Help de bijen

• Biologie
• Basisschool
• Groep 5-8

Introduction

Leerlingen leren de verschillen tussen nesten en nestkasten en waarom bepaalde vogels hun voorkeur daarin hebben. Ook voeren de leerlingen in teams een mini onderzoek uit waarin ze het ideale nest van een van de volgende vogels beschrijven: gekraagde roodstaart, koolmees, merel en de slechtvalk. Hoe houden ze hun nest warm en schoon? Waarom plaatsen ze hun nest op die plek? Extra: Maak met je klas een vogelhuisje. Bekijk de bijlage voor de instructie.

B&B for Bees

workshop

Introductieslide

Vertel: Het is lente! In deze tijd gaan veel planten bloeien. Ook is het het broedseizoen: het seizoen waarin vele vogels eieren leggen, uitbroeden en opgroeien tot ze kunnen (uit)vliegen. Maar om een ei veilig uit te laten komen, heeft een vogel eerst een nest nodig.

Het doel

* Kun je opnoemen waar een bijenvolk uit bestaat.

* Kun je uitleggen hoe bestuiving werkt.

* Weet je waarom de bij belangrijk is voor de mens.

* Kun je tenminste 2 bedreigingen opnoemen voor de bij.

* Kun je tenminste 2 oplossingen bij deze bedreigingen noemen.

Aan het einde van de les weet je....

Doel

Doe: Bespreek het doel van de les.

Vertel: In deze les leren wij wat vogels allemaal doen en nodig hebben om een nest te kunnen maken.

Wat weet je over bijen?

Woordweb

Afhankelijk van de voorkennis van de groep kun je beslissen om dit woordweb wel of niet te maken.

Vraag: Waar denk jij aan bij het woord 'nesten'?

Doe: Maak samen of in groepjes een lijst van begrippen die met nesten te maken hebben. Vul deze woorden in in het woordweb.

Achteraf: Laat de leerlingen samenhang zoeken tussen de verschillende ingevoerde begrippen. Sleep deze bij elkaar. Welke samenhangende thema's zijn er? Schrijf dit thema erboven.

Welk van de onderstaande beestjes is een honingbij?

Honingbij

Hommel

Wesp

Bijen leven in een familie. Waar bestaat zo een 'bijenvolk' uit?

1. Een koningin, een imker (iemand die bijen houdt) en een bijenkorf
2. Zo'n 10 koninginnen en veel werksters (vrouwtjesbijen) en verdedigers (mannetjesbijen)
3. Een koningin, een aantal darren (mannetjesbijen) en heel veel werksters (vrouwtjesbijen)

Waar bouwt de honingbij zijn nest?

1. Onder de grond, in het losse zand
2. In holle bomen, bijenkasten of een bijenkorf
3. In bijenraten

Waarom maken bijen honing?

1. Bijen maken graag honing zodat mensen daar lekker van kunnen eten
2. Bijen gebruiken het om een voedselvoorraad te hebben in de winter en om hun larven te voeden.
3. Bijen maken honing voor andere dieren zoals vogels en vleermuizen.

Bekijk dit filmpje en check of je alles goed had

https://schooltv.nl/video/bijen-het-verhaal-van-de-honingmakers/

Video

Vertel: Vogels maken nesten om in te broeden en om eieren in te leggen. Sommige vogels maken hun eigen nestje in de  buitenlucht, andere doen dit in een nestkast. In deze video zien we verschillende vogels en hun nesten. Kijk goed naar de verschillen tussen de nesten.

Doe: Bekijk de video.

Wist je dat er heel veel verschillende soorten bijen zijn. In het filmpje zag je de honingbij, maar er zijn ook wilde bijen zoals de hommel. Deze worden niet door de imker verzorgd. 

Hoe zouden de andere wilde bijen heten?

Psssst....  Wist je dat alleen vrouwtjes-bijen kunnen steken? Maar wanneer ze steekt, verliest ze haar angel en gaat ze dood. Ze steken dus alleen als ze echt in het nauw zitten.

Leerdoel: 

Je weet nu; waar een

bijenvolk uit bestaat.

Wat doen bijen?

Video

Vertel: Vogels maken nesten om in te broeden en om eieren in te leggen. Sommige vogels maken hun eigen nestje in de  buitenlucht, andere doen dit in een nestkast. In deze video zien we verschillende vogels en hun nesten. Kijk goed naar de verschillen tussen de nesten.

Doe: Bekijk de video.

Wat zie je hier?

De bij eet nectar uit de bloem. Terwijl hij dit doet, kleeft er stuifmeel aan de bij. Dat zie je op de foto.

Op de volgende bloem valt het stuifmeel van de bij af. De bloem wordt dan bevrucht door het stuifmeel. Dit heet bestuiving.

Bestuiving

Doel

Doe: Bespreek het doel van de les.

