Hoofdstuk 4 Tijdvak 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

quizizz.com

www.canonvannederland.nl

Examenvraag

Gebruik de bron. De bisschop van Utrecht en de graaf van Holland zijn in de dertiende eeuw verwikkeld in een machtsstrijd. Een historicus gebruikt deze tabel om die machtsstrijd te illustreren. Beredeneer op welke manier hij informatie uit de tabel hiervoor kan gebruiken.      2p

Beredeneer op welke manier hij informatie uit de tabel hiervoor kan gebruiken.

Welke rol speelt Jeanne d' Arc in de staatsvorming van Frankrijk?

1. ze versloeg definitief de Engelsen
2. Ze droeg bij aan de eenwording van volk en staat
3. Ze stimuleerde de handel met Italië
4. Ze zorgde ervoor dat het katholieke geloof overal doordrong

Examenvraag

Een bewering:

Met het Edict van Pîtres heeft koning Karel de Kale geprobeerd het centrale

gezag in zijn rijk te versterken.                                                                                                                                   4p

Licht dit toe door:

− uit te leggen op welke manier dit edict het centrale gezag in het rijk van

Karel zou kunnen versterken en

− (zonder bron) een oorzaak te noemen waardoor koning Karel de Kale er niet in

slaagt de controle op zijn rijk te versterken en

− (zonder bron) een oorzaak te noemen waardoor de Franse koningen dit

eeuwen later wel kunnen. 

bron

Karel de Kale, kleinzoon van Karel de Grote, geeft in 864 het Edict (verordening)

van Pîtres uit over onder andere het slaan van munten. Hij brengt daarin het

aantal plaatsen waar munten mogen worden geslagen terug van negen naar

drie. Zijn eigen paleis is één van die drie. Verder bepaalt het edict:

En op de nieuwe munten moet op de ene kant onze naam staan in een cirkel

met het monogram van onze naam in het midden, en op de andere kant de

naam van onze staat en een kruis in het midden. (…)

Om te zorgen dat de bepalingen kunnen worden gecontroleerd, dat goede

munten niet kunnen worden geweigerd en dat valse munten niet kunnen worden

gemaakt, wensen we dat elke controleur ervoor zorgt dat de markten van zijn

district worden vastgelegd. Dat hij ons vertelt welke markten er waren in de tijd

van onze grootvader, en welke nieuwe ontstonden in de tijd van onze vader. (...)

En welke markten begonnen in onze eigen tijd, welke van deze markten op hun

oude locatie bleven. En als ze zijn verplaatst, onder wiens autoriteit de locatie is veranderd. 

- hoe versterkt edict centralisatie?
- oorzaak niet lukken centralisatie
-waarom lukt het eeuwen later wel?

www.bing.com

Wie wil uitleg over de rol van de geestelijkheid?

ja

nee

houd alsjeblieft op!

investituurstrijd

vorst

kerk

Paus benoemt bisschop

Vorst heeft vetorecht

Bron + vraagstelling

De theoloog Thomas van Aquino (1225-1274) schrijft omstreeks 1265:

Nu is een bestuur hoger als het is ingesteld om een hoger doel te dienen. (…) Een dergelijk hoger bestuur (…) is toevertrouwd aan de Heer Jezus Christus, een bestuur dat eeuwig is. (…) Daarom, om het geestelijke van het aardse te scheiden, is dit soort regeren van het koninkrijk niet aan aardse koningen toevertrouwd maar aan priesters, en in het bijzonder aan de Hoogste Priester, de opvolger van Petrus, de plaatsvervanger van Christus, de bisschop van Rome (de paus), aan wie alle koningen van het christenvolk ondergeschikt behoren te zijn, zoals aan de Heer Jezus Christus zelf. (…) Onder de wet van Christus moeten koningen aan priesters ondergeschikt zijn.

Gebruik de bron

Thomas van Aquino wordt negenenveertig jaar na zijn dood door de paus heilig verklaard.

Examenvraag

Verklaar deze heiligverklaring door:                                                                                 4p

− eerst een conflict te noemen waarin de kerk in die tijd verwikkeld is en

− daarna (met de bron) uit te leggen welk standpunt Thomas van Aquino inneemt in dit conflict en

− ten slotte een mogelijk politiek motief van de paus te noemen voor deze heiligverklaring.

POLITIEK - RELIGIE wie heeft het primaat?

PAUS

VORST

STANDEN

BISSCHOPPEN

STEDEN

- conflict kerk
-standpunt Thomas van Aquino + bron
-politiek motief paus

Examenvraag

Gebruik de bron

In de tijd van Urbanus

- is het voor gelovigen heel belangrijk een bedevaart te maken naar het Heilige Land;

- strijden overal in Europa feodale heren met elkaar om de macht.

Leg van elk van deze verschijnselen uit dat het voor de paus een motief kan zijn geweest om op te roepen tot een kruistocht.                                                                                                                                        4p

Bron

In 1095 roept paus Urbanus II voor het eerst op tot een kruistocht. Volgens de kroniekschrijver Robert de Monnik zegt hij daarbij: 

Volken uit het rijk van de Perzen – een vervloekt volk, een volk dat van God is vervreemd – zijn daar (in Palestina) het gebied van de christenen binnengedrongen en hebben dit te vuur en te zwaard verwoest en geplunderd. Een deel van de inwoners hebben zij als gevangenen meegevoerd, anderen zijn ellendig ter dood gebracht. Gods kerken zijn tot in hun grondvesten vernield of dienstbaar gemaakt aan hun eigen eredienst (…). 

Laat uw hart spreken en uw ziel moed vatten door de daden van uw voorouders, de dapperheid en grootheid van Karel de Grote en uw andere koningen, die de macht van de Heilige Kerk in hun land hebben gevestigd. En vooral, laat u bewegen ter wille van het Heilige Graf van Jezus Christus, onze Verlosser, dat door onreine volken in bezit is genomen. Laat varen uw onderlinge haat en twisten, maak een einde aan uw strijd, beslecht uw bittere onenigheid. Begeeft u op weg naar het Heilige Graf, ontruk het land aan de handen van dat verfoeilijke volk.

motief 1: bedevaart
motief 2: strijd feodale heren