afweer 6V

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

thema 4 afweer 6VWO

bst 1 bescherming

huid en afweer

lichaamsvreemd versus lichaamseigen

chemische en mechanische afweer

infectie

het binnendringen van een pathogeen (ziekteverwerkker) in het lichaam

Cellulaire afweer

• Rijping T-lymfocyten in thymus
• Verschillende antigeen-specifieke receptoren
• Receptoren op celmembraan

Extern, aspecifiek

eerstelijns afweer

• Mechanische afweer: bouw voorkomt binnendringen: huid, slijmvliezen, traanvocht, speeksel, bacteriën
• Chemische afweer: stoffen voorkomen binnendringen: zoutzuur maagsap, pH huid, bacteriën 

Vraag

bacteriën kunnen zowel mechanische afweer verlenen aan het lichaam als chemische afweer.

Leg dit uit.

bst 2 afweer

Het afweersysteem kent twee vormen:

aspecifieke of aangeboren afweer: tegen vele verschillende ziekteverwekkers, in planten en dieren, snelle eerste afweer, in bas 1 behandeld

specifieke of verworven afweer, gericht tegen één type ziekteverwekker, alleen bij gewervelden

Lymfoide organen

We spreken dan van de lymfoide organen. En dat zijn de milt, waar witte bloedcellen worden opgeslagen. De lymfeknoppen waar specifiek lymfocyten te vinden zijn, de thymus waar sommige lymfocyten worden gerijpt, en tot slot het beenmerg. Het beenmerg is eigenlijk waar elke leukocyt wordt geproduceerd. 

verschillende soorten witte bloedcellen

aangeboren afweer: fagocyten

verworven afweer: lymfocyten

BINAS 21.3

BINAS 84L1 Antigeenpresentatie

BINAS 84L2 Humorale en cellulaire immuniteit

BINAS 84N Lymfevaten en lymfoïde organen

Afweer

Thema Afweer

Basisstof 2

Pathogenen

Aspecifieke afweer

Specifieke afweer

Intern, aspecifiek, tweedelijns afweer

• Fagocyten: granulocyten en macrofagen
• Fagocyteren ziekteverwekkers

Cellulaire afweer

• Rijping T-lymfocyten in thymus
• Verschillende antigeen-specifieke receptoren op celmembraan

Cellulaire afweer

• Rijping T-lymfocyten in thymus
• Verschillende antigeen-specifieke receptoren
• Receptoren op celmembraan

Humorale afweer

• Cytokinen T-helpercellen activeren B-lymfocyten
• Antistoffen geproduceerd die in lichaamsvocht zitten

fagocytose door granulocyten is een voorbeeld van specifieke afweer

1. waar
2. niet waar

Afweer

• aspecifiek: iédere indringer wordt tegengehouden (huid, zuur) of dood gemaakt (macrofagen)
• specifieke afweer: T- of B-lymfocyten doden één indringer

Humorale afweer

• Cytokinen T-helpercellen activeren B-lymfocyten
• B-lymfocyten produceren antistoffen

Specifieke afweer

Als aspecifieke afweer het niet redt
Hiervoor stamcellen uit beenmerg naar thymus, worden T-lymfocyt
Of stamcellen uit beenmerg worden B-lymfocyt
Elk hebben eigen functie

In de maag vindt zowel chemische als mechanische afweer plaats

1. waar
2. niet waar

SCID: de bubble-boys 2

De algemene afweer met behulp van fagocyten, is bij de twee jongetjes met het SCIDsyndroom nog wel werkzaam. 

Wat is MHC/HLA?

APC gebruikt MHC II voor tonen antigeen op celmembraan.

MHC is dus eiwit waarop antigeen zich bevindt. 

MHC=Major Histocompatibility Complex

BINAS 84L1

MHC1=

alle cellen met kern

MHC2=

i.t.t. het MHC-I-eiwit, is het MHC-II-eiwit alleen op witte bloedcellen te vinden: B-cellen, dendritische cellen en macrofagen

CD4 en CD8 binas 84C

koppelingseiwitten die zorgen voor een extra sterke binding van de witte bloedcellen 

CD4 koppelt aan MHC-2 helpt  met de binding tussen T-helpercel en APC

CD8 koppelt aan MHC-1 helpt met de binding van Cytotoxische T-cellen aan geïnfecteerde cellen. 

belangrijk

Cytotoxische T cellen kunnen alleen goed binden aan geïnfecteerde cellen.

Hoe komt het dat cytotoxische T cellen niet kunnen koppelen aan APC cellen?

Herkenning lichaamseigen cellen

• Ieder cel heeft een set MHC-I receptoren op het celmembraan
• Op de MHC-I receptor worden willekeurige stukjes eiwit vanuit het binnenste van de cel gezet
• Zolang het lichaamseigen eiwitten zijn is er niets aan de hand
• Bij indringing ziekteverwekker worden ook stukjes eiwit van ziekteverwekker op de MHC-I receptor gezet = foute boel!

Transplantatie

• Afstotingsreacties door MHC eiwitten celmembraan
• Bij mens MHC-systeem: HLA, 7 loci met meerdere allelen op 6de chromosoom
• Door HLA-systeem onderscheiden lymfocyten eigen cellen van lichaamsvreemde
• Afstoting door cellulaire afweer

immuniteit

Waarom ben je langer immuun als je actief geïmmuniseerd wordt ten opzichte van passieve immunisatie?

Waarom is het meestal niet fijn dat de incubatietijd van een ziekte soms heel lang is. Zoals bijvoorbeeld bij HIV?

normale vaccins versus RNA vaccin

RNA vaccin zet het lichaam aan tot het maken van virusantigenen. Hierop gaat het lichaam vervolgens zelf reageren met het maken van antistoffen.

Wat is het voordeel van RNA vaccins?

Voordelen RNA vaccins:

snelle ontwikkeling van nieuwe vaccins

gemakkelijk aan te passen aan veranderingen van het virus

geen levend virus voor nodig

kunnen geen infectie veroorzaken

voorbeeld Pfizer-BioNTech COVID-19

monoklonale antistoffen

bst 4 transplantatie en bloedtransfusie

transplantatie

afstootreacties

HLA

donorregistratie

bloedgroepen

resusfactor

Human Leukocyte Antigen

HLA

(Major Histocompatability Complex)

Set antigenen die een probleem vormen bij transplantatie

Op alle cellen behalve rode bloedcellen

Genen voor deze antigenen allemaal op chromosoom 6

Donorregistratie

Donorregistratie

https://www.donorregister.nl/

Inloggen met DigID

NIET KIEZEN = JA IK WIL DONOR WORDEN

Donorregistratie

Je mag zo vaak kiezen als je wilt

Bedenk wat je wilt

Praat erover met de mensen om wie je geeft

Rhesusfactor

Resuskindje

Rhesuskindje

Bij zwangerschappen kan de rhesusfactor voor problemen zorgen. 

Als de moeder Rh- is, en eerder zwanger is geweest van een Rh+ kindje, dan heeft zij antistoffen tegen Rh gemaakt.

Rhesuskindje

Krijgt te weinig zuurstof door afbraak van rode bloedcellen door antistoffen van de moeder

Gevolg: Hersenbeschadiging of overlijden

www.bing.com