Vertel: In deze les leren wij wat vogels allemaal doen en nodig hebben om een nest te kunnen maken.

Wat is er aan de hand bij deze groente kraam?

Doel

Doe: Bespreek het doel van de les.

Vertel: In deze les leren wij wat vogels allemaal doen en nodig hebben om een nest te kunnen maken.

Psssst....  Wist je dat de bij vijf ogen heeft en geen longen? Hij ademt door openingen aan de zijkant van zijn lijf.

Leerdoel: 

Je weet nu; waarom de bij belangrijk is 

voor de mens.

Gevaren voor de bij

Video

Vertel: Vogels maken nesten om in te broeden en om eieren in te leggen. Sommige vogels maken hun eigen nestje in de  buitenlucht, andere doen dit in een nestkast. In deze video zien we verschillende vogels en hun nesten. Kijk goed naar de verschillen tussen de nesten.

Doe: Bekijk de video.

Help de bijen

Doel

Doe: Bespreek het doel van de les.

Vertel: In deze les leren wij wat vogels allemaal doen en nodig hebben om een nest te kunnen maken.

B&B voor Bees

En nu zelf aan de slag!

Kijkafbeelding

Vertel: Niet alle vogels nesten in bomen, struiken, nestkasten of tussen het gewas. Soms kiezen ze hele leuke, maar aparte nestplaatsen uit. 

Doe: Bekijk de foto's. Klik op de hotspot met de verrekijker voor de volgende foto. Kunnen jullie herkennen waarin deze vogels hun nestjes hebben gemaakt?

Antwoord: Brievenbus, kastenlades tussen de petunia's, tussen de bloemen van de magnolia.

In principe kun je jouw bijenhotel maken van elk materiaal, maar sommige materialen zijn wat minder geschikt dan anderen. Zoals gezegd leggen bijen hun eitjes in holle gangetjes, dus het is het makkelijkst om te kiezen voor holle takjes van planten, of kleine pvc buisjes. Een aantal voorbeelden van geschikte planten:
- Bamboe

- Riet
- Braam
- Rozen
Het is geen probleem om in je hotel te variëren met verschillende
materialen. Dat is juist alleen maar leuker! 

Stap 1: Kies je materiaal

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

Met oude kistjes en afval hout bouwen we ons bijenhotel. Als je écht creatief wilt zijn, kun je de muren natuurlijk ook helemaal zelf maken! Met wat houten plankjes, spijkers en een hamer kom je al een heel eind. Je kunt je bijenhotel dan elke gewenste vorm geven. En wil je het nog leuker maken, dan kun je natuurlijk verschillende verdiepingen en kamers toevoegen aan je hotel – die je allemaal met andere materialen in kunt richten!

Stap 2: De muren

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

In de gangen van het hotel leggen de bijen hun eitjes. Bijen zijn kieskeurig

en leggen hun eitjes niet zomaar in elke gang! Let bij het maken van de

gangen op de volgende zaken:

De gangen moeten altijd aan één kant dicht zijn

De diameter van de gangen mag variëren van 2 tot 12 millimeter

De gangen mogen tussen de 3 en 20 centimeter diep zijn

Zowel de gangen zelf als de openingen moeten glad zijn

Het is belangrijk dat de gangen aan de achterkant gesloten zijn. Als je holle takken of pvc buizen gebruikt, zorg er dan voor dat ook aan de achterkant van het hotel een muur is geplaatst, waar de buisjes tegenaan komen. Zo sluit je alle gangen gelijk af.

Stap 3: De gangen

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

Het is belangrijk dat de gangen van het hotel droog blijven. Een keer een spatje water is geen ramp, maar wanneer de gangen teveel regenwater vangen, gaan de eitjes of opgroeiende bijen die zich in de gangen bevinden dood aan schimmels. Zorg er dus voor dat je bijenhotel voorzien is van een mooi afdakje dat de gangen beschermt tegen regenwater.

Het afdakje hoeft niet té ver uit te steken; bijen houden namelijk wel van de zon! Als het afdakje een klein beetje uitsteekt zodat het de regen tegenhoudt maar de zon nog wel doorlaat, is het perfect.

Stap 4: Het afdak

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

Het is belangrijk dat je je bijenhotel plaatst op een warme plek, uit de wind. Het beste is het om het hotel te richten op het zuiden, maar dat is natuurlijk niet altijd mogelijk. Het is belangrijk dat de gangen warm en droog blijven wanneer de eitjes erin liggen. Kies daarom een geschikte plek uit voor je hotel, waar het zoveel mogelijk zonlicht kan vangen en niet teveel wind.

Stap 5: Plaatsing

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

Inspiratie

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

Succes!!!

Doel

Doe: Bespreek het doel van de les.

Vertel: In deze les leren wij wat vogels allemaal doen en nodig hebben om een nest te kunnen maken.