VO - Jac. P. Thijsse College Castricum
1 / 17
Lesson duration is: 55 minIntroduction
Erbij horen is belangrijk en buiten de groep vallen is niet fijn. Daar is iedereen het in grote lijnen wel over eens.
Jezelf zijn is óók heel erg belangrijk.
Maar is dat wel altijd zo eenvoudig?
In iedere groep gedraag je je net een beetje anders. Hoewel je toch ‘jezelf’ bent, doe je in de ene groep anders dan in de andere. Hoe dat komt, gaan we ontdekken in deze les 'Hetzelfde, maar dan anders'.
Instructions
Doel van de les
In deze les leren de leerlingen over normen en normering in groepsverband. De leerlingen gaan actief aan de slag met het herkennen en benoemen in welke verschillende groepen zij zich bevinden. Zij gaan onderzoeken hoe zij zich persoonlijk verhouden tot de groepsnormen en wat zij hierin wel en niet prettig vinden. Waardoor ze hun plek in de samenleving en hun normen beter leren kennen.
Werkvormen
Klassikaal en individueel.
Klassikale introductie en brainstorm, voorbeelden aan de hand van filmpjes, zelfonderzoek aan de hand van een invulformulier afgesloten met een klassikale reflectie.
Kennis/competenties/vaardigheden
In deze les leren de leerlingen over normen en normering in groepsverband. De leerlingen gaan actief aan de slag met het herkennen en benoemen in welke verschillende groepen zij zich bevinden. Zij gaan onderzoeken hoe zij zich persoonlijk verhouden tot de groepsnormen en wat zij hierin wel en niet prettig vinden. Waardoor ze hun plek in de samenleving en hun normen beter leren kennen.
Werkvormen
Klassikaal en individueel.
Klassikale introductie en brainstorm, voorbeelden aan de hand van filmpjes, zelfonderzoek aan de hand van een invulformulier afgesloten met een klassikale reflectie.
Kennis/competenties/vaardigheden
Bewustwording, zelfbewustzijn, empathie, betrokkenheid, samenwerken, aanpassingsvermogen, zelfkennis, groepsnormen, groepsverhoudingen, sociologische ontwikkeling
Burgerschap
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:
- Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
- Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
- Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
- Kerndoel 2. Diversiteit:
- In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.
- Kerndoel 3. Democratische waarden:
- Onderzoeken van de grenzen aan vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau
- Reflecteren op de effecten van het eigen handelen op de omgeving en het welzijn van anderen, nu en in de toekomst
- Kerndoel 4. Maatschappelijke betrokkenheid:
- Benoemen en waarderen van de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties.
- Afwegingen maken van de eigen mogelijkheden om maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.
- Kerndoel 5. Democratische betrokkenheid:
- Communiceren op een respectvolle wijze
- Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
- Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
- Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
Worksheets
Items in this lesson
Slide 1 - Slide
Introductie
Erbij horen is belangrijk en buiten de groep vallen is niet fijn. Daar is iedereen het in grote lijnen wel over eens.
Jezelf zijn is óók heel erg belangrijk.
Maar is dat wel altijd zo eenvoudig?
In iedere groep gedraag je je net een beetje anders. Hoewel je toch ‘jezelf’ bent, doe je in de ene groep anders dan in de andere. Hoe dat komt, gaan we ontdekken in deze les 'Hetzelfde, maar dan anders'.
Erbij horen is belangrijk en buiten de groep vallen is niet fijn. Daar is iedereen het in grote lijnen wel over eens.
Jezelf zijn is óók heel erg belangrijk.
Maar is dat wel altijd zo eenvoudig?
In iedere groep gedraag je je net een beetje anders. Hoewel je toch ‘jezelf’ bent, doe je in de ene groep anders dan in de andere. Hoe dat komt, gaan we ontdekken in deze les 'Hetzelfde, maar dan anders'.
Slide 2 - Slide
Wie ben ik?
Stel als leerkracht de vraag aan de klas: wie ben ik? Wat denken jullie allemaal? Misschien kennen de leerlingen je al maar er zijn altijd aspecten die ze nog niet kennen.
Stel vragen als:
- Hoe oud denken jullie dat ik ben?
- Heb ik huisdieren?
- Wat is mijn lievelingsdier?
- Wat is mijn sterrebeeld?
- Heb ik broers of zussen?
- Wat zijn mijn hobby's?
- Wat eet ik graag?
- Ben ik vegetarisch?
De leerlingen mogen ook gewoon roepen. Verklap nog niet of het allemaal klopt!
Slide 3 - Slide
Dit ben ik!
Voeg hier foto's toe van jezelf die iets kenmerkends laten zien van wie jij echt bent.
