zenuwstelsel en hormonen

• cursus 7
• MBO
• Studiejaar 2

zenuwstelsel

anatomische indeling

functionele indeling

Aan het einde van de les: 

kun jij  de werking van het zenuwstelsel beschrijven

kun jij  de onderdelen van het zenuwstelsel benoemen

centraal - perifeer

centrale zenuwstelsel : hersenen en ruggenmerg

perifeer zenuwstelsel: zenuwen vanuit hersenen en ruggenmerg. 

Deze kun je onderverdelen in: sensorische en motorische zenuwen

Hersenen

• 86 miljard zenuwcellen
• iedere zenuwcel kan met ongeveer 5.000 andere zenuwcellen verbinding maken
• wegen 1 - 1,5 kg

Ruggenmerg

-Hoofd en hals direct met hersenen verbonden

-Romp en ledematen zijn met ruggenmerg verbonden

-Impulsen gaan via ruggenmerg naar de hersenen

functie

hersenen krijgen info vanuit 

* sensorische zenuwen  vanbuiten:  (zien, horen, ruiken, voelen en proeven)

van binnennuit het lichaam info over bloeddruk, temperatuur, 

komt binnen via sensorische cel, gaat via ruggenmerg naar hersenen 

motorische zintuigen 

via de hersenen terug naar ruggenmerg en de motorische uitput.  zij gaan naar het doelorgaan.

willekeurig ; iets wat we bewust aansturen. bv hand opsteken 

onwillekeurig ; geen bewuste invloed, bv hartslag is nu 80 pm

sympatisch

fight - flight

• Alert
• zweetklieren
• hartslag omhoog 
• stress systeem in actie
• lever geeft suikers af
• arm, been, buikspieren spannen aan

para sympatisch 

rust - herstel 

• normale ademhaling
• zweten stopt
• spierspanning daalt
• hartslag daalt
• voedsel wordt verteerd

Sleep de kenmerken naar het juiste zenuwstelsel

Heb je niet alles goed? Druk op reset.

Sympatisch zenuwstelsel

Parasympatisch zenuwstelsel

Stimulatie van de hartactiviteit en ademhaling

Opslag reservevoedsel

Bloedvatverwijding in spijsverteringsorgaan

Afgifte adrenaline

Minder energieverbruik

Toename zweetproductie

Functie zenuwstelsel

• Het verwerken van impulsen die afkomstig zijn van zintuigen.

      In zintuigcellen ontstaan impulsen onder invloed van        prikkels

• Regelen van de werking van spieren en klieren
  

onderdelen zenuwcel (neuron)

Dendrieten: meerdere korte celuitlopers, deze geleiden de impuls naar het cellichaam.

Cellichaam: elk neuron heeft een cellichaam waarin zich de kern bevindt. 

Celkern: in de kern is de genetische code, ofwel het DNA opgeslagen, die bepaalt hoe de cel zich ontwikkelt en werkt.

Axon: één lange uitloper die zich uitstrekt naar een ander neuron,spier of klier.

Myeline: wit vettig materiaal dat zich om het axon bevindt. Maakt snellere impulsgeleiding mogelijk.

Synaps: is een speciaal gebied waar de zenuwprikkels van de ene zenuw overgaan op de andere en hier kunnen twee zenuwcellen communiceren. Dit gebeurt door het vrijkomen van chemische stoffen, de neurotransmitters

Dendriet

Cellichaam

Kern

Axon

Myelineschedel

Synaps

0

Een ........ is een orgaan dat reageert op bepaalde invloeden uit de omgeving

Een bepaalde invloed uit de omgeving noemen we een ........

Zintuigcellen zetten prikkels om in ......

Zintuig

prikkel

impulsen

Wat is de taak van de zenuwen

1. impulsen aanmaken
2. impulsen doorgeven aan de hersenen
3. ze verbinden het centrale zenuwstelsel met de rest van lichaam
4. ze produceren bepaalde stoffen

Een ander woord voor een zenuwcel is?

1. Dendriet
2. Impulsen
3. Neuronen
4. Axon

Zenuwcellen hebben vertakte uitlopers

1. Juist
2. Onjuist

Een axon is?

1. Witte mergschede
2. Een lange uitloper van een neuron
3. Grijze stof
4. Een korte uitloper van een neuron

les doel over hormonen 

• Aan het einde van de les weet je welke organen betrokken zijn bij de hormoonproductie.
• Aan het einde van de les kun je in eigen woorden de betekenis van  het feedbackmechanisme vertellen.

samenwerking

• hormoonstelsel zorg samen met zenuwstelsel voor communicatie binnen het lichaam. 
• zenuwen communiceren via ene zenuwcel naar de andere cel. 
• hormonen zijn berichtjes die via het bloed bij andere cellen aankomen. 

hormonen

signaalstoffen die door cellen in het lichaam gemaakt worden en via het bloed bij de organen komt waar het de activiteit regelt

doel orgaan ??

