ABR7 30.09.2024

• Anders
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Welkom!

30.09.2024

Planning

• Terugblik
• 2.15
• Herhaling 

Terugblik

• Bespreken HW

2.15

• Voltooid deelwoord
• Je hebt geleerd dat je met het voltooid deelwoord over vroeger kan praten. 

A2 -  2.5

De voltooide tijd 

van regelmatige werkwoorden

Praten over nu

NU - Tegenwoordige tijd

Ik werk tot 17:00 uur

Wij wonen in Rotterdam

Praten over vroeger

Vroeger - voltooide tijd

Ik heb tot 17:00 uur gewerkt

Wij hebben in Rotterdam gewoond

Ik heb gewerkt - wij hebben gewoond

In het A1-boek hebben jullie de tegenwoordige tijd geleerd. 

Je praat dan over nu.

Wil je praten over vroeger? Dan gebruik je de voltooide tijd.

"Voltooid" betekent: klaar.

Dus: 
De voltooide tijd gebruiken we als iets klaar is. 

Hoe maak je de voltooide tijd?

* Het eerste werkwoord is een hulpwerkwoord. Meestal is dat het werkwoord hebben . Het helpt om een voltooide tijd te maken. Ik heb .....
** Het tweede werkwoord is het voltooid deelwoord. Meestal begint een voltooid deelwoord met -ge: gewoond, gewerkt, gehuurd, gespeeld. Ik heb gewerkt.

Het hulpwerkwoord hebben

Ik	heb	gewerkt
Jij (je)	heb t	gewerkt
U	heb t / heeft	gewerkt
Hij/ zij (ze) / het	heeft	gewerkt
Wij (we)	hebben	gewerkt
Jullie	hebben	gewerkt
Zij (ze)	hebben	gewerkt

Hoe maak je het voltooid deelwoord?

         Kijk naar het hele werkwoord - wat is de stam (de ik-vorm)?

•                                          werken - (ik) werk
•                                          pinnen - (ik) pin
•                                          wonen - (ik) woon
•                                          wachten - (ik) wacht   
•                                                 

Hoe maak je het voltooid deelwoord?

                                          Zet "ge-" voor de stam
                                                       gewerk...

•                            Op het eind komt een d of een t 
•                               werk ➡ (ik) werk  ➡ gewerkt
•                               ruilen  ➡ (ik) ruil ➡ geruild

                    werken - ik werk

                    pinnen - ik pin

                    wonen - ik woon

                    vieren - ik vier

                    passen - ik pas

• Ik heb gewerkt

• ik heb gepind

• Ik heb gewoond

• Ik heb gevierd

• Ik heb gepast

Nog een paar voorbeelden

          

•                     Ik heb tot 17:00 uur gewerkt. 
•                     We hebben gisteren lekker gefietst. 
•                     Wij hebben in Rotterdam gewoond.
•                     Jullie hebben hem niet goed gehoord.

SoFTKeTCHuP

We gaan oefenen

Hij danst
Wat is de voltooide tijd?

1. Hij gedanst
2. Hij hebt gedanst
3. Hij heeft gedanst
4. Hij gedanste

Ik huur
Wat is de voltooide tijd?

1. Ik heb gehuurd
2. Ik behuur
3. Ik heb gehuurde
4. Ik gehuur

Wij dansen
Wat is de voltooide tijd?

1. Wij danseden
2. Wij hebben gedans
3. Wij heeft gedans
4. Wij hebben gedanst

U reist
Wat is de voltooide tijd?

1. U heeft gereisde
2. U hebt reisde
3. U heeft gereisd
4. U heeft gereis

Hoe weet je of het een d of een t is?

                         Kijk naar de laatste letter van de stam: 
                                    werken ➡  (ik) werk    ➡   
                                    halen     ➡  (ik) haal     ➡   
                                    zeggen ➡  (ik) zeg      ➡    
                                    kuchen  ➡  (ik) kuch     ➡  

• K

• L

• G

• CH

•  S-o-F-T-K-e-T-CH-u-P

Staat de laatste letter van de stam in SoFTKeTCHuP?

ja!

nee!

t

d

d of t ?

