uit bepaalde delen van Oost-Afrika winnen veel meer langeafstandswedstrijden dan lopers uit andere delen van de wereld. Hoe het komt dat deze mensen zo goed kunnen hardlopen, is niet echt duidelijk. Mogelijke oorzaken zijn de lichaamsbouw, de voeding en de hoge ligging van hun woongebied.

De voeding van de Afrikaanse hardlopers verschilt niet veel van die van andere Oost-Afrikanen. Net als de hardlopers eten ze veel groente en fruit, weinig vlees of vis en veel graanproducten. 

Vooral voedingsmiddelen met veel zetmeel leveren energie voor het hardlopen.

Katten
Een kat is een vleeseter. Een kat in het wild jaagt op kleine prooien, zoals muizen en vogels. In de
afbeelding zie je drie typen kiezen.
Welke letter geeft het type kies aan dat een kat heeft?

1. Q
2. R
3. S
4. Geen van bovenstaande kiezen is van de kat.

Welke van de genoemde voedingsmiddelen bevatten
vooral veel zetmeel?

1. Graanproducten
2. Groente en fruit
3. Vlees en vis
4. Vlees en fruit

Katten

Katten die als huisdier worden 

gehouden, krijgen meestal speciaal 

kattenvoer. 

In de afbeelding zie je een deel van 

een etiket van een doos kattenbrokjes. 

Op het etiket staat informatie over de samenstelling van de brokjes. Ook wordt er advies gegeven over de hoeveelheid brokjes die je per dag aan je kat moet geven.

Hanneke heeft een dikke kat van 6 kg die ze brokjes uit de doos voert.

Hoeveel gram eiwit krijgt de kat van Hanneke per dag binnen met de geadviseerde hoeveelheid brokjes? Leg je antwoord uit met een berekening.

Katten

In de darmen van katten kunnen parasieten 

leven die de kat ziek maken. Voorbeelden 

daarvan zijn dieren als spoelwormen in de 

dikke darm en lintwormen in de dunne darm.

Er zijn ook verschillende bacteriën en 

schimmels die darminfecties bij katten 

kunnen veroorzaken.

In de afbeelding zie je organen in het lichaam van een kat. De letters Q, R, S en T geven enkele organen van het verteringsstelsel aan. Je ziet ook organen van andere orgaanstelsels.

Welke letter geeft het orgaan aan waarin een lintworm kan voorkomen?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Katten
Een dierenarts bekijkt een microscopisch preparaat om de oorzaak van een darmziekte bij een kat te onderzoeken. In het preparaat ziet hij een cel die wel een celwand heeft, maar geen celkern. Van welk organisme kan dit een cel zijn?

1. Van de kat zelf
2. Van een bacterie
3. Van een schimmel
4. Van een spoelworm

Noteer twee factoren waartegen medicijnen in tabletten bestand moeten zijn om de maag te passeren zonder hun werking te verliezen.

Allergie

Een allergie is een overgevoeligheid voor bepaalde stoffen in de omgeving. Allergische klachten zijn meestal met geneesmiddelen te verlichten. Dergelijke geneesmiddelen kunnen oraal als tablet worden ingenomen; andere worden lokaal op de huid, in de ogen of in de neus gebracht.

Noteer twee factoren waartegen medicijnen in tabletten bestand moeten zijn om de maag te passeren zonder hun werking te verliezen.

Darmbacteriën
In de dikke darm breken bacteriën onverteerde voedselresten af. Daarbij komen veel gassen vrij. Deze gassen kunnen zich ophopen in het laatste deel van de darmen. Als iemand een wind laat, komen deze gassen via de anus naar buiten.
Een van de gassen in een wind is koolstofdioxide. Dit gas ontstaat als bacteriën glucose afbreken met behulp van zuurstof. Bij dit proces komt energie vrij.
Hoe heet dit proces?

Darmbacteriën
Darmbacteriën maken enzymen om stoffen in onverteerde voedselresten af te breken. Verteringssappen die door verteringsklieren van de mens worden gemaakt, bevatten ook enzymen voor de afbraak van voedingsstoffen.
Noem twee verteringssappen die verteringsenzymen bevatten.

De mondholte
Achter in de mondholte zit de huig. De huig heeft een functie bij het slikken.
Wat is de functie van de huig bij het slikken?

1. De huig sluit bij het slikken de luchtpijp af
2. De huig sluit bij het slikken de neusholte af
3. De huig sluit bij het slikken de slokdarm af
4. De huig sluit alles af bij het slikken

Met water afslanken?

Michael beweert dat veel water drinken helpt om gewicht te verliezen. Hij zegt: ‘Als je koud water drinkt, warmt je lichaam dit op tot de lichaamstemperatuur van 37 °C. De energie die daarvoor nodig is, krijg je door vet af te breken.’

Om 1 L water 1 °C te verwarmen, is 4,2 kJ nodig. Het afbreken van 1 g vet levert 37 kJ op.

Hoeveel liter water van 15 °C moet je volgens deze gegevens drinken om 5 g vet af te breken? Leg je antwoord uit met een berekening.