Keuzedeel Helpende

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

programma

Programma dag 2

Toets medicatie

Vitale functies

ACT zwachtelen

Steunkousen

Oefenen handelingen

vitale functies

Vitale functies

Belangrijk (vitaal) wanneer zij goed werken blijven wij leven!

De lichamelijke functies van levensbelang zijn:

1. ademhaling, polsslag, saturatie en bewustzijn
2. polsslag bewustzijn bloeddruk en saturatie
3. ademhaling temperatuur, polsslag en bloeddruk
4. ademhaling, polsslag temperatuur en aanspreekbaarheid

Pols

Wat is het?

Het kloppen van je hart in de slagaders.

Wat is normaal?

Normale situatie tussen de 60 en 90 slagen per minuut.

Wat meet je?

De regelmaat, zwak of krachtig en hoe vaak per minuut

en hoe meet je dat?

Pols, in de hals of de lies. Met vingers, niet met je duim!

Omhoog

Bij inspanning

Stress en emotie

Koorts

Medicatie (Ventolin= schildkliermedicatie)

Bloeding eerst omhoog en dan omlaag

Omlaag

Bloeding eerst omhoog en dan omlaag

Bij zouttekort

Kou en onderkoeling

Verbeteren conditie

Hartafwijking

Braken (druk op de nervus vagus prikkeling = 10e hersenzenuw)

Shock (bloeding)

De hartslag kan gemakkelijk
    gemeten worden door de kloppingen te
    tellen van een bloedvat in de pols vlak
    onder de duim. Dit wordt de polsslag genoemd.
   

Opdracht pols meten

Observeer je eigen hartslag 15 seconden

X4 = resultaat hartfrequentie/minuut

Is de hartslag onregelmatig, dan verleng je de tijd naar 30 sec X2.

- zoek de polsslagader bij jezelf op en meet deze per minuut

- plaats wijsvinger en middelvinger met lichte druk op de polsslagader

- valt deze waarde binnen de normaalwaarden?

- sta nu op en maak passen op de plaats en ga 5 keer door je knieën.

- herhaal meting op de polsslagader

- welke waarde meet je nu?

Belangrijk

Onregelmatige hartslag ofwel boezemfibrilleren komt vaak bij ouderen voor.

Verhoogde kans op trombose!

In zorgdossier wordt geschreven

* Reg bij regulair

* Irr bij irregulair

Temperatuur

Temperatuur

Normaal: 36,5-37,5

Verhoging: 37,5- 38

Koorts: 38-41

Waar te meten?

Rectaal

Oor

Oksel

Mond onder de tong

Scan voorhoofd

Welke thermometer? Waar?

Staafthermometer, infrarood, oor thermometer.

Rectaal -  anus

Oraal - onder de tong (+0,3)

Axillair - onder oksel (+0,5)

In het oor

Rectale temperatuur controle

Ligt normaal tussen de 36,5 en 37,5 C.

Contra-indicaties

Recente operatie aan het rectum of prostaat

Verwondingen aan het rectum of perineum

Voorzichtigheid is geboden bij:

Diarree

aambeien

orale temperatuur controle

Ligt normaal tussen de 36,1 en 37,5 C

30 min van te voren,

      - Niet roken

      - Geen warme of koude dranken

Contra-indicaties: 

Cliënten in coma

Afwijkingen aan neus en mond

axillaire tempratuur controle

•Minst betrouwbaar

•Een ½ tot hele graad verschil met orale
meting

•Vlak van te voren wassen kan meting
beïnvloeden

Wat te doen bij koorts?

Ademhaling

normaal 16x per minuut

tellen in rust

30 sec tellen

kijken naar borst of hand voor de mond

bewust of onbewust

afleiden door pols te tellen

Waar let je op bij de ademhaling?

• De frequentie (hoe vaak)
• De diepte
  
• De gelijkmatigheid
  
• Het ritme
  
• De geluiden
  

soorten ademhaling

Piepende ademhaling.

Moeizame ademhaling (dyspnoe).

Apneu.

Hyperventilatie.

Cheyne Stokes-ademhaling.

Kussmaul-ademhaling.

Ademstilstand, al dan niet in combinatie met een Cheyne Stokes-ademhaling.

saturatie meten

eenvoudige manier zuurstofgehalte meten

95% - 99% goede waarde

op aanvraag arts of vpk

infrarode straling, hoe roder het bloed hoe meer O2

Bloeddruk/tensie

Wat gebeurd er precies?

