2 M3 Woordenschat: figuurlijk taalgebruik

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

 NEDERLANDS

Figuurlijk taalgebruik en woordenschat

DOEL

FIGUURLIJK TAALGEBRUIK 

- het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik kennen

- je kunt de betekenis van uitdrukkingen opzoeken in een woordenboek

I

Om teksten goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om figuurlijk taalgebruik te herkennen.

Wanneer je zinnen met een figuurlijke betekenis letterlijk opvat, dan is het moeilijk om de tekst te begrijpen.

LETTERLIJK

- precies zoals het geschreven is

FIGUURLIJK

- er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat

- ook wel beeldspraak genoemd

Helaas kwam er geen kip naar de tennisles

LETTERLIJKe betekenis:

Er kwamen geen kippen naar de gratis tennisles

Helaas kwam er geen kip naar de tennisles

FIGUURLIJKe betekenis:

Er kwam helemaal niemand naar de gratis tennisles

UITDRUKKINGEN

- als je niet weet wat een uitdrukking betekent, dan zoek je in het woordenboek naar het eerste belangrijke woord uit de uitdrukking

Tim en Tom kunnen heel goed samen door één deur.

Letterlijke betekenis: ze passen samen door de deuropening.

Tim en Tom kunnen heel goed samen door één deur.

Bij welk woord zoek je in het woordenboek naar
de figuurlijke betekenis?

Tim en Tom kunnen heel goed samen door één deur.

Zoek de betekenis en schrijf op.

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep in de stad.

Letterlijk: je botst tegen iemand

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep in de stad.

Bij welk woord zoek je in het woordenboek naar
de figuurlijke betekenis?

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep in de stad.

Zoek de betekenis en schrijf op.

Mieke heeft thuis de vinger in de pap.

Wat is de letterlijke betekenis?

Mieke heeft thuis de vinger in de pap.

Bij welk woord zoek je in het woordenboek naar
de figuurlijke betekenis?

Mieke heeft thuis de vinger in de pap.

Zoek de betekenis en schrijf op.

Lees de tekst

Dit verhaal zuig ik uit mijn duim.

De twee voetbalvrienden Geer en Ger kunnen meestal heel goed   samen door één deur. Ze steunen elkaar door dik en dun.

Maar er is irritatie als één van de twee met het verkeerde been uit bed is gestapt. Als hun team een wedstrijd verliest, dan zijn de rapen gaar. Niets is goed en ze maken van een mug een olifant.

Gelukkig gaat dat snel voorbij en is alles weer koek en ei.

zuig ik uit mijn duim

1. is altijd, onvoorwaardelijk
2. kan goed met elkaar overweg
3. verzin ik
4. maakt van niets een groot probleem

samen door één deur kunnen

1. altijd, onvoorwaardelijk
2. prima met elkaar samen zijn
3. kans op ruzie of gedoe
4. van niets een groot probleem maken

door dik en dun

1. altijd, onvoorwaardelijk
2. met een slecht humeur de dag beginnen
3. kans op ruzie of gedoe
4. van niets een groot probleem maken

met het verkeerde been uit bed stappen

1. uit je hoofd weten
2. met een slecht humeur de dag beginnen
3. er is kans op ruzie of gedoe
4. van niets een groot probleem maken

dan zijn de rapen gaar

1. uit je hoofd weten
2. doen alsof je van niets weet
3. er is kans op ruzie of gedoe
4. maken van niets een groot probleem

maken van een mug een olifant

1. iemand respecteren hoe hij is
2. doen alsof je van niets weet
3. er is kans op ruzie of gedoe
4. maken van niets een groot probleem

alles is weer koek en ei

1. iemand respecteren hoe hij is
2. doen alsof je van niets weet
3. het is weer goed tussen iedereen
4. maken van niets een groot probleem

Maak de uitdrukking af:

Iemand voor vol ....

1. aanzien
2. geven
3. bloedt
4. hebben

Iemand voor vol aanzien = iemand respecteren.

Maak de uitdrukking af:

Een appeltje voor de dorst ...

1. kennen
2. geven
3. bloedt
4. hebben

Een appeltje voor de dorst hebben = iets bewaren om het in nood te gebruiken (bijv. geld of eten).

Maak de uitdrukking af:

Zijn schaapjes op het droge ...

1. kennen
2. geven
3. bloedt
4. hebben

Zijn schaapjes op het droge hebben= Hij of zij heeft genoeg geld verdiend om rustig te kunnen leven en hoeft niet meer (hard) te werken.

Maak de uitdrukking af:

Met twee maten ...

1. kennen
2. geven
3. bloedt
4. meten

Met twee maten meten = niet iedereen hetzelfde beoordelen, partijdig zijn.

Maak de uitdrukking af:

Iets op je duimpje ...

1. kennen
2. geven
3. bloedt
4. meten

Iets op je duimpje kennen = iets heel goed kennen (bijv. de weg / de route).

Niet te verwarren met 'iets uit je duimpje zuigen' dat betekent 'iets verzinnen, dus iets wat niet echt/waar is'.

Maak de uitdrukking af:

Doen alsof je neus ...

1. kennen
2. geven
3. bloedt
4. meten

Doen alsof je neus bloedt = doen alsof je iets niet ziet, terwijl je het wel gezien hebt of weet. Je wilt je ergens bewust niet mee bemoeien.

Maak de uitdrukking af:

Iemand ervan langs ...

1. komen
2. geven
3. knopen
4. meten

Iemand ervan langs geven = iemand een flink pak slaag geven (fysiek of verbaal)

Maak de uitdrukking af:

Iets in de oren ...

1. kennen
2. stoppen
3. knopen
4. meten

Iets in de oren knopen = een belangrijke les goed onthouden

GELEERD?

FIGUURLIJK TAALGEBRUIK 

- het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik kennen

- figuurlijk taalgebruik herkennen en begrijpen

- je kunt de betekenis van uitdrukkingen opzoeken in een woordenboek

Wat wist je al?

Wat heb je nieuw geleerd?

Is er iets wat je nog niet zo goed snapt?
Zo ja, schrijf dit op.

Bedankt voor het meedoen!

En tot de volgende les.... :)