staatsinrichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

staatsinrichting

lessenserie

volledig

doel:

Je kunt uitleggen wat de kenmerken van een staat zijn.

staatsinrichting

Hoe organiseren wij onze staat

staat = gebied met ...

1. eigen wetboek, 

2. eiegen bestuur, 

3. eigen grenzen 

en deze worden door anderen erkent!!

ancien regime 

(oude regime)

vorsten vonden dat zij door God een bijzondere positie hadden gekregen ten opzichte van hun onderdanen

1813 - 1815

Koning Willem I komt aan in Scheveningen

Eerste grondwet van Nederland

Doel...

• Je kunt uitleggen waarom koning Willem II in 1848 

instemde met een grondwetswijziging

• Je kunt uitleggen wat de grondwetswijziging 

van 1848 inhield

• Je kunt uitleggen wie er vanaf 1848 

de macht heeft in Nederland

1848

Revolutiejaar

In een aantal Europese landen kwamen de burgers in opstand tegen de macht van de vorsten. 

De burgers zetten met revoluties de koningen af.

Koning Willem II

reactie 

Willem II

Om zijn bijzondere positie te houden moest Willem II toegeven aan die oude gewoontes. Anders zou hij misschien ook door het volk worden afgezet.

Thorbecke

Liberaal

maakt een plan voor een nieuwe grondwet...

inhoud

• iedereen kreeg de zelfde grondrechten; "Allen die zich in Nederland bevinden, worden in                gelijke gevallen gelijk behandeld. "
• ministeriele verantwoordelijkheid ; verantwoordelijkheid afleggen aan het parlement ipv                de koning
• de koning is onschendbaar ; de minister is verantwoordelijk
• elke 4 jaar verkiezingen (land, provincie en gemeente)
• censuskiesrecht; census is belasting. Iedereen die een bepaalde hjoeveelheid aan                             belasting betaalde mocht een stem uit brengen; dus de rijken/ kapitalisten

!!!! -isme !!!!

liberalisme

libre = vrijheid/ -isme = ideaal

Ideaal dat de burger politieke vrijheid ervaart. Dus ..

zo weining mogelijk overheidsbemoeienis/zo weining mogelijk regels en wetten

liberale grondwet

vrijheid van..

• meningsuiting
  
• onderwijs
  
• geloof
  
• vereniging en vergadering
  
• briefgeheim
  

doel...

• Je kunt uitleggen hoe de Staten-Generaal is opgebouwd
• Je kunt uitleggen wat een parlementaire democratie is.

macht bij de burger

volksvertegenwoordiging = parlement

(parler = praten; praten namens de burgers)

Nederlands Parlement 

= 

Staten-Generaal 

Hoe wordt de eerste kamer gekozen?

De SDB wil gelijkheid bereiken door een revolutie

1. waar
2. niet waar

Thorbecke is leider van de Liberale Staats Partij

1. waar
2. niet waar

Vrouwen hadden vanaf 1917 stemrecht

1. waar
2. niet waar

Hoe heet het parlement van de provincie?

Noem de kenmerken van een rechtsstaat

Staten - Generaal

Staten = standen (adel, geestelijkheid en boeren) 

Generaal = algemeen

dus vergadering van alle standen

1e en 2e kamer

(2e kamer directe verkiezingen)

(1e kamer indirecte verkiezingen)

Nederland is een

Parlementaire democratie

De burgers zijn aan de macht middels een volksvertegenwoordiging

maar...

Kun je in 1848 spreken over een parlementaire Democratie?

Waarom is Nederland vanaf 1848 WEL een parlementaire democratie?

Waarom is Nederland vanaf 1848 NIET een parlementaire democratie?

Doel...

• Je kunt uitleggen welke groepen rond 1900 emancipeerden
  
• Je kunt van de feministen, socialisten en confessionelen de doelen en leiders herkennen en benoemen.

emancipatie

opkomen voor rechten van je eigen groep

arbeiders > socialisten

gelovigen > confessionelen

vrouwen > feministen

gelovigen > confessionelen

opkomen voor de rechten van gelovigen

Rooms- Katholiek (RK) of Protestants (Christelijk)

• wetten op basis van bijbelse richtlijnen

Anti -Revolutionaire Partij

Christenen:

Abraham Kuyper

Kleine luyden

stemrecht voor elk oudste lid van het gezin

Rooms- Katholieke Staatspartij

Rooms-Katholieken

Herman Schaepman

bijbelse normen

gelijkschakeling van OBS en bijzonder onderwijs

arbeiders > socialisten

opkomen voor rechten van de arbeiders

• kiesrecht
• arbeidsomstandigheden
• woonomstandigheden
• 888 (8 uur werken, 8 uur vrij, 8 uur slapen)

!!!socialisme!!!

sociaal = gericht op de medemens / -isme = ideaal

ideaal van gelijkheid

socialisten

sociaal- democraten 

VS 

communisten

Sociaal Democratische Bond

FD Nieuwenhuis

algemeen kiesrecht

wilde revolutie

check

grondwet van 1848

Wat is het woord voor volksvertegenwoordiging?

Hoe noemen we het Nederlandse Parlement?

Hoe heette de leider van de ARP?