En wat klopte er allemaal? Wat is er anders dan je dacht?
Dit doen we natuurlijk niet zomaar, het is een oefening om te laten zien dat iedereen vooroordelen heeft en maakt. Dat is heel normaal. Iedereen maakt in zijn hoofd een plaatje van wie iemand is op basis van ervaring en kennis. Dit doe je zodat je weet of een situatie en iemand bijvoorbeeld veilig is, en zodat je hoofd het allemaal aankan. Want als je overal allemaal vraagtekens ziet dan is dat heel vermoeiend voor je hoofd, die moet dan constant heel hard werken.
Die vooroordelen en het in hokjes en categorieën plaatsen is dus heel normaal maar het is heel belangrijk dat je weet dat je het automatisch doet! En dus ook heel belangrijk om te toetsen of het klopt. Het is belangrijk om jezelf en de ander vragen te stellen en te leren kennen. Want het is vaak (meestal) niet zoals je denkt!
Slide 4 - Slide
We beginnen met een warming up!
We gaan lekker actief starten! Als het goed is hebben jullie net of gaan jullie zo de 'over de streep' oefening doen. Deze oefening past heel goed bij deze les want je wordt je bewust gemaakt van onverwachte overeenkomsten. Wij gaan nu ook op zoek naar de overeenkomsten in deze warming up maar net even anders!
Uitleg:
We gaan een human-chain maken en je mag pas aansluiten als je iets gemeen hebt met de laatste in de rij.
De leerkracht begint. Kies een leerling uit en benoem wat je gemeen hebt. Bijvoorbeeld: "wij hebben allebei sproetjes" of "wij hebben alle twee een schaterlach".
De leerling gaat nu fysiek naast de leerkracht staan. Kies nu als leerkracht de volgende leerling, leerling 1 benoemt nu een overeenkomst met leerling 2. Leerling 2 sluit zich fysiek aan bij de ketting en ga zo door tot iedereen geslingerd door de klas staat.
Voer het tempo goed op! Dan is het het leukst. Daag de leerlingen uit om snel een overeenkomst te benoemen!
Sluit de human-chain af door de laatste leerling nog een overeenkomst te laten noemen met de leerkracht. Zo zie je dat je met iedereen overeenkomsten hebt!
Slide 5 - Slide
Doe eens even normaal!
Dat hebben jullie vast allemaal wel eens gehoord. Maar het rare is, dat ‘normaal’ gedrag niet overal hetzelfde is.
Dat hebben jullie vast allemaal wel eens gehoord. Maar het rare is, dat ‘normaal’ gedrag niet overal hetzelfde is.
Binnen elke groep en op elke plek zijn er ongeschreven gedragsafspraken.
In een tram sta je niet te dansen maar in een disco wel. En bij je oma zit je niet op tafel een tosti te eten, maar in de sportkantine misschien wel.
De norm zijn de regels en afspraken die je eigenlijk een beetje aanvoelt en overneemt van de rest van een groep. Dit gebeurt in elke groep en in elke situatie.
Tip: Vraag vóór de uitleg een reactie over deze foto. Wat vinden jullie van deze dame? Waarom? Zou ze zo tijdens het kerstdiner aan tafel zitten? Waarom wel/niet?
In een tram sta je niet te dansen maar in een disco wel. En bij je oma zit je niet op tafel een tosti te eten, maar in de sportkantine misschien wel.
De norm zijn de regels en afspraken die je eigenlijk een beetje aanvoelt en overneemt van de rest van een groep. Dit gebeurt in elke groep en in elke situatie.
Tip: Vraag vóór de uitleg een reactie over deze foto. Wat vinden jullie van deze dame? Waarom? Zou ze zo tijdens het kerstdiner aan tafel zitten? Waarom wel/niet?
Slide 6 - Slide
Wat zijn normen?
‘Normen’ zijn iets anders dan regels. Dat je bijvoorbeeld niet zingt in een klas waar een toets wordt gemaakt heeft met (school)regels te maken.
Maar zingen in de supermarkt zie je ook niet veel mensen doen. Het is vast en zeker toegestaan.... maar zeg nou zelf... dat is toch een beetje raar... niet echt NORMaal... toch?
De onzichtbare afspraken en (gedrags)regels, dát zijn normen!
Ze zijn ongeschreven en toch voel je ze aan. Hoe werkt dat?
Tip: Vraag vóór de uitleg een reactie over deze foto. Wat vinden jullie van deze jongen? Waarom? Loopt deze jongen zo over straat? Waarom wel/niet?
