Dolle Dinsdag

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Introduction

5 september 1944 komt in Nederland bekend te staan als Dolle Dinsdag. De Bevrijding van Nederland lijkt op deze dag heel dichtbij met valse meldingen over naderende Geallieerde troepen die vanuit België de grens overtrekken naar Nederland. Als gevolg wordt de ‘uitzonderingstoestand’ in Rotterdam uitgeroepen en slaan veel Duitse troepen op de vlucht en nemen ze alles mee wat bruikbaar is. Ook NSB families moeten hun spullen pakken en vertrekken richting Duitsland. Aan de andere kant worden er Nederlandse vlaggen uitgehangen en vieren Rotterdammers feest in de straten na het horen van het valse nieuws. In deze les duiken we in op de vreugde en verwarring die ontstond in Rotterdam op Dolle Dinsdag. Leerlingen leren over het onderwerp middels open kennis- en quizvragen ondersteund door bronnen uit het Rotterdams Stadsarchief in de vorm van foto’s, video’s, audiofragmenten, secundaire literatuur en illustraties. Naast de informatie en teksten in de slides kan de leraar toelichting en antwoorden tot de opdrachten vinden in de notities onder elke slide.

Dolle Dinsdag

Verwarring en vreugde na berichten over de naderende Bevrijding van Nederland

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Klik op de hotspot

Afbeelding vergroten

Navigeren door de les

Legenda

Kijken

Luisteren

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je uitleggen wat er gebeurde op Dolle Dinsdag en wat de reactie was van de Duitse bezetter.

Wat weet je al over 

Dolle Dinsdag?

Wanneer vind Dolle Dinsdag plaats?

Opdracht

1. 6 juni 1944
2. 5 september 1944
3. 17 september 1944
4. 5 mei 1945

Luister naar het audiofragment. Waarom dacht
men dat de Bevrijding van Nederland nabij was?

Opdracht

Toelichting

De audio opname is een aankondiging van Nederlandse minister-president Gerbrandy  via Radio Oranje op 4 september 1944. De Geallieerde troepen hebben de grens België/Nederland overschreden: "het uur der bevrijding heeft geslagen."

D-Day. De Westerse geallieerden landen in Normandië om het bezette West-Europa te bevrijden van de Duitse bezetter.

De geallieerden rukken snel op. Brussel en Antwerpen zijn bevrijd. Gerbrandy maakt op de radio bekend dat de eerste troepen in Nederland zijn.

4 september 1944

5 september 1944

Dolle Dinsdag

Antwerpen ligt op nog geen 100 kilometer afstand van Rotterdam. De Geallieerden waren dus al heel dichtbij.

Gerbrandy was de Nederlandse minister-president tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vanuit Engeland sprak hij de Nederlanders toe via Radio Oranje en inspireerde hij het verzet.

6 juni 1944

Tijdlijn

Toelichting

Dit zijn beelden van de opgetogen Rotterdammers tijdens Dolle Dinsdag. Voor wie niet beter weet lijken het beelden van de Nederlandse bevrijding uit mei 1945. Het laat goed zien hoe vele Rotterdammers écht geloofden dat de bevrijding daar was.

De beelden komen uit het smalfilmarchief van Rotterdammer Willy Hollenkamp.

Hoe reageert de Duitse bezetter in Rotterdam op de geruchten rond Dolle Dinsdag?

Opdracht

1. Ze trekken massaal naar het front in het zuiden
2. Ze vorderen zoveel mogelijk spullen en trekken zich terug naar Duitsland
3. Ze sluiten zich aan bij de Rotterdammers en vieren feest
4. Ze gaan de straat op en arresteren iedereen die ze zien

Kijk goed naar deze tekening. Wat gebeurde er volgens jou vóór en na wat hier te zien is?

Opdracht

voor

na

De reactie van de Duitse bezetter

Toelichting

Rijkscommissaris Seyss-Inquart neemt strenge maatregelen: de noodtoestand wordt afgekondigd; een avondklok wordt ingevoerd; en men mag niet met meer dan vijf personen samenscholen.

Meerdere Rotterdammers worden doodgeschoten of raken gewond omdat ze na de avondklok nog op straat zijn. Winkeliers die oranje artikelen verkochten op Dolle Dinsdag worden lastig gevallen.

Niet alleen de Duitse militairen slaan op de vlucht. Wie trekken er nog meer richting Duitsland?

Opdracht

1. Buitenlandse vluchtelingen
2. NSB'ers en hun gezinnen
3. Nederlandse politieagenten
4. Verzetsmensen

Verhalen van Rotterdamse NSB-kinderen op Dolle Dinsdag

De vlucht naar Duitsland

Toelichting

De 4-jarige Jan vertrekt samen met zijn ouders, zusjes en broertjes met de trein van Den Haag naar Duitsland. Onderweg wordt de trein waar Jan's familie in zit gebombardeerd door Geallieerde vliegtuigen. Er vallen velen doden. Jan en zijn familie weten net te ontsnappen.

De vlucht naar Duitsland

Verhalen van Rotterdamse NSB-kinderen op Dolle Dinsdag

Toelichting

Jos is 14 jaar tijdens Dolle Dinsdag: "We gaan naar Duitsland - het beloofde land in mijn optiek - en dat is geweldig." De realiteit is niet zo geweldig. Op het Maasstation wordt haar familie samen met de andere NSB'ers behandeld als vee. In Duitsland worden vrouwen en mannen gescheiden en moeten ze apart aan het werk.

Is het volgens jou terecht dat de kinderen/kleinkinderen van NSB'ers in de oorlog worden betrokken?

Discussievraag

Ja

Nee

Toelichting

Vraag de leerlingen hun antwoord toe te lichten. Probeer een discussie op gang te brengen. Laat duidelijk worden dat geschiedenis nooit zwart/wit is en dat het moeilijk kan zijn aan te wijzen wie goed of fout is.

Waarom duurt het nog tot 5 mei 1945 voordat Rotterdam bevrijd is?

Opdracht

Antwoord/toelichting

Operatie Market Garden (17-25 september 1944) bij Arnhem mislukt. Het plan was eigenlijk Nederland via deze operatie te bevrijden. De Geallieerde opmars blijft stilliggen en de Hongerwinter breekt aan. De bevrijding van Nederland door de Geallieerden wordt pas in eind maart 1945 weer opgepakt. Op 5 mei is Nederland officieel bevrijd.

Na deze les wil ik ...

Terugkijken

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

dit onderwerp thuis nog even bekijken

overgaan naar een nieuw onderwerp

nog meer te weten komen over dit onderwerp

niet meer te weten komen over dit onderwerp

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

Terugkijken

Nog iets anders, namelijk...

Terugkijken

Hoe vond je deze les?

😒🙁😐🙂😃