Hoofdstuk 6: Hollandse glorie en absolute vorsten

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hollandse glorie en absolute koningen

Hoofdstuk 6

Afbeelding:

Zoltan Tasi

https://unsplash.com/photos/brown-ship-on-sea-during-sunset-HTpAIzZRHvw

Ik leerde...

• over de ontdekkingsreizen uit de 15e eeuw
• hoe verschillen in welvaart ontstaan tussen landen
  
• hoe zeestromen invloed hebben op het klimaat
  
• hoe de hervormingen van de kerk tot stand kwamen
  
• hoe Nederland is ontstaan

Wat leerde ik vorig hoofdstuk?

Ik leer...

• over het Nederlandse watermanagement 
• waarom de moedernegotie zo belangrijk was
• over de rol van de VOC in de Gouden Eeuw
• welke verschillen in bestuur er bestonden in  Europa

Wat leer ik dit hoofdstuk?

Piraten

Piraten

§1: Van water naar land

Afbeelding:

Rachman Reilli

https://unsplash.com/photos/a-large-body-of-water-with-trees-in-it-5g3sxyGA0Aw

In 1600 zag Nederland er nog heel anders uit. Weet jij wat er anders was?

In 1600 zag Nederland er nog heel anders uit. Weet jij wat er anders was?

Het droogleggen van een meer

1. Plaatsen van een ringdijk rond het meer
2.  Achter deze dijk wordt een kanaal gegraven, de ringvaart
3. Met molens wordt het water in de ringvaart gepompt
4. De ringvaart mondt uit op een rivier of zee

Welke redenen, die ook werden aangevoerd in de 16e en 17e eeuw, worden genoemd voor de drooglegging van het land?

Welke redenen, die ook werden aangevoerd in de 16e en 17e eeuw, worden genoemd voor de drooglegging van het land?

Het droogleggen van het markermeer zou een goede oplossing zijn voor de stijgende bevolkingsgroei in Nederland

Het droogleggen van het markermeer zou een goede oplossing zijn voor de stijgende bevolkingsgroei in Nederland

Eens

Oneens

Financiering van de Beemster

• Gebied werd opgedeeld in stroken
•  Elk stuk grond werd verkocht als aandeel
• Koper van het aandeel betaalde voor het droogmaken van zijn stukje grond

Poldermodel

Er ontstond overleg tussen overheid, investeerders en de bevolking, omdat er compensatie zou zijn voor burgers die nadeel ondervinden van de drooglegging.

Wat is het voordeel denk je van zo'n poldermodel?

Wat is het voordeel denk je van zo'n poldermodel?

§2: De moedernegotie

Afbeelding:

Ian Taylor

https://unsplash.com/photos/blue-and-red-cargo-ship-on-sea-during-daytime-jOqJbvo1P9g

Wat weet je nog

van de Hanzesteden?

Wat weet je nog
van de Hanzesteden?

Handel

• Hanzesteden dreven handel met gebieden in het Oostzee-gebied
• Toegang via de Sont

Wat zouden redenen kunnen zijn om over te gaan tot handel met andere landen

Wat zouden redenen kunnen zijn om over te gaan tot handel met andere landen?

Redenen voor handel

• Bevolkingsgroei
• Grond ongeschikt voor verbouwing van graan

Waarom Oost-Europa

• Veel grond
• Lage bevolkingsdichtheid
• Goed klimaat

"De boeren waren lijfeigen van grootgrondbezitters". Wat betekent dit en wat heeft dit voor invloed op de handel?

"De boeren waren lijfeigen van grootgrondbezitters". Wat betekent dit en wat heeft dit voor invloed op de handel?

Import uit het Oostzee-gebied

Export naar het Oostzee-gebied

Koper

Wijnen

Haring

Wapens

Stapelmarkt

Amsterdam werd de stapelmarkt van de wereld. Het is gegroeid tot het handelscentrum, nu ook alle andere producten hier werden verhandeld.

Moedernegotie

De handelsroute tussen Nederland en het Oostzee gebied. Dit betekent 'moeder van alle handel'.

Verklaar waarom de handelsroute de moedernegotie werd genoemd

Verklaar waarom de handelsroute de moedernegotie werd genoemd.

§3: De Republiek overal op de wereld

Afbeelding: 

Ratul Ghosh

https://unsplash.com/photos/a-variety-of-spices-on-a-white-table-NPrWYa69Mz0

Nieuw-Amsterdam, Bloemfontein en Harlem. Hoe komen deze steden die niet in Nederland liggen aan deze Nederlandse namen?

