Thema 4- Innovatie

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

 Thema 4

 Innovatie

Afbeelding:

https://unsplash.com/photos/a-large-building-with-a-fountain-in-front-of-it-T8_BTqax5jo

Wat is in jou mening de belangrijkste uitvinding ooit geweest?

Wat is in jou mening de belangrijkste uitvinding ooit geweest? Denk bijvoorbeeld aan het internet of de lamp.

 §1 Van handbijl tot haakbus

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Op welke wijze innovaties een rol speelden bij jagers en verzamelaars.
• Welke gevolgen de technische ontwikkelingen hadden voor de eerste steden.
• Voorbeelden van de Romeinse technologische voorsprong en hoe dit hielp in het realiseren van een wereldrijk.
• Waarom de Grieks-Romeinse wetenschap aan de basis ligt van veel moderne wetenschap.
• Drie kenmerken van de Gotische bouwstijl.

Ik leer...

Nomaden

Uitvinding:

• Knuppel
• Mes 
• Vuur
• Het maken van grottekeningen
• Sierraden

Revolutionair: Zorgt voor een grote verandering in een korte tijd

Wat zijn functies van vuur?

Wat zijn functies van vuur?

Landbouw

Gevolgen landbouw:

• Zorgde voor een voedseloverschot
• De menselijke populatie nam toe
• Samenlevingen ontstonden
• Het schrift werd uitgevonden

Innovatie en specialisatie

Innovatie: Een vernieuwing.

Specialisatie: Je toeleggen op een hele

specifieke taak, waar je meer specialistische kennis voor nodig hebt dan iemand anders.

Wat is een voorbeeld van specialisatie die je in je dagelijks leven tegenkomt?

Wat is een voorbeeld van specialisatie die je in je dagelijks leven tegenkomt?

De klassieke wereld

De Romeinen:

• Innovatief
• Goed in bouwen
• Goed communiceren
• Militair modern
• Veiligheid
• Gezondheid
• Veel kennis van de Grieken

De klassieke wereld

Dambordpartoon:

Een manier om steden in te

richten dat wordt gekenmerkt door rechte straten en wegen.

De klassieke wereld

De Grieken:

• Filosofen
• Grondleggers van de wetenschap
• Romeinen en Grieken

Het doel van filosofie is wijsheid vergaren. Een filosoof wil door het denken wijs en slim worden.

Aquaducten

Een bouwwerk met een waterleiding

waar ander verkeer onderdoor kan.

Waarom was een aquaduct belangrijk in het oude Rome?

Waarom was een aquaduct belangrijk in het oude Rome?

Middeleeuwen

Periode van weinig innovatie

Wel een paar nieuwe uitvindingen

Waar denk je aan bij de middeleeuwen?

Waar denk je aan bij de 'middeleeuwen'?

Drieslagstelsel

Verdeling van het land in drie

delen waarbij telkens een stuk braak ligt.

De voedsel productie verbeterde hierdoor.

Wielploeg

Een ploeg met aan de voorzijde twee

wielen.

Maakte landbouw een stuk makkelijker en verhoogde de opbrengsten.

Karolingische bouwkunst

De bouwstijl gebaseerd op de Romaanse bouwstijl waarin veel kathedralen werden gebouwd in de vroege middeleeuwen.

Palts

Een niet-verdedigbare koninklijke

verblijfplaats.

Welk gebouw is het hoogst?

Welk gebouw is het hoogst?

1. De Notre Dam in Parijs
2. De Dom van Keulen
3. De Dom in Utrecht
4. Onze Lieve Vrouwentoren in Amersfoort

Spitsbogen

Een boog die uit twee halve cirkels

bestaat die elkaar in de top snijden; hierdoor ontstaat er een spitse punt.

Hierdoor kon men in de late middeleeuwen (1250-1500) hogere gebouwen bouwen.

De Gotiek

Bouwstijl in Europa van de elfde tot de

vijftiende eeuw. Je kunt gotische bouwwerken herkennen aan een hoge bouwstijl, grote ramen met spitsbogen en versieringen aan de gevel.

Steunberen

Versteviging van een muur door

middel van een halve (lucht)boog, die aan de buitenkant van het gebouw wordt gebouwd.

Kruisribgewelf

Een vierhoekige constructie om het plafond steviger en lichter te maken.

