Van Gogh & Japan quiz

• ckv, beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3-6

Introduction

Vincent van Gogh liet zich inspireren door Japanse prenten. Via een filmpje en zes quizvragen met betrekking tot voorstelling en vormgeving ontdekken de leerlingen wat Vincent van Japanse prenten leerde.

Instructions

Algemene leerdoelen

- De leerlingen maken kennis met Vincent van Gogh

- De leerlingen kunnen herkennen en benoemen wat Vincent van Gogh van Japanse prenten heeft geleerd.

Aansluiting op het curriculum

- Tehatex: examenthema Voorbeeldig.

- Kunst Algemeen: Romantiek en realisme (intercultureel)

Benodigde materialen

- Eventueel mobiele telefoons

Differentiatie

Om tijd te besparen kunnen er één of meerdere vragen worden overgeslagen.

Achtergrondinformatie

Meer informatie over Van Gogh en Japan.

Van Gogh 

& Japan

QUIZ

Kunstenaar Vincent van Gogh

Titel Zelfportret met verbonden oor

Datering 1889

Collectie The Samuel Courtauld Trust, The Courtauld Gallery, Londen

Vertel: Vincent van Gogh is nooit in Japan geweest. Toch was Japanse prentkunst een van zijn grootste inspiratiebronnen. De prenten leerden hem om op een andere manier naar de wereld te kijken. Ze hielpen Vincent om zijn kunst te moderniseren.

In het filmpje op de volgende slide is te zien wat Vincent van Japanse prenten leerde (duur: 2.11 min.)

Vertel: Na het filmpje volgt een korte quiz met zes vragen over Van Gogh en Japan. Let dus goed op. 

Van Gogh & Japan

QUIZ

Kunstenaar Vincent van Gogh

Detail van Brug in de regen (naar Hiroshige)

Datering 1887

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Vertel: De quiz bestaat uit twee delen: vormgeving en voorstelling. In totaal zijn er zes vragen. 

Laat iedereen zijn of haar mobiel pakken en ga naar de volgende slide. 

Als niet iedereen een mobiel heeft kan er in tweetallen gewerkt worden. Ook kan de les zonder mobiel worden gedaan. Zet dan het vinkje 'diveces in de klas' uit.

Vormgeving

Vertel: De volgende vragen gaan over de vormgeving van de werken: compositie, kleur, techniek, lijnvoering, ruimte en licht. 

Noem de overeenkomsten in vormgeving tussen deze werken

Maker Vincent van Gogh
Titel De wiegster (Augustine Roulin)
Datering 1889
Collectie The Art Institute of Chicago, Helen Birch Bartlett Memorial Collection, 1926

Maker Toyohara Kunichika
Titel Acteur in vrouwenrol met koekoeksbloemen
Datering 1867
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Geef de leerlingen even de tijd om de afbeeldingen te bekijken. 

Ga door naar de volgende slide. Daar kunnen de leerlingen de antwoorden met hun mobiel invoeren.

Overeenkomsten

Antwoorden

• felle kleuren
  
• platte kleurvlakken
  
• stevige contourlijnen
  

Qua voorstelling zijn er ook overeenkomsten. Bijvoorbeeld dat het om portretten gaat en dat er grote bloemen op staan.

Wat is hier Japans aan?

Maker Vincent van Gogh

Titel Danszaal in Arles, 

Datering 1888

Collectie Musée d’Orsay, Parijs, schenking van dhr. en mevr. André Meyer, 1951

A. Diagonalen

B. Felle kleuren

C. Geen horizon

D. Stevige contourlijnen

Laat de leerlingen in tweetallen bedenken wat er Japans is aan dit werk. 

Op de volgende slide kunnen de leerlingen hun antwoord invoeren.

Wat is hier Japans aan?

1. Diagonalen
2. Felle kleuren
3. Geen horizon
4. Stevige contourlijnen

Vertel de leerlingen dat er meer antwoorden goed zijn. Laat hen een keuze maken en bespreek de antwoorden.

Antwoord

Alle antwoorden zijn goed. Al springen de  diagonalen op dit schilderij niet meteen in het oog.

Welk werk hoort hier qua compositie niet bij?

A

Maker Vincent van Gogh

Titel De zaaier

Datering 1888

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

B

Maker Utagawa Hiroshige 

Titel Onverwachte avondbui op de Grote Brug bij Atake

Datering 1857

Collectie Collectie Alan Medaugh, New York

D

Maker Katsushika Hokusai
Titel Besneeuwde ochtend in Koishikawa
Datering ca. 1830-1832
Collectie Collectie Dorhout

C

Maker Vincent van Gogh
Titel Veld met irissen bij Arles
Datering 1888
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Laat de leerlingen in tweetallen de vraag beantwoorden.

Hiervoor kan de timer gebruikt worden. 

Vertel de leerlingen zo nodig dat het hier om 'vormgeving' gaat.

Op de volgende slide kunnen de leerlingen hun antwoord invoeren.

Welk werk hoort hier qua compositie niet bij?

1. De zaaier
2. Onverwachte avondbui op de Grote Brug bij Atake
3. Veld met irissen bij Arles
4. Besneeuwde ochtend