‘Normen’ zijn iets anders dan regels. Dat je bijvoorbeeld niet zingt in een klas waar een toets wordt gemaakt heeft met (school)regels te maken.
Maar zingen in de supermarkt zie je ook niet veel mensen doen. Het is vast en zeker toegestaan.... maar zeg nou zelf... dat is toch een beetje raar... niet echt NORMaal... toch?
De onzichtbare afspraken en (gedrags)regels, dát zijn normen!
Ze zijn ongeschreven en toch voel je ze aan. Hoe werkt dat?
Tip: Vraag vóór de uitleg een reactie over deze foto. Wat vinden jullie van deze jongen? Waarom? Loopt deze jongen zo over straat? Waarom wel/niet?
Slide 7 - Slide
Groepsdruk
Hoe je je binnen een groep gedraagt heeft ook vaak te maken met hoe de anderen zich gedragen. de 'druk' van een groep speelt een belangrijke rol.
Negatieve groepsdruk kan je dingen laten doen waarvan je eerst dacht 'NO way dat ik dat zou doen' waarvan je later denk 'Huh, deed ik dat?'.
Maar groepsdruk kan ook positief zijn. Als bijvoorbeeld veel mensen opkomen voor iemand die gepest wordt dan voelt de pester zich in de minderheid.
Bekijk het filmpje op de volgende slide.
Slide 8 - Video
Bekijk het filmpje en bespreek deze vervolgens na:
- Wat hebben jullie gezien?
- Hoe speelt groepsdruk hier een rol?
- Zou jij ook opstaan?
Slide 9 - Slide
Hoe weet je hoe het hoort?
Oké, er zijn dus overal normen. Maar hoe weet je hoe je je gedragen moet? Hoe weet je hoe het 'hoort’?
Het probleem met al die onzichtbare afspraken is dat ze niet voor iedereen automatisch hetzelfde zijn en ook niet altijd voor iedereen duidelijk.
Dit kan soms botsen.
OPTIONEEL: Wil je wat meer ingaan op normen en buitensluiten? Dan kun je nog benoemen dat het in een groep (zoals een klas) zomaar kan gebeuren dat wat voor de een ‘normaal’ is door anderen als raar of zelfs irritant wordt gezien.
In het ergste geval kunnen groepen mensen gaan buitensluiten omdat ze er ‘niet bij passen’. Er is dus blijkbaar een norm waar iemand buiten valt. Het is voor de buitenstaander vaak lastig om er achter te komen wat die norm dan precies is. Een situatie kan dan steeds erger worden. De weg terug is vaak moeilijk, want... tja... Iedereen mag zijn wie hij is… maar blijkbaar toch ook weer niet helemaal.
Wie er dan schuldig is?
Daar kom je moeilijk uit.
Wat je wel kunt doen, is op tijd samen de norm bepalen. Afspraken maken over omgang én elkaar goed (leren) kennen dragen hierin bij aan de oplossing.
Oké, er zijn dus overal normen. Maar hoe weet je hoe je je gedragen moet? Hoe weet je hoe het 'hoort’?
Het probleem met al die onzichtbare afspraken is dat ze niet voor iedereen automatisch hetzelfde zijn en ook niet altijd voor iedereen duidelijk.
Dit kan soms botsen.
OPTIONEEL: Wil je wat meer ingaan op normen en buitensluiten? Dan kun je nog benoemen dat het in een groep (zoals een klas) zomaar kan gebeuren dat wat voor de een ‘normaal’ is door anderen als raar of zelfs irritant wordt gezien.
In het ergste geval kunnen groepen mensen gaan buitensluiten omdat ze er ‘niet bij passen’. Er is dus blijkbaar een norm waar iemand buiten valt. Het is voor de buitenstaander vaak lastig om er achter te komen wat die norm dan precies is. Een situatie kan dan steeds erger worden. De weg terug is vaak moeilijk, want... tja... Iedereen mag zijn wie hij is… maar blijkbaar toch ook weer niet helemaal.
Wie er dan schuldig is?
Daar kom je moeilijk uit.
Wat je wel kunt doen, is op tijd samen de norm bepalen. Afspraken maken over omgang én elkaar goed (leren) kennen dragen hierin bij aan de oplossing.
Slide 10 - Slide
Snel schakelen? Geen probleem!
Gelukkig kunnen we goed schakelen tussen verschillende groepen en dus ook tussen gedrag dat past bij normen.
Dat is niet gek: omdat we allemaal bij verschillende groepen horen, zijn we het gewend.
Gelukkig kunnen we goed schakelen tussen verschillende groepen en dus ook tussen gedrag dat past bij normen.