Haakbussen

Langwerpig handvuurwapen dat werd

gebruikt van de vijftiende tot de zeventiende eeuw.

02:16

Welke kenmerken van de Gotische stijl zie je terug in de Notre Dam?

Welke kenmerken van de Gotische stijl zie je terug in de Notre Dam?

Wat is een groot voordeel van de uitvinding van buskruit?

Wat is een groot voordeel van de uitvinding van buskruit?

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Op welke wijze innovaties een rol speelden bij jagers en verzamelaars.
• Welke gevolgen de technische ontwikkelingen hadden voor de eerste steden.
• Voorbeelden van de Romeinse technologische voorsprong en hoe dit hielp in het realiseren van een wereldrijk.
• Waarom de Grieks-Romeinse wetenschap aan de basis ligt van veel moderne wetenschap.
• Drie kenmerken van de Gotische bouwstijl.

Ik leerde...

 §2 Fluitschepen en droogmakerijen

Afbeelding: https://pixabay.com/nl/photos/zonsondergang-schip-zeilen-boot-675847/

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Waarom Amsterdam in de zeventiende eeuw een handelscentrum in Europa werd.
• Het belang van de scheepvaart in het ontstaan van de Gouden Eeuw.
• Het verband tussen de moedernegotie en het ontstaan van droogmakerijen.
• Waarom Nederland nog steeds een innovatief land is in de wereld van landaanwinning en kustbescherming.

Ik leer...

Nederland

Werd in de zeventiende eeuw een van de rijkste en machtigste staten door:

• De ligging aan zee en grote rivieren.
• Het oprichten van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC).
• De bestuursvorm, een republiek.
• Innovaties in de scheepvaart, visserij en de droogmakerijen.

VOC

De eerste naamloze vennootschap

(handelsmaatschappij). VOC staat voor Vereenigde Oostindische Compagnie.

Welke goederen vervoerde de VOC?

Welke goederen vervoerde de VOC?

Gouden Eeuw (1585-1672)

Nederland kent in deze periode een enorme groei van de welvaart.

Naamloze vennootschap

Een bedrijf dat aandelen verkoopt en de winst uitkeert aan de aandeelhouders.

In welk jaar werd de VOC opgericht?

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1585
2. 1602
3. 1635
4. 1672

Wat is een kenmerk van een republiek?

Wat is een kenmerk van een republiek?

1. Burgers hebben invloed in het bestuur
2. Een koning
3. Een grondwet
4. Er is een onafhankelijke rechterlijke macht

Republiek

Een land waar burgers de grootste invloed hebben op het bestuur via afgevaardigden.

Waarom zorgde de bestuursvorm van een republiek ervoor dat de Nederlanden zo rijk werken?

Waarom zorgde de bestuursvorm van een republiek ervoor dat de Nederlanden zo rijk werken?

Gewest

Een soort van provincie, maar dan veel

machtiger en onafhankelijker. Meer vergelijkbaar met een deelstaat zoals nu in de Verenigde Staten van Amerika qua macht en zelfstandigheid.

Amsterdam

• Gelegen in het machtige gewest Holland
• Knooppunt voor handel
• Geen vervolging

Hoe zie je dit beeld van Amsterdam terug in het huidige Amsterdam?

Hoe zie je dit beeld van Amsterdam terug in het huidige Amsterdam?

Beurs

Een openbare, georganiseerde marktplaats waar handel wordt gedreven door het verkopen van producten en aandelen.

Oostzeegebied

De Oostzee of Baltische Zee is

het zeegebied tussen Zweden, Finland, Polen, Duitsland en Denemarken.

Veel handel met het oostzeegebied.

Waar werd de Nederlandse Republiek het rijkst van? Handel met:

Waar werd de Nederlandse Republiek het rijkst van? Handel met:

1. De VOC
2. De WIC
3. Het Oostzeegebied

De moedernegotie

De belangrijkste handel; moeder van alle handel. Van deze handel is andere handel afhankelijk. In de zeventiende eeuw was dit de handel van graan rond de Oostzee.

Droogmakerijen

Een polder wat nu een grasland is geworden door het gebied droog te leggen.

Waarom begonnen de Nederlanders met het droogmaken van grond?

Waarom begonnen de Nederlanders met het droogmaken van grond?

