6- Hoofdstuk 1 Voedingsmiddelen bereiden en bewaren - Een gezonde maaltijd

• Tussen productie en verkoop
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3,4

• Je kunt de zes voedingsstoffen noemen en uitleggen wat hun functie is.

• Je kunt een gezonde maaltijd samenstellen die voldoet aan de Schijf van Vijf.

• Je weet waar je op het etiket informatie kan vinden over de voedingswaarde van een product en wat deze informatie betekent.

 

 

Tussen productie en verkoop 

Hoofdstuk 1 Voedingsmiddelen bereiden en bewaren

– Een gezonde maaltijd

Inleiding

‘Gezond tussendoortje!’ ‘Boordevol vezels en mineralen!’ ‘Bevat 12 vitamines!’ Als je de producenten moet geloven, liggen er in de winkel bijna alleen maar supergezonde producten. Maar hoe weet je nou wat echt gezond is? Daarvoor is kennis over de samenstelling van voedsel belangrijk. En gelukkig zijn er hulpmiddelen waarmee je makkelijk kunt zien wat gezond is en wat niet. . 

Voedingsstoffen en hun functies

Je lichaam heeft verschillende soorten nodig om gezond te blijven. Brandstoffen geven je lichaam energie om te bewegen, na te denken en warm te blijven. Bouwstoffen zorgen voor groei en herstel van je lichaam. Beschermende stoffenBeschermende stofvoedingsstof die je lichaam gezond houdt regelen allerlei belangrijke processen in het lichaam en zorgen zo dat je gezond blijft. Naast de verschillende voedingsstoffen heeft je lichaam ook voedingsvezels nodig voor een goede spijsvertering. 

 

Kwaliteit beoordelen met je zintuigen

Als het product klaar is, voer je een eindcontrole uit. Je keurt het product met je zintuigen: ogen, neus en mond. Dit noem je een organoleptische keuring. Je let daarbij op uiterlijk, kleur, geur, smaak, mondgevoel. Je let op kenmerken die belangrijk zijn voor een product. Bij chips is krokantheid bijvoorbeeld heel belangrijk. Bij een saus let je op de structuur (glad of klontjes). De aspecten waarop je beoordeelt kunnen dus per product verschillen. 

    

 

Brandstoffen: koolhydraten en vetten

Koolhydraten en vetten zijn de brandstoffen voor je lichaam. Ze leveren energie om te bewegen, na te denken en warm te blijven. Brandstof die je niet meteen gebruikt, slaat je lichaam op als reservestof (lichaamsvet). Er zijn twee soorten koolhydraten: zetmeel en suiker. Zetmeel geeft zijn energie langzamer af dan suikers. Een bruine boterham geeft je dus langer energie dan een mars. Ook vetten zijn er in verschillende soorten: verzadigde en onverzadigde vetten. Verzadigd vet is hard bij kamertemperatuur en zit vooral in dierlijke producten (roomboter, kaas, vet vlees). Onverzadigde vetten zijn vooral plantaardige vetten en zijn juist vloeibaar bij kamertemperatuur (olijfolie, sladressing, vette vis). Verzadigd vet is slecht voor je hart en bloedvaten. Vervang daarom producten met veel verzadigd vet zoveel mogelijk door producten met onverzadigd vet. 

Bouwstoffen: eiwitten en water

Om nieuwe cellen te maken heeft je lichaam eiwitten nodig. Eiwitten zijn dus een belangrijke bouwstof. Er zijn twee soorten eiwitten:

• plantaardige eiwitten: van granen, peulvruchten en noten;
• dierlijke eiwitten: van vis, vlees, ei en zuivel.

Producten met dierlijke eiwitten bevatten vaak ook veel verzadigd vet. Kiezen voor meer plantaardige eiwitten en minder vlees is dus gezonder.

Ook water is een belangrijk bouwstof. Je lichaam bestaat namelijk voor een groot deel uit water. 

    

    

 

Beschermende stoffen: Vitaminen en mineralen

Vitaminen en mineralen zijn beschermstoffen die je lichaam gezond houden. Als je er te weinig van binnen krijgt word je ziek. In normale gezonde voeding zitten voldoende vitaminen en mineralen. Fruit en groenten bevatten veel vitaminen. Omdat elke groente of fruitsoort weer andere vitamines bevat, is het belangrijk om te variëren. Veel verschillende groentes en fruit eten dus. Mineralen zitten in veel verschillende producten, zoals vis en groenten. 

   

    

 

Voedingswaardetabel

Op veel verpakkingen staat een tabel met de voedingswaarde: een opsomming van de hoeveelheid energie, eiwitten, koolhydraten en vetten per 100 gram of 100 ml en soms per portie: een opsomming van de hoeveelheid energie en voedingsstoffen per 100 gram of 100 ml. Soms staat het er ook per portie. 

Bij vitaminen en mineralen staat ook vaak het percentage van de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid). De ADH geeft aan hoeveel je dagelijks van een voedingsstof nodig hebt. De energiewaarde vertelt hoeveel energie het product je lichaam oplevert. Dit wordt uitgedrukt in kilocalorieën (kcal) en soms ook in kilojoules (kJ). 

   

    

 

Schijf van vijf

De Schijf van Vijf is een hulpmiddel om een gezonde maaltijd samen te stellen. De schijf bestaat uit vijf vakken met gezonde producten om elke dag uit te kiezen.

Uit de grote vakken (1 en 4) moet je meer eten dan uit de kleine vakken (2 en 3). Tussendoortjes als koekjes, frisdrank, chips staan niet in de Schijf van Vijf. Ze zijn te vet, te zoet of te zout. Eet ze niet te veel en niet te vaak.

  

Opdrachten:

Wat: lees Hoofdstuk 1 Voedingsmiddelen bereiden en bewaren

                  – Een gezonde maaltijd

Huiswerk: Vragen 1t/m 14 & Test jezelf

Hoe: Helemaal stil! muziek mag in!

Hulp: Geen

Tijd: De resterende tijd

Klaar?: Ga bezig met een ander vak!