Let op!

                        Is de laatste letter van de stam een t of een d?
                         Het voltooid deelwoord krijgt geen extra t of d.

                                             WACHTEN - GEWACHTT

                                             praten - gepraat

                                             zuchten - gezucht

X

Let op!

                 Werkwoorden met een z of een v  krijgen een d !

                                                 reizen - gereisd

                                                 grazen - gegraasd

                                                 leven - geleefd

                                                 beven - gebeefd

We gaan oefenen

Ik luister
Wat is de voltooide tijd?

1. Ik heb geluisterd
2. Ik heb geluistert

Wij passen
Wat is de voltooide tijd?

1. Wij hebben gepasd
2. Wij hebben gepast

Jullie ruilen
Wat is de voltooide tijd?

1. Jullie hebben geruilt
2. Jullie hebben geruild

Hij werkt
Wat is de voltooide tijd?

1. Hij heeft gewerkt
2. Hij heeft gewerkd

A2 -  2.15

De voltooide tijd 

van onregelmatige werkwoorden

Let op!

                 Sommige werkwoorden zijn onregelmatig. Je kunt SoFTKeTCHuP dan niet gebruiken. Er is geen regel. 

Je moet het voltooid deelwoord van onregelmatige werkwoorden onthouden.

In het A2 Taalcompleet boek staat op pagina 353 een lijst met onregelmatige werkwoorden.

X

Onregelmatige werkwoorden - 1

                denken - gedacht - Ik heb vandaag aan je gedacht.

                doen - gedaan - Wat heb je vandaag gedaan?

                drinken - gedronken - Zij hebben koffie gedronken.

                eten - gegeten - Jij hebt veel gegeten.

                hebben - gehad -  Wij hebben een leuke vakantie gehad.

                kijken - gekeken -   Hij heeft TV gekeken.

           

Onregelmatige werkwoorden - 2

                kopen - gekocht - Ik heb een boek gekocht.

                krijgen - gekregen - Jullie hebben bloemen gekregen.

                lezen - gelezen - Wij hebben de brief gelezen.

                lopen - gelopen - Hoeveel kilometer heb jij gelopen?

                schrijven - geschreven -  Hij heeft een brief geschreven.

                zien - gezien -   Zij hebben nog nooit sneeuw gezien.

           

We gaan oefenen

Wat is het voltooid deelwoord van denken?

Wat is het voltooid deelwoord van drinken?

Wat is het voltooid deelwoord van kopen?

Wat is het voltooid deelwoord van eten?

Het hulpwerkwoord zijn

* Meestal is het  hulpwerkwoord hebben . Maar soms gebruiken we het werkwoord zijn. 
Ik ben .....

                      Ik ben met mijn studie begonnen.

                      Hij is dit jaar gegroeid.

                      Wij zijn gisteren naar de film geweest.

Het hulpwerkwoord zijn

Jij (je)	ben t	gegroeid
U	ben t	gegroeid
Hij/ zij (ze) / het	is	gegroeid
Wij (we)	zijn	gegroeid
Jullie	zijn	gegroeid
Zij (ze)	zijn	gegroeid

Wanneer gebruik je zijn?

* Bij werkwoorden die een verandering aangeven zoals: 

groeien, veranderen, sterven, verhuizen. 

                   We zijn gegroeid.                Hij is veranderd. 

                    Zij is gestorven.                   Wij zijn verhuisd.

* Als er naar in de zin staat:  

                               Wij zijn naar Haarlem gefietst.

Wanneer gebruik je zijn?

                        Sommige werkwoorden krijgen altijd zijn:

                        zijn -              Ik ben naar Frankrijk geweest.

                        komen -      Jij bent naar Nederland gekomen.

                        beginnen - De les is begonnen.

                        worden -     Wij zijn ziek geworden.

                        gaan -           Zijn jullie met het vliegtuig gegaan?

                        blijven -        Ze zijn in Nederland gebleven.

We gaan oefenen

Ik ... een mooie film gezien.