Droogmakerijen

• Eerst een lange dijk
•  Daaromheen een gracht; de ringvaart
• Door middel van windmolens wordt het meer leeggepompt
• Molengangen werden ingezet om het water in de ringvaart te pompen

De Noordzee

• Haring leverde veel geld op
• Innovatief, kaken

Einde Gouden Eeuw

• Concurrentie van Engeland en Frankrijk
• Oorlogen
• Engeland welvarender en grotere vloot

Welke uitvinding is niet ontdekt tijdens de Goude Eeuw?

Welke uitvinding is niet ontdekt tijdens de Goude Eeuw?

1. Het kunstgebit
2. De heteluchtballon
3. De piano
4. De veiligheidsspelt

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Waarom Amsterdam in de zeventiende eeuw een handelscentrum in Europa werd.
• Het belang van de scheepvaart in het ontstaan van de Gouden Eeuw.
• Het verband tussen de moedernegotie en het ontstaan van droogmakerijen.
• Waarom Nederland nog steeds een innovatief land is in de wereld van landaanwinning en kustbescherming.

Ik leerde...

 §3 Katoen, steenkool en fabrieken

Afbeelding: https://unsplash.com/photos/grayscale-photo-of-man-doing-mechanical-work-FOPuzIKOnA0

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Waarom de doorontwikkeling van de stoommachine belangrijk is geweest.
• Waarom de stoommachine en de Spinning Jenny de wereld voorgoed hebben veranderd.
• Waarom katoen heeft bijgedragen aan de rijkdom van Engeland.
• Waarom Londen een wereldstad werd in de negentiende eeuw.

Ik leer...

Lijkt het je leuk om in de fabriek van Duo Penotti te werken? Waarom wel of niet?

Lijkt het je leuk om in de fabriek van Duo Penotti te werken? Waarom wel of niet?

De Industriële revolutie (1750-1850)

Begon in Engeland en is de periode van 1750-1850 waarin machines het handmatige werk van mensen overnamen en veel fabrieken ontstonden. Deze periode leidde tot grote sociale en maatschappelijke veranderingen.

Wat weet je al van de industriële revolutie?

Wat weet je al van de industriële revolutie?

James Watt's stoommachine

Maakte het mogelijk dat producten in grote hoeveelheden door machines gemaakt konden worden.

Doorontwikkeling van de stoommachine in 1769 waardoor overal ter wereld fabrieken ontstonden en vervoer via stoomkracht mogelijk werd.

Revolutie

Een grote verandering in een relatief

korte tijd.

Kun je een ander voorbeeld van een innovatie revolutie bedenken?

Kun je een ander voorbeeld van
een innovatie revolutie bedenken?

Mechanisatie

Het proces waarbij producten door machines worden gemaakt in plaats van handmatig.

Wat zijn voordelen voor werkgevers om een machine het werk te laten doen in plaats van een werknemer?

Wat zijn voordelen voor werkgevers om een machine het werk te laten doen in plaats van een werknemer?

Ongeschoolde arbeiders

Arbeiders die werk uitvoeren waarvoor een bepaalde opleiding niet noodzakelijk is. 

Wat zijn tegenwoordig banen waarvoor geen opleiding nodig is?

Wat zijn tegenwoordig banen waarvoor geen opleiding nodig is?

De Spinning Jenny

Spinmachine die in 1764 werd uitgevonden waardoor sneller textiel geproduceerd kon worden.

Hiervoor textiel productie meer een extraatje.

Arbeidsproductiviteit

De gemiddelde productie van één werknemer in een bepaalde periode.

Noem één voordeel en één nadeel van de grotere arbeidsproductiviteit

Noem één voordeel en één nadeel van de grotere arbeidsproductiviteit

Steenkool

Om de machines te laten draaien was steenkool nodig.

Engeland had veel steenkool.

Afzetmarkt

De markt waar de geproduceerde

goederen of diensten worden verkocht.

Dit waren de koloniën voor de kolonisten.

Grondstoffen

Materialen die worden gebruikt om

een bepaald product te fabriceren.

Deze werden verbouwd door de tot slaaf gemaakte. De producten werden daarna weer verkocht in de koloniën.

Urbanisatie

Het proces waarbij mensen naar de

stad trekken.

