Poezie, hoe doe je dat?

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

Poezie, hoe doe je dat?

Les gemaakt op basis van het boek 

Olijven moet je leren lezen  van Ellen Deckwitz

Deze les is gemaakt op basis van het boek

Olijven kun je leren lezen van Ellen Deckwitz

Wat heb je eraan?

Ik houd er niet van

Hoe lees je dat?

Ik begrijp het niet

Waarom zeggen ze niet wat 

ze bedoelen?

Vaak lijkt poëzie onbegrijpelijk.

Maar dat is juist de afspraak die geldt bij poëzie.

Krant

De afspraak is dat je in een krant feiten leest.

Daar mag je vanuit gaan.

Roman

De afspraak is dat een roman een verzonnen verhaal is.

Dat weet je voor je 

eraan begint.

Poëzie

Bij poëzie is de afspraak dat het iets wil overbrengen.

In poëzie probeert een dichter met taal iets te zeggen wat zich niet eerder in taal liet omschrijven.

Waarom zeggen ze niet 

wat ze bedoelen?

In poëzie kun je je boodschap op een bijzondere, mooie, aparte of bizarre manier brengen. Er gelden weinig regels.

Probeer het eens...

Zeg in je eigen, poëtische woorden:

Ik heb je maar één keer gezien.

Ik heb je maar één keer gezien.

Hoe weet ik of poëzie 

iets voor mij is?

• Liefde voor taal begint vaak met 
  

een tekst die je raakt.

• Wat is een mooie zin uit een van 
  

jouw favoriete liedjes?

I'm a nightmare

dressed like a daydream

Taylor Swift

Wat is een mooie zin uit een van jouw favoriete liedjes?

Songteksten zijn niet hetzelfde als poëzie.

In een songtekst is de tekst ondergeschikt aan de muziek. De teksten zijn gemaakt om het te laten rijmen, of om een ritme te behouden.

Bij poëzie gaat het echt alleen om de tekst.

De dichter mag weten welke woorden, op welke plaats. Hij hoeft geen rekening te houdne met rijm of muziek

Maar... wie een goede songtekst 

kan waarderen, kan ook 

leren genieten van poëzie.

Het doel van het lezen van een 

gedicht is niet per se om 

de dichter te snappen.

Het is net als kijken naar een abstract schilderij. Je weet niet wat de schilder heeft bedoeld.

Je weet niet wat het voorstelt, maar je kunt wel vertellen wat je er zelf in ziet.

Nationaal gedicht (Jules Deelder)

Oooooooo!

Hoe vergeefs

des doelmans hand

zich strekte

naar de bal

die één minuut

voor tijd

de Duitse doel-

lijn kruiste

Zij die vielen

rezen juichend

uit hun graf 

Waarom worden de regels halverwege afgebroken?

Om aan te geven waar de pauze ligt als je leest.

Er worden meerdere interpretaties mogelijk.

Ik wil je kussen op je bed leggen.

Ik wil je

kussen 

op je bed 

leggen

Het afbreken van een zin op een 

niet-logische plek noemen we:

ENJAMBEMENT

Waarom gebruiken ze metaforen en vergelijkingen?

Met een vergelijking kun je iets uitleggen wat de ander nog niet kent.

Haar ogen hadden een blik 

als die van een bang konijn.

"..de dood is als een deur 

die je kunt opendoen.."

Hans Andreus - Haast je niet

Je lach is als ...

Een metafoor is een vergelijking zonder het woordje ALS.

Dat is het schip van de woestijn.

Waarom rijmen gedichten tegenwoordig niet?

Er zit vaak wel rijm in een gedicht, maar geen eindrijm.

EINDRIJM

Je hebt iemand nodig

stil en oprecht

Die als het erop aankomt

voor je bidt of voor je vecht

Eindrijm

Eindrijm

HALFRIJM

Klinkers die hetzelfde zijn 

(assonantie)

ZIET - RIEM

HALFRIJM

Medeklinkers die hetzelfde zijn (alliteratie)

WILLIE WORTEL

RIJM IN GEDICHTEN

Er zit nog wel rijm in gedichten, maar het is een ander soort rijm dan eindrijm.

En voel me slap als ik stap 

naar je kist ik stik van onbegrip 

En klap haast dicht als ik naar adem hap 

Angst schuld en woede worden aangekaart 

maar verdriet bedaart 

Je wordt door velen aangestaard 

in een staat opgebaard 

Brainpower - Je moest waarschijnlijk gaan

halfrijm

eindrijm

Rijmen met
GELUK

Wat gaan we doen?

alle informatie staat in SOM jaarbijlage:

1. lesbrief

2. lessenreeks met aanwijzingen

 en gedichten

3. begrippenapparaat