4. Hulp bieden bij de uitscheiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hulp bij uitscheiding

Lesdoelen 

Je kunt aan het einde van deze les:

- weet je wat er allemaal hoort bij uitscheiding

- kun je observatiepunten benoemen bij hulp bieden bij uitscheiding

Hulp bieden bij de uitscheiding 

Wat valt er allemaal onder uitscheiding? 

• urine
• feces
• zweet
• braaksel
• sputum 
• menstruatie

• Urine wordt gevormd in de nieren.
• Nieren halen zout, afvalproducten en overtollig water uit het bloed
• Urine verlaat het lichaam via urineleiders, blaas en urinebuis.

Urine

Wat zijn jouw aandachtpunten bij het observeren van urine?

• frequentie (blaasontsteking, nervositeit, zwangerschap, braken), hoe vaak per 24 uur 
• hoeveelheid (1,5 liter / 24 uur) hangt ook af van de intake
• kleur. 
• helderheid, troebel = infectie bacterie, eiwitten
• geur. normaal ammoniak. diabetes naar aceton/zoetig
• manier van urineren. zwangerschap, vergrote prostaat. 

Wat is urineretentie?

ophoping urine in de blaas door:

• lichamelijke aspecten bv vergrote prostaat, verzakking 
• psychische aspecten, angst, ongemakkelijk voelen. 

Wat kun jij doen? 

natuurlijk mogelijk houding aannemen

waterkraan laten lopen 

voldoende privacy

tijd gunnen aan zorgvrager

Wanneer spreek je van incontinentie?

ongewenst onwillekeurig verlies 

1 op de 20 

ook jongeren 

vaker vrouwen dan mannen

Wie is de snelste?

Je krijgt zo meteen een term te zien die te maken heeft met incontinentie. Wie kan het snelst opzoeken wat er wordt bedoelt met de term die je ziet?

Welke zorg kun jij verlenen bij incontinentie?

• juiste incontinentie materialen bij verschillende soorten incontinentie.
• hygiëne toepassen
• beschermen van bed / kleding 
• urineopvangsystemen gebruiken bij de verschillende katheters

Is incontinentie te behandelen?

1. Ja
2. Nee
3. soms

bekkenbodem oefeningen 

elektrisch impuls 

blaastraining 

zelf katheterisatie

chirurgisch ingrijpen 

medicatie Bij (incontinentie)klachten van de bekkenbodem worden soms medicijnen voorgeschreven zoals oestrogenen, spasmolytica en laxeermiddelen.

Ontlasting

(defecatie) 

Wat zijn jouw observatiepunten bij ontlasting ?

kleur,  geur,  consistentie, frequentie( bv 1xp.dag of 3/pwk )

Welke zorgproblemen kun jij tegenkomen als het om ontlasting gaat?

aars maden 

diarree

obstipatie 

incontinentie

obstipatie; voeding, laxantia.  aambeien (uitgezette adertjes rondom anus door bv persen) 

Transpiratie

Waarom transpireren we?

meestal normaal , gezonde reactie van het lichaam. 

kan ook aanwijzing zijn dat er iets mis is met je zorgvrager. 

We zweten meestal om ons lichaam af te koelen, een proces dat thermoregulatie wordt genoemd. Onze hersenen sturen een signaal naar meer dan drie miljoen klieren in ons lichaam om zweet af te geven (een heldere vloeistof van water, zouten en eiwitten). Door verdamping van deze vloeistof daalt onze lichaamstemperatuur.

Transpireren is een ongezonde reactie van het lichaam...

1. juist
2. onjuist

Wat is onze belangrijkste warmtebron?

1. vetweefsel
2. hart
3. spieren
4. lever

Hoe komt het dat iedereen verschillend ruikt als je zweet?

zweet zelf is reukloos. 

het komt in aanraking met bacterie op je huid (warme plek = oksel) en daardoor gaat het ruiken. 

99% is water, 1% is afvalstof / zout en mineralen

Transpiratie is een vorm van…

1. convectieve afvoer
2. verdamping
3. stralingsafvoer
4. geleidingsafvoer

Wat zijn jouw aandachtspunten bij een transpirerende zorgvrager?

• Goede rapportage
• omgevingstemp. verlagen 
• tocht voorkomen 
• regelmatig opfrissen 
• kleding/beddengoed regelmatig verschonen
• extra drinken geven (bouillon) 
• decubitus en smetten voorkomen 
• begrip tonen

Menstruatie

Wat er tijdens de menstruatie
uit de vagina komt,
is een mengeling van:

Bloed

Vocht

Kleine stolsels

Slijmvliesrestjes

Velletjes

Niet meer dan 100 ml per periode

Sputum 

Sputum is een verhoogde slijmproductie. 

Oorzaak: ontstoken slijmvliezen van de ademhalingswegen

Onder gezonde omstandigheden wordt er geen sputum geproduceerd

1. juist
2. onjuist

slijm is normaal. 

sputum is verhoogde slijmproductie. 

Sputum bevat vaak bacterien

1. juist
2. onjuist

slijmvliezen van de ademhalingswegen zijn ontstoken. 

Tijdens het hoesten wordt er slijm opgegeven. Hoe noem je dit?

1. productieve hoest
2. slijmende hoest
3. geinfecteerde hoest
4. normale hoest

opvangen voor onderzoek:  steriele opvangpot. 

Wat zijn jouw observatiepunten bij sputum?

Hoeveelheid

Geur

Kleur en consistentie: 

- slijmerig = ontsteking bovenste luchtwegen

- taai; bronchitis en pneumonie.  kan oranjebruin zijn. 

- etterig; groen bij infectie

- bloederig; longbloeding is rood schuimend (bv longcarcinoom)

Braken 

Wat gebeurt er bij braken?

1. je maag keert zich om
2. peristaltiek gaat te snel
3. peristaltiek gaat andersom
4. geen peristaltiek

Peristaltiek is het reflexmatig samentrekken van spieren van slokdarm naar darm.

Waar ligt je braakcentrum

1. in je hersenen
2. in je trachea
3. in je maag
4. in je galblaas

Wat is geen oorzaak van braken?

1. vergiftiging
2. angst
3. zwangerschap
4. overprikkeling van de galblaas

Wel oorzaak: 

• prikkeling van maagslijmvlies door bv besmet voedsel
• hersenaandoening(bv hersenschudding)
• vergiftiging door medicijnen 
• nervositeit, angst
• aangeboren afwijking
• zwangerschap (hormonen)

Wat is het grootste gevaar bij een brakende zorgvrager?

1. maagpijn
2. longontsteking
3. galblaas ontsteking
4. darmklachten

Welke handeling voer je uit om een longontsteking te voorkomen?

1. rechtop laten zitten
2. rugligging
3. zijligging
4. op zijn rug kloppen

Wat is explosief braken?

1. plotseling braken
2. spuitend braken
3. kokhalzen
4. braakneigingen zonder resultaat

Observatiepunten bij braken

• Tijdstip en frequentie (oorzaak bv voeding of zwangerschap)
• Hoeveelheid
• Manier van braken (explosief, kokhalzend)
• Bestanddelen (bloed, gal, darminhoud=fecaal braken)
• Geur

Lesdoelen behaald?

Kun je observatiepunten benoemen bij hulp bieden bij uitscheiding?

                            WIE?

Weet je wat er allemaal hoort bij uitscheiding?

                            WIE?