De bevolking van Engeland groeide heel hard van 1750 tot 1850. In 1750 telde Engeland 6 miljoen inwoners. Hoeveel inwoners had Engeland in 1850?

De bevolking van Engeland groeide heel hard van 1750 tot 1850. In 1750 telde Engeland 6 miljoen inwoners. Hoeveel inwoners had Engeland in 1850?

1. 12 miljoen
2. 14 miljoen
3. 15 miljoen
4. 17 miljoen

De bevolking van London groeide ook hard in die periode. In 1750 had London 700.000 inwoners. Hoewel waren dit er in 1850?

De bevolking van London groeide ook hard in die periode. In 1750 had London 700.000 inwoners. Hoewel waren dit er in 1850?

1. 1.500.000
2. 2.000.000
3. 2.500.000
4. 300.000

Hoe kan het dat de bevolking van London zo sterk is gestegen in 100 jaar?

Hoe kan het dat de bevolking van London zo sterk is gestegen in 100 jaar?

London

• In 1821 de grootste stad ter wereld.
• Grootte welvaart maar slechte hygiëne.
• In de negentiende eeuw een rioolleringssysteem 
• London was een wereldstad

Wereldstad: een stad die

wezenlijk invloed heeft op de wereld vanuit zijn politiek, cultuur en economie (handel).

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Waarom de doorontwikkeling van de stoommachine belangrijk is geweest.
• Waarom de stoommachine en de Spinning Jenny de wereld voorgoed hebben veranderd.
• Waarom katoen heeft bijgedragen aan de rijkdom van Engeland.
• Waarom Londen een wereldstad werd in de negentiende eeuw.

Ik leer...

 §4 Innovaties voor onze toekomst

Afbeelding: https://unsplash.com/photos/a-group-of-wind-turbines-in-the-ocean--IaTiYqRTL8

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Wat de Club van Rome is.
• Hoe lopendebandwerk heeft bijgedragen aan massaproductie en waarom dit een grote rol speelt in onze leefwereld.
• Op welke wijze de industriële revolutie voor milieuproblemen heeft gezorgd.
• Welke milieuproblemen we kennen en wat mensen daaraan kunnen doen door innovatie en bewustwording.

Ik leer...

Miljoenensteden

Steden waar meer dan één miljoen mensen wonen.

Wolkenkrabber

Een hoog gebouw dat wordt gebruikt om in te wonen en in te werken.

Welke stad is geen miljoenenstad?

Welke stad is geen miljoenenstad?

1. Brussel in België
2. Houston in de VS
3. Milaan in Italië
4. Cambrige in Engeland

Wat is de relatie tussen miljoenensteden en wolkenkrabbers?

Wat is de relatie tussen miljoenensteden en wolkenkrabbers?

Lopendebandwerk

Industrie waar gewerkt wordt met een lopende band, waar veel mensen (en nu ook robots) steeds dezelfde handeling uitvoeren bij het maken van het product.

Bedacht door Henry Ford. Werd gebruikt in autofabrieken.

Wat zijn de voordelen van lopendebandwerk?

Wat zijn de voordelen van lopendebandwerk?

Wat zijn de nadelen van lopendebandwerk?

Wat zijn de nadelen van lopendebandwerk?

Efficiënt

Hetzelfde produceren maar dan

goedkoper of met minder inspanning.

Wat waren nadelen van het efficiënte productieproces in de fabrieken van Ford?

Wat waren nadelen van het efficiënte productieproces in de fabrieken van Ford?

Massaproductie

Productie op een heel grote schaal, waar producten voor de massa worden gemaakt.

Club van Rome

Een stichting die onzekerheden

en bezorgdheden over de toekomst van de wereld aan het licht bracht.

Wat zijn negatieve gevolgen van massaproductie?

Wat zijn negatieve gevolgen van massaproductie?

Wat zijn innovaties die deze negatieve gevolgen tegen proberen te gaan?

Wat zijn innovaties die deze negatieve
gevolgen tegen proberen te gaan?

Zonnepanelen

• De oude Grieken gebruikten zonne-energie al.
• In 1839 ontdekking dat zonlicht omgezet kan worden in elektriciteit.
• In de twintigste eeuw de eerste zonnepanelen.

Productiekosten

De kosten die men moet maken

om een product te kunnen maken.

