Hoofdstuk 1: Het vruchtbare rijk

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1

Het vruchtbare rijk

0

Wat leerde ik het vorige hoofdstuk?

• Hoe de aarde er miljoenen jaren geleden uitzag
• Hoe de aarde veranderd aan de hand van geofactoren
• Te werken met coördinaten
• De begrippen: schaalniveau, tijdvakken en IJstijden

Ik leerde...

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• 3 kenmerken van jagers en verzamelaars 
• De indeling van het klimaatsysteem van Köppen 
• Waarom het ontstaan van de landbouw de grootste en belangrijkste ontdekking is van de mensheid 
• Hoe de eerste steden ontstaan 
• Wat functies zijn van geld 
• Wat symbolen van macht waren in de oudheid

Ik leer...

§1 Jagers en verzamelaars

Jagers en verzamelaars

Jagers en verzamelaars waren Nomaden en trokken van plek naar plek.

Door ongeschreven bronnen weten we iets over hun leven. 

Klimaat

Het klimaat is het gemiddelde weer over een bepaalde periode. Een klimaat is niet stabiel, het kan door natuurlijke en menselijke invloeden veranderen. 

Köppen-klimaatsysteem

A. Tropisch klimaat - Warme temperaturen door het hele jaar heen.

B. Droog (aride) klimaat - Vrijwel gehele jaar door warm en weinig neerslag.

C. (Gematigd) Zeeklimaat - Geen extreem grote temperatuurverschillen tussen de zomer en winter en het gehele jaar neerslag.

Köppen klimaatsysteem

D. Landklimaat - Extreem droog, hete zomers, strenge koude winters.

E. Koud (pool) klimaat - Lange, koude winters en koele zomers. Hele jaar neerslag.

Het is extreem droog met hete zomers en strenge winters

Het is extreem droog met hete zomers en strenge winters

1. Koud klimaat
2. Droog klimaat
3. Landklimaat
4. Tropisch klimaat

Warme temperaturen door het hele jaar heen

Warme temperaturen door het hele jaar heen

1. Koud klimaat
2. Zeeklimaat
3. Landklimaat
4. Tropisch klimaat

§2 De opkomst van de landbouw

Neolitische revolutie

De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw

Vruchtbare halve maan

Of Vruchtbare Sikkel: gebied tussen de Eufraat en de Tigris. De start van de neolithische revolutie in Europa. 

Slib

Als een rivier in het regenseizoen overstroomt, zet het vruchtbare sedimenten af. Dit is slib.

Innovatie

Ontwikkeling van nieuwe ideeën en dingen. 

Wat is een voorbeeld van innovatie in onze huidige tijd?

Wat is een voorbeeld van innovatie in onze huidige tijd?

Directe ruil

Het direct ruilen van een product of dienst noemen we directe ruil.

Tegenwoordig handelen we met geld. Dit is een voorbeeld van 'directe ruil'.

Tegenwoordig handelen we met geld. Dit is een voorbeeld van 'directe ruil'.

Eens

Oneens

Het filmpje is in het Engels, maar wel ondertiteld. Hier wordt uitgelegd wat arbeidsverdeling en specialisatie is. 

Industriële revolutie

Grote maatschappelijke economische omwenteling in de tweede helft van de 18e eeuw in Engeland. Uiteindelijk werden er op grote schaal producten machinaal geproduceerd.

Uruk

De oudste stad ter wereld

Natuurgodsdienst

Een godsdienst waarin de natuur een grote speelt.

§3 Van stad naar staat

Steden

Vroeger waren steden alleen plaatsen met stadsrechten, zoals bijvoorbeeld het houden van een markt en het recht om stadsmuren te bouwen

Staat

Een overheid die heerst over een bevolking in een bepaald gebied

Staatsvorming

Een proces waarbij de macht van een bestuurder in wetten wordt vastgelegd

We kunnen niet zonder belasting

We kunnen niet zonder belasting

Eens

Oneens

§4 Handel en munten in de oudheid

Overgang directe ruil naar indirecte ruil

Betalen met geld (geldeconomie)

Wat zouden functies

kunnen zijn van geld?

Wat zouden functies
kunnen zijn van geld?

Functies van geld

1. Spaarmiddel

2. Rekenmiddel

Je kunt geld sparen

Je kunt producten in waarde met elkaar vergelijken

Ontwikkeling geld

1. Eerst gewogen zilveren staven als betaalmiddel

2.  Daarna pas een munt met een standaard gewicht

In Egypte hadden ze al eerder banken: graanbanken. Hier werd graan gebruikt als betaalmiddel. In de graanbanken kon je dit opslaan.

Rond 640 v. Chr. werd de standaard munt als betaalmiddel uitgevonden

§5 Emancipatie en symbolen van macht in de oudheid

Hatsjepsoet

Een van de weinige vrouwen die in Egypte geregeerd heeft

Hatsjepsoet

Video van hoe de tempel van Hatsjepsoet eruit ziet, gezien vanuit een videogame. 

Cleopatra

Vrouwelijke farao die werd afgebeeld met een grote, hoekige neus. In die tijd een machtssymbool.

Cleopatra

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat leerde ik deze les?

• 3 kenmerken van jagers en verzamelaars
  
• De indeling van het klimaatsysteem van Köppen
  
• Waarom het ontstaan van de landbouw de grootste en belangrijkste ontdekking is van de mensheid
  
• Hoe de eerste steden ontstaan
  
• Wat functies zijn van geld
  
• Wat symbolen van macht waren in de oudheid

Ik leerde...

mens-en-maatschappij.nl

Waar komen de afbeeldingen vandaan?

Slide 1) Ravi Pinisetti - https://unsplash.com/photos/ySQXoZLAsmc

Slide 2) Oziel Gómez - https://unsplash.com/photos/qLchd-tax_g

Slide 5) Priscilla Du Preez - https://unsplash.com/photos/XgoHMMkE02I

Slide 16) Martin Sanchez - https://unsplash.com/photos/ycG0A6DlvOk

Slide 23) Arthur Yeti - https://unsplash.com/photos/-zoe4nviem4

Slide 25) Henning Witzel - https://unsplash.com/photos/ukvgqriuOgo

Slide 36) Rob Koopman - https://nl.wikipedia.org/wiki/Hatsjepsoet#/media/Bestand:WLANL_-_koopmanrob_-_Maat-ka-Re_Hatsjepsoet_(RMO_Leiden).jpg 

Slide 38) Sailko -  https://nl.wikipedia.org/wiki/Cleopatra_VII#/media/Bestand:Cleopatra_VII,_dalla_via_appia_tra_ariccia_e_genzano,_40-30_ac_ca._01.JPG

Slide 39) Tomertu - https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/concept-image-setting-five-star-goal-1140456245