Het hart trekt zich samen  bloed wordt door de slagaders geperst  druk in vaatwanden wordt hoger 

systolische druk (bovendruk)

Hart ontspant vervolgens 

druk op vaatwanden neemt af 

diastolische druk (onderdruk)

de bloedsomloop

Heeft iemand die regelmatig eventjes duizelig wordt als hij uit bed stapt last van lage of hoge bloeddruk?

1. lage bloeddruk
2. hoge bloeddruk

wat is de gemiddelde bloeddruk?

1. 100/60
2. 120/80
3. 140/95

Waarom meten we?

toestand van de vaten

spierkracht van het hart

Hoge RR kan duiden op aanloop CVA

lichamelijke klachten van zorgvrager

hoogte is afhankelijk van:

* Kracht van de hartkamer samentrekkingen

 goede pompfunctie - krachtiger samentrekking

* Elasticiteit van de slagaderwanden 

 elasticiteit neemt af bij ouderdom

* Weerstand in perifere bloedvaten

 vernauwing verhoogt de druk

* Bloedvolume

 afname bloedvolume leidt tot verlaging bloeddruk

* Viscositeit van het bloed

 stroperigheid bloed

Andere factoren:

Hartziekten

Lichaamsgewicht

Activiteit en rust

Stress, spanning en angst

Pijn

Medicijnen

Lichamelijke conditie

Wanneer meet je de bloeddruk, welke indicaties?

Op aanvraag
, Bij onwel worden,  Instellen medicatie Braken/misselijkheid,  Suf,  Verwardheid,  Moeheid 

Bleek

Hartkloppingen

Pijn op de borst

klachten hoge RR

(onderdruk boven de 100)

* hoofdpijn

* vaag onwel gevoel

* wazig zien / verhoogde oogboldruk

* bloedneus

* zwaar gevoel / pijn op de borst

* moeheid

Gevolgen hoge RR

* Hartinfarct op beroerte: de hoge druk kan de wanden van je bloedvaten beschadigen. Er kunnen zich stofjes, zoals cholesterol ophopen. 

Je bloedvaten worden nauwer, en de kans op een hartinfarct of beroerte neemt toe.

* Hartfalen: ​Bij een hoge bloeddruk moet het hart ook steeds harder werken om het bloed rond te pompen. Je hartspier wordt dan dikker en stijver. 

De pompkracht neemt af en er kan hartfalen ontstaan.

* Schade aan andere organen: ook je ogen en nieren kunnen bijvoorbeeld schade oplopen.

klachten lage RR

(bovendruk onder de 100)

* flauw vallen

* duizelig

* licht in het hoofd

Waar wel/niet meten?

*Voorkeur linkerarm, behalve bij...

Verlamming arm

Wond arm

Shunt bij dialyse

Borstamputatie bij okselkliertoilet

Infuus

Trombose arm

0

Bewustzijn 

De AVPU score waarbij er een onderscheid gemaakt wordt in reactie:

Alert

Verbal: reageert op aanspreken

Pain: reageert op pijnprikkel

Unresponsive: reageert op geen enkele prikkel

oedeem

Zo ziet het eruit in de benen...

oorzaken van oedeem:

Een ongeval, operatie of bestraling.

Overgewicht.

Een verstopte ader (bijvoorbeeld door trombose).

Beschadiging of blokkade van lymfevaten (lymfoedeem).

Beschadigde bloedvaten (angio oedeem).

Hartfalen. Een verminderde pompfunctie van het hart zorgt ervoor dat het bloed en lichaamsvocht minder goed door de aderen kunnen worden afgevoerd.

Nierziekten. Nieren regelen de vochthuishouding van het lichaam. Het niet goed functioneren van de nieren kan zorgen voor vochtophopingen.

Leveraandoeningen. 

symptomen van oedeem:

Vochtophoping in de enkels, voeten, benen of armen.

Een gespannen gevoel op de plek van de zwelling.

Opgezwollen ogen.

Benauwdheid.

Sneller moe zijn.

Kortademigheid bij inspanning of bij plat liggen (‘s nachts).

Binnen een paar dagen één of twee kilogram aankomen.

Wat kun je er aan doen?

Voldoende bewegen en niet te zout eten kunnen helpen om oedeem te voorkomen.

Plastabletten of steun- en compressiekousen kunnen helpen om het vochtoverschot af te voeren.

Ambulante compressie therapie