1. heb
2. ben

Ik ... gisteren naar de kerk geweest.

1. heb
2. ben

... jij al een koekje gehad?

1. Heb
2. Ben

De cursus ... gisteren begonnen

1. heeft
2. is

2.15

• Bekijk de tekst van 2.14
• Onderstreep in de tekst de 10 voltooid deelwoorden.
• Zet ook een streep onder hebben of zijn. 
• Bespreken 

2.15

• Maak opdr. 142, 143 + 144 zelfstandig.
• Bespreken  

2.15

• Maak tweetallen
• Maak samen opdr. 145
• Bespreek de antwoorden met een ander tweetal.  

2.15

• Maak tweetallen
• Pak werkblad 2.15a
• Cursist A: lees de vraag: Wat heeft ... gisterenavond gedaan?
• Cursist B: kijk naar je blad en vertel wat hij of zij gedaan heeft. Gebruik de voltooide tijd!
• Cursist A: trek een lijn.
• Klaar? Dan maakt cursist B een vraag en geeft cursist A antwoord

2.15

• Pak werkblad 2.15b 
• Schrijf een vakantiekaartje.
  
• Je bent op vakantie. Schrijf een kaartje naar een vriend(in).
  
• Kijk naar de foto’s. Schrijf over het weer en schrijf wat je al hebt gedaan.
  
• Schrijf ook het adres van je vriend(in) op de kaart
• Klaar? Vertel jouw medecursist wat je hebt gedaan. 
• Jouw medecursist vertelt aan jou wat hij/zij heeft gedaan. 

2.15

• Wat heb jij in het weekend gedaan? 
• Schrijf bij opdr. 148 5 dingen op. Maak hele zinnen. 
• Klassikaal bespreken 

2.15

• Maak tweetallen
• Praat samen: opdr. 149
• Pak werkblad 2.15b 
• Cursist A: lees de vraag.
• Cursist B: kijk naar de plaatjes. Vertel wat iemand gedaan heeft.
• Klaar? Dan leest cursist B een vraag.

Herhaling 

• Gebiedende wijs
• Hoe zat het ook alweer? 
• Wat weet je nog? 

Gebiedende wijs

Gebiedende wijs

Sta op!

Loop naar het bord!

Doe het raam dicht!

Doe het raam weer open!

Klap in je handen!

Ga weer zitten!

Wanneer?

• Een bevel
• Een instructie
• Een waarschuwing
• Een verzoek

Theorie

Gebiedende wijs:

– Je gebruikt de ik-vorm van het werkwoord.

– Je zegt geen 'wie' of 'wat'.

– Er staat meestal een uitroepteken ('!') achter de zin.

Gebiedende wijs

Sta op!

Loop naar het bord!

Doe het raam dicht!

Doe het raam weer open!

Klap in je handen!

Ga weer zitten!

Bij de gebiedende wijs
schrijf je de ik-vorm.

1. waar
2. niet waar

Zinnen met een gebiedende wijs hebben geen onderwerp.

1. waar
2. niet waar

geven

.... die meneer eens een hand!

1. geven
2. geef
3. gaf
4. geeft

Welke zin staat in de gebiedende wijs?

1. Je moet opletten hoor!
2. Let op!

Welke zin staat in de gebiedende wijs?

1. Je mag niet bewegen!
2. Je moet niet bewegen.
3. Beweeg je niet.

pakken

........ maar een snoepje.

1. pakken
2. pak
3. pakk
4. pakt

Welke zin is goed?

1. Wordt niet boos!
2. Wort niet boos!
3. Wor niet boos!
4. Word niet boos!

Welke zin staat in de gebiedende wijs?

1. Pak die kroket eens aan!
2. Die kikker is vies!
3. Jij gemenerik!
4. Goed idee!

wordwall.net

Herhaling

• Pak werkblad 2.9
• Schrijf een recept op. 
• Gebruik hierbij de gebiedende wijs.
• Leg aan jouw medecursist het recept uit. 
• Jouw medecursist legt zijn/haar recept uit.  

Herhaling

• Werkblad plusopdracht 2.10