• Klieren maken hormonen aan die via het bloed naar de doelcel en doelorgaan gaan. Dit orgaan gaat over tot actie. 
• Als het genoeg is gaat de rem op het systeem (feedback mechanisme) en wordt de balans weer bewaard. 

 boodschappers in ons lichaam en zij zijn in staat om via

de bloedsomloop te reizen van de plek waar ze worden uitgescheiden (bv. de schildklier) naar de plek

waar ze een effect moeten hebben (bv. de darmen of het hart). 

feedback mechanisme

Twee belangrijkste organen in de hersenen 

• * hypothalamus = opsporen van problemen
• * hypofyse = regulatie van de systemen. 

• hypothalamus ontdekt een probleem en geeft dit door aan hypofyse.  Deze gaat hormonen produceren en geeft dit af aan doelorgaan. Als probleem herstelt is merkt de hypothalamus dit en stopt de hypofyse met maken v hormonen.

Hypofyse

• De hypofyse is een hormoonklier in de hersenen.
• De hypofyse beïnvloedt andere hormoonklieren (zoals de geslachtsorganen)

hypofyse 

achterkwab

doorgeefluik voor hormonen vanuit hypothalamus

• ADH - minder productie van urine
• Oxytocine - samentrekken baarmoeder bij bevalling

voorkwab

maakt eigen hormonen 

• prolactine  - borstvoeding
• groeihormoon
• FSH/LSH - vrouwelijke en mannelijke geslachtsklieren
• TSH - schildklierhormoon
• hydrocortison - bijnierhormonen

Verschillende hormonen worden gemaakt door een specifieke klier. 

De belangrijkste hormoonproducerende klieren: 

1. De epifyse ofwel “pijnappelklier”, productie van melatonine

2. De hypothalamus en hypofyse, productie van o.a. groeihormoon,

thyreoidstimulerend hormoon, prolactine en oxytocine

3. De thyroïd ofwel “schildklier”, productie van schildklierhormonen (T3 en T4)

4. De bijnieren, productie van corticoiden en geslachtshormonen

5. De pancreas ofwel “alvleesklier”, productie van o.a. insuline en glucagon

6. De ovaria ofwel “eierstokken”, productie van oestrogeen en progesteron

7. De testes ofwel “teelballen”, productie van testosteron

0

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon: 
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

geslachthormonen vrouw

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de eierstokken
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen
  
• regelen menstruatie
  

geslachthormonen man

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de teelballen
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen (zoals zwaardere spieren)
  
• testosteron
  

eilandjes van langerhans

Alvleesklier maakt hormonen 

• insuline - verlaagt glucose in het bloed
• glucagon - verhoogt glucose gehalte in het bloed. 

Eilandjes van Langerhans

Hormoon 1

Insuline

Hormoon 2

Glucagon

pijnappelklier

•  ligt in de middenhersenen, zo groot als een erwt. 
• vooral belangrijk voor melatonine. Dag en nachtritme 

pijnappelklier = epifyse

https:

https://www.anatomie-online.nl/hormonen-organenquiz.html

weefselhormoon

• maagwand maakt gastrine - productie van maagsap 
• 12vingerige darm maakt prosecterine - stimuleert pancreas
• nierweefsel maakt EPO,  bij te weinig zuurstof in het bloed. 
• allergische reactie komt er histamine vrij

sleep de hormoonklieren naar de juiste plek

testikels

hypofyse

schildklier

alvleesklier

bijnieren

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

Hoe heet het mannelijk groeihormoon?

1. Testosteron
2. Insuline
3. Oestrogeen
4. Melatonine

Welke stoffen worden gemaakt in de Eilandjes van Langerhans die de bloedsuikerspiegel regelen?

1. Glycogeen en glucagon
2. Insuline en glycogeen
3. Insuline en glucagon
4. Insuline en glucose

Welke invloed heeft insuline op het glucosegehalte van het bloed?

1. door insuline daalt het glucosegehalte in het bloed
2. door insuline stijgt het glucosegehalte in het bloed

Hoe heet het slaaphormoon dat bepaalt hoe laat je s' avonds slaap krijgt?

1. Neuronen
2. Melatonine
3. De hypofyse
4. Het groeihormoon

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Waar bevindt zich de schildklier?

1. boven op de nieren
2. in de voortplantingsorganen
3. in de hals tegen de luchtpijp aan
4. in de alvleesklier