Dat is niet gek: omdat we allemaal bij verschillende groepen horen, zijn we het gewend.
Slide 11 - Slide
Tot welke groepen behoor jij?
Tot welke groepen behoor jij allemaal?
Ben je onderdeel van een hechte vriendinnengroep? Heb je een online game-groep? Hoor je bij een sportteam? En wat dacht je van je familie? Dat is eigenlijk ook een groep!
Tot welke groepen behoor jij allemaal?
Ben je onderdeel van een hechte vriendinnengroep? Heb je een online game-groep? Hoor je bij een sportteam? En wat dacht je van je familie? Dat is eigenlijk ook een groep!
Het zijn allemaal plekken waar je 'erbij hoort' en weet welke onzichtbare regels en afspraken er zijn. Je weet dus hoe je je daar gedraagt.
TIP: voeg hier een klassikale brainstorm toe om alvast wat mogelijkheden te verkennen. Schrijf mee op het bord. Zo kunnen de leerlingen straks beter met de opdracht uit de voeten.
Slide 12 - Slide
Werkblad
We gaan in kaart brengen bij welke groepen jij hoort en welke normen er bij die groepen passen.
Vervolgens bekijken we welke van deze normen goed bij je passen en welke je eigenlijk kan missen als kiespijn.
Tot slot bespreken we de opdracht.
Slide 13 - Slide
Stap 1
Bedenk vier groepen waar jij onderdeel van uitmaakt. Noteer deze groepen in de grote witte vlakken bij stap 1.
Slide 14 - Slide
Stap 2
Welke normen kun jij bedenken voor deze groepen? Wat kun je bijvoorbeeld juist wel maar ook echt NIET doen in deze groepen?
Probeer dingen te bedenken die specifiek voor die groepen gelden. Iemand met een honkbalknuppel op z'n kop slaan is over het algemeen nergens de norm.
Bij de roze vakken vragen vul je een spannende, negatieve norm in die vaak elders niet oké is. En bij de groene juist een positieve 'knuffelnorm', een norm die ergens anders wellicht wat te klef of lief gevonden wordt.
Slide 15 - Slide
Jouw favoriete normen
Kies nu van alle normen van al je groepen jouw favoriete normen. Welke passen bij jou en bij welke voel jij je prettig?
Stel jezelf bijvoorbeeld de vraag: 'Als ik de norm mag bepalen op een eigen eiland, hoe zouden we daar dan samenleven? Wat zou ''normaal'' gedrag zijn?'
Kies uit de lijst van stap 2 en/of vul aan met eigen ideeën.
Slide 16 - Slide
Nabespreken
Verdeel de klas in duo's.
Elk duo bespreekt in 5 minuten
wat ze hebben ingevuld en waarom. Interview elkaar en kom zoveel mogelijk
te weten van je klasgenoot.
Vraag tot slot klassikaal of iemand wil
vertellen wat hij van een ander heeft gehoord wat hij bijzonder,
grappig of interessant vond en graag wil delen. En gebruik eventueel de onderstaande vragen:
- Was het lastig om te doen?
- Lijken jouw ‘groepen’ op elkaar?
- Heeft iemand grote verschillen in normen van zijn groepen?
- Wil iemand iets delen/vertellen?
- Kijk je nu anders naar jezelf binnen groepen?
- Kijk je nu anders naar anderen?
- Etc.
Tip: wijs de mentor die ook aanwezig is er op dat het leuk is om hier in een mentorles op verder te borduren! Wat gaan we met al deze normen doen? Klassenafspraken maken!
Slide 17 - Slide
Conclusie
Je bent overal hetzelfde, maar dan anders!
Vertel tot slot dat iedereen overal zichzelf is maar dat er dus verschillend gedrag hoort bij ‘jezelf’ zijn. Je bent overal hetzelfde, maar steeds net een beetje anders.
Het is vooral belangrijk om elkaar hierin te leren kennen en het is ook niet gek om elkaar af en toe te vertellen over deze verschillende normen zonder een mening klaar te hebben of groepen meteen te veroordelen. Als je meer van elkaar weet, kun je elkaar ook beter begrijpen.
Je bent overal hetzelfde, maar dan anders!
Vertel tot slot dat iedereen overal zichzelf is maar dat er dus verschillend gedrag hoort bij ‘jezelf’ zijn. Je bent overal hetzelfde, maar steeds net een beetje anders.
Het is vooral belangrijk om elkaar hierin te leren kennen en het is ook niet gek om elkaar af en toe te vertellen over deze verschillende normen zonder een mening klaar te hebben of groepen meteen te veroordelen. Als je meer van elkaar weet, kun je elkaar ook beter begrijpen.