1. Nieuwenhuis
2. Schaepman
3. Kuyper
4. Troelstra

Wie is de revolutionaire socialistische partij?

1. ARP
2. SDB
3. SDAP
4. RKSP

Welke partij wilde algemeen mannenkiesrecht?

1. ARP
2. SDB
3. SDAP
4. liberale Unie

Welke politieke leider zorgde voor de "gewone mens" / kleine luyden

1. Schaepman
2. Thorbecke
3. Troelstra
4. Kuyper

Welke socialistische partij wilde een parlementaire democratie?

1. SDB
2. SDAP

Doel...

• Je herkent de inhoud van de pacificatie van 1917
• Je kunt uitleggen waarom Nederland vanaf 1917 meer een parlementaire democratie is dan voorheen
• Je kunt uitleggen waarom het einde van de schoolstrijd het begin van de verzuiling betekende

Pacificatie

1917

Pacificatie = vredestichting

Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door 

een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt Algemeen Kiesrecht (voor mannen) (vanaf 23 jaar)

belangrijk

Het einde van de schoolstrijd is het begin van de verzuiling!!!

De katholieken kregen degelegenheid om hun eigen organisaties op te richten zoals ook de eigen scholen.

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• Einde van de politieke macht van de Liberalen

districten stelsel 

gevolg (3)

feminisme

Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

feminisme

Er komt kiesrecht voor vrouwen 

1917: passief kiesrecht

1919: actief kiesrecht

passief kiesrecht =

zetel in de kamer kunnen hebben

actief kiesrecht =

mogen stemmen

eerste feministische golf

+/- 1880 - 1920

streven naar rechten voor de vrouw

o.a. kiesrecht

VVVK

vereniging voor vrouwenkiesrecht

Wilhelmina Drucker (foto)

Aletta Jacobs

wie

Vrouwen van gegoede afkomst!!!

Wilde gelijke rechten

NB arme vrouwen moesten werken 

en maakte zich hier niet druk om.

1917

wat zie je:

1. vrouw is de eerste sloot overgesprongen. Heeft dus passief kiesrecht

2. volgende stap is actief kiesrecht

check

https://create.kahoot.it/?_ga=1.124676746.148804537.1474729799&deviceId=14b6d1b4-abcf-4c37-a5ec-61239a7fced0R#quiz/e65199db-fb46-4193-8abf-f85adc209034

toets je kennis over de verschillende politieke stromingen

https://create.kahoot.it/?_ga=1.124676746.148804537.1474729799&deviceId=14b6d1b4-abcf-4c37-a5ec-61239a7fced0R#quiz/56993246-cab8-4a6a-a22a-e7a75320eef5

toets je kennis over de rechten van de tweede kamer

doel...

• Je kunt uitleggen wat een rechtsstaat is
• Je kunt uitleggen waarom 

onafhankelijke rechters belangrijk zijn

• Je kunt uitleggen hoe onze rechtsprak werkt

Nederland is een rechtsstaat

grondwet geldt voor burgers en staat

een staat waarbij de macht beperkt wordt door het recht

1

onafhankelijke rechters

civielrecht

(burgerrecht)

1 rechter

2 particuliere partijen

NB overheid kan ook een particulier zijn

strafrecht

meerdere rechters

off. van justitie - verdachte

Griffier

advocaat

kenmerken strafrecht

indeling rechtszaal bij strafrecht

2.

scheiding der machten

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Nederland is een rechtsstaat

• Er zijn grondrechten
• Er is onafhankelijke en openbare rechtspraak
• Er is een scheiding der machten
• Er is een grondwet
• De macht van de overheid is vastgesteld door rechtsregels

Hoe werkt onze democratie?

kiesstelsel

3 x stemmen

uitgangspunten

1. we stemmen altijd op een volksvertegenwoordiging die het bestuur moet controleren

2. het bestuur wordt niet gekozen

Tweede Kamer der 

Staten-Generaal

!!!Controleren en wetten goed- afkeuren!!!

daarnaast: recht van enquete, - amendement, - interpellatie, - motie, - budgetrecht, - initiatief

regeerakkoord

partijen in nieuwe Tweede Kamer hebben samen een plan over hoe ze de komende vier jaar gaan regeren.

Partijen samen 76 zetels of meer

NB minder kan > maar dan een minderheidskabinet 

(niet heel handig ivm oppositie)

regering =

ministerraad + koning

coalitie

mensen in de tweede kamer die in de zelfde partijen zitten als de regering

stemmen meestal in met voorstellen van de regering

oppositie

mensen in de tweede kamer die in andere partijen zitten dan de regering

zijn kritisch tegenover voorstellen van de regering

Eerste kamer der 

Staten-Generaal

provincie en gemeente

Wat als je een probleem hebt met de staat?

De 

nationale ombudsman

Hoe heet de volksvertegenwoordiging van de gemeente?

1. gedeputeerde staten
2. provinciale staten
3. college van B&W
4. gemeenteraad

Welke politieke leider kwam op voor de kleine luyden?

1. Schaepman
2. Thorbecke
3. Kuyper
4. Troelstra

nu jij!

Dit is de toets der toetsen

laat je niet verrassen

leer de feiten uit je hoofd

Veel succes