Zinsdelen: pv, gezeg, lv, mv en bwb

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica 2: Zinsdelen

Lesdoel: Het herkennen van de  zinsdelen:

• persoonsvorm
• werkwoordelijk- en naamwoordelijk gezegde
• lijdend voorwerp
• meewerkend voorwerp
• bijwoordelijke bepaling

Wat weet je al over het lesdoel van vandaag?

Onderwerp dus nog zelf aangeven/invullen. 

Stap 3 ook hier doen: heb ik voldoende info?

Hoe vind je de persoonsvorm?

• Als je de zin in een andere tijd zet, verandert de persoonsvorm.
• Als je de zin van enkelvoud naar meervoud verandert of
  andersom, verandert de persoonsvorm
• (Als je de zin vragend maakt, komt de persoonsvorm op de eerste plaats.) Dit lukt niet bij samengestelde zinnen.

Alle leerlingen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. leerlingen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Werkwoordelijk gezegde: 
Je doet iets (een handeling of actie)

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm 
en alle werkwoorden uit de zin.

Jan heeft zijn fiets in de stalling gezet.

persoonsvorm = heeft

werkwoordelijk gezegde = heeft gezet

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Hij heeft een appel gegeten.

1. Hij
2. heeft
3. heeft gegeten
4. heeft een appel gegeten

Naamwoordelijk gezegde

• Bij een naamwoordelijk gezegde koppelt het koppelwerkwoord het onderwerp aan het naamwoordelijk deel. 
• Het naamwoordelijk deel is dus een kenmerk of eigenschap van het onderwerp.
• Meestal is het naamwoordelijk deel een bijvoeglijk naamwoord of een zelfstandig naamwoord.

Naamwoordelijk gezegde: Je bent iets.

Jij bent sterk. 

Hij is moe. 

Jullie zijn jarig/blij/verdrietig...

Naamwoordelijk gezegde bestaat uit een koppelwerkwoord en een naamwoordelijk deel.

Er zijn negen koppelwerkwoorden die regelmatig voorkomen:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

Hij is gisteren ziek geweest.
Wat is het naamwoordelijk gezegde?

1. is
2. geweest
3. is geweest
4. is ziek geweest

Lijdend voorwerp

Een lijdend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet.
Lijdend voorwerp staat nooit in een zin met een naamwoordelijk gezegde.

Hoe vind ik een lijdend voorwerp? 

wie/wat + gezegde + onderwerp?

Hij wilde graag een boksbal hebben.

Wat + wilde + hij + hebben?

een boksbal = lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
Veel huiswerk voor morgen hadden wij niet.

1. voor morgen
2. hadden wij
3. veel huiswerk
4. niet

meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?

Meewerkend voorwerp?
Hij is een rolmodel voor kinderen met een beperking.

1. voor kinderen met een beperking
2. een rolmodel
3. hij
4. weet

Bijwoordelijke bepaling:

• geeft antwoord op de vragen: hoe, waar, wanneer...
• kan je weglaten uit de zin
• De auto staat in de parkeergarage: waar staat hij?

in de parkeergarage = bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling?
Door haar heldere betoog overtuigde Yara al haar klasgenoten.

1. door haar heldere betoog
2. overtuigde
3. Yara
4. al haar klasgenoten

Sleep elk woord naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Onbepaald lidwoord

Bepaald lidwoord

Zelfstandig werkwoord

Hulpwerk-

woord

Vragend voor-

naamwoord

Voorzetsel

Bijwoord

Welke

dj

treedt

morgen

hier

op

tijdens

het

festival?

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

(bijwoordelijke) bepaling

persoonsvorm

Ze

feliciteerde

oma

in de woonkamer. 

Wat was het lesdoel vandaag?

Heb je de lesdoelen wel/niet behaald?
Wat gaat goed?
Wat moet je nog doen om je doel te bereiken?

Welke vraag/vragen zijn er nog?