Nieuw-Amsterdam, Bloemfontein en Harlem. Hoe komen deze steden die niet in Nederland liggen aan deze Nederlandse namen?

schooltv.nl

Waar of niet waar: De VOC voerde ook oorlog namens de Republiek

Waar of niet waar: De VOC voerde ook oorlog namens de Republiek.

1. Waar
2. Niet waar

Het bestuur van de VOC

• De Heeren XVII: bewindvoerders van de zes handelskamers
• Top-downbenadering: het bestuur besloot alle regels 

Mainport

Een knooppunt van belangrijke transportroutes

Noem een voorbeeld van een hedendaagse Nederlandse mainport

Noem een voorbeeld van een hedendaagse Nederlandse mainport.

De Gouden Eeuw

Een bloeiperiode op gebied van:

• Handel
• Wetenschap
• Kunsten

Republiek der 7 

verenigde Nederlanden

Republiek der 7
verenigde Nederlanden

Regenten

• Bestuurders van de Nederlandse steden in de 17e en 18e eeuw
• Macht in handen van een select groepje regentenfamilies

Wat is een oligarchie en wat is het nadeel van een oligarchie?

Wat is een oligarchie en wat is het nadeel van een oligarchie?

Stadhouder

• Opperbevelhebber leger en vloot
• Invloed op aanstelling van regenten
• Functie erfelijk

Raadspensionaris

• Eerste ambtenaar en rechtskundig adviseur 
• Kwam uit het regentenbestuur

Met welke hedendaagse functie zou je de stadhouder nu vergelijken?

Met welke hedendaagse functie zou je de stadhouder nu vergelijken?

Waar kan je het handelskapitalisme mee vergelijken in de huidige tijd?

Waar kan je het handelskapitalisme mee vergelijken in de huidige tijd?

De WIC

• Evenbeeld van de VOC in het westen
• Gericht op kaapvaart en slavenhandel 

Waarom is het, gelet op de functie van de WIC, nodig dat de leden afzonderlijk niet aansprakelijk waren?

Waarom is het, gelet op de functie van de WIC, nodig dat de leden afzonderlijk niet aansprakelijk waren?

Johan van

 Oldebarnevelt

Johan van
Oldebarnevelt

Johan van Oldebarnevelt

• Raadspensionaris
• Belangrijkste politicus voor de internationale positie van de Republiek

1609

1619

1621

1628

1648

Verovering Zilvervloot

Einde twaalfjarig bestand

Onthoofding Van Oldebarnevelt

Vrede van Münster

Begin twaalfjarig bestand

§4: Grootmachten in Europa

Afbeelding:

Markus Spiske

https://unsplash.com/photos/gold-and-blue-crown-KP1bubr2j4A

Lodewijk XIV

Lodewijk XIV

Absolutisme

Een regeringsvorm waarbij de vorst nagenoeg alle macht heeft.

Franse standensamenleving

• Geestelijkheid
• Adel
• Burgerij
• Elke stand had evenveel stemrecht in de Staten-Generaal

Hoe had de standensamenleving invloed op het voorbestaan van het absolutisme?

Hoe had de standensamenleving invloed op het voorbestaan van het absolutisme?

Rellen in 1672

• Oproerlingen eisten de benoeming van Willem III terug als stadhouder
• Johan de Witt en zijn broer werden uiteindelijk op brute wijze door een menigte vermoord 
  

‘Het volk is redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos’. Licht deze uitspraak toe.

‘Het volk is redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos’. Licht deze uitspraak toe. 

Engeland

• Katholieke koning
• Anglicaanse kerk met de koning als hoofd
• Koning kreeg steeds meer macht

Glorious Revolution

• Katholieke koning verdreven
• Willem III en Mary Stuart uitgeroepen tot koning en koningin

Na het overlijden van Willem III ging de Republiek weer over tot een stadhouderloos tijdperk. Waarom?

Na het overlijden van Willem III ging de Republiek weer over tot een stadhouderloos tijdperk. Waarom?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Ik leerde...

Wat leerde ik dit hoofdstuk?

• over het Nederlandse watermanagement
  
• waarom de moedernegotie zo belangrijk was
  
• over de rol van de VOC in de Gouden Eeuw
  
• welke verschillen in bestuur er bestonden in Europa