Fossiele brandstoffen

Grondstoffen die voortkomen uit planten of dierenresten, zoals olie, steenkool en gas.

De overheid moet zonnepanelen verplichten voor alle gebouwen die nu gebouwd worden.

De overheid moet zonnepanelen verplichten voor alle gebouwen die nu gebouwd worden.

Eens

Oneens

Drinkwater

• Door opwarming van de aarde steeds meer droge gebieden.
• In arme en droge gebieden een tekort aan schoon drinkwater.

Zoutwater omzetten in zoetwater

Oplossing voor het zoetwater tekort is zoutwater omzetten in zoetwater

Ontzilting: verkrijgen van zoet water door het verwijderen van zouten uit zout water.

Zoutwater dat zoet gemaakt is gaat de watervoorziening van de toekomst zijn

Zoutwater dat zoet gemaakt is gaat de watervoorziening van de toekomst zijn

Eens

Oneens

Innovatie in de landbouw

• Vertical farming 
• Behoefte aan innovatie in de veeteelt
• De verbouw van  veevoer neemt veel beslag in
• Dieren stoten veel methaangas uit
• Vlees kweken in een fabriek

Kleding

• Kleding zelden duurzaam
• Slecht voor het milieu
• Slechte arbeidsomstandigheden
•  Leer
• Kleding maken van ananasbladeren

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Wat de Club van Rome is.
• Hoe lopendebandwerk heeft bijgedragen aan massaproductie en waarom dit een grote rol speelt in onze leefwereld.
• Op welke wijze de industriële revolutie voor milieuproblemen heeft gezorgd.
• Welke milieuproblemen we kennen en wat mensen daaraan kunnen doen door innovatie en bewustwording.

Ik leerde...

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Op welke wijze innovaties een rol speelden bij jagers en verzamelaars.
• Welke gevolgen de technische ontwikkelingen hadden voor de eerste steden.
• Voorbeelden van de Romeinse technologische voorsprong en hoe dit hielp in het realiseren van een wereldrijk.
• Waarom de Grieks-Romeinse wetenschap aan de basis ligt van veel moderne wetenschap.
• Drie kenmerken van de Gotische bouwstijl.
• Waarom Amsterdam in de zeventiende eeuw een handelscentrum in Europa werd.
  
• Het belang van de scheepvaart in het ontstaan van de Gouden Eeuw.
  
• Het verband tussen de moedernegotie en het ontstaan van droogmakerijen.
  
• Waarom Nederland nog steeds een innovatief land is in de wereld van landaanwinning en kustbescherming.
• Waarom de doorontwikkeling van de stoommachine belangrijk is geweest.
  
• Waarom de stoommachine en de Spinning Jenny de wereld voorgoed hebben veranderd.
  
• Waarom katoen heeft bijgedragen aan de rijkdom van Engeland.
  
• Waarom Londen een wereldstad werd in de negentiende eeuw.
• Wat de Club van Rome is.
  
• Hoe lopendebandwerk heeft bijgedragen aan massaproductie en waarom dit een rol speelt in onze leefwereld.
  
• Op welke wijze de industriële revolutie voor milieuproblemen heeft gezorgd.
  
• Welke milieuproblemen we kennen en wat mensen daaraan kunnen doen door innovatie en bewustwording.

Ik leerde...

• https://unsplash.com/photos/a-large-building-with-a-fountain-in-front-of-it-T8_BTqax5jo
• https://pixabay.com/nl/photos/zonsondergang-schip-zeilen-boot-675847/
• https://unsplash.com/photos/grayscale-photo-of-man-doing-mechanical-work-FOPuzIKOnA0
• https://unsplash.com/photos/a-group-of-wind-turbines-in-the-ocean--IaTiYqRTL8
• https://www.youtube.com/watch?v=qWOmrCIyrBI
• https://www.youtube.com/watch?v=dmmE5q5iTfc
• https://www.youtube.com/watch?v=6n9ESFJTnHs&t=4s
• https://www.youtube.com/watch?v=KSUBE1mb31I
• https://www.youtube.com/watch?v=fXu4kTxFEwI
• https://www.youtube.com/watch?v=bxgy0v5Ifi0
• https://www.youtube.com/watch?v=C9tqR_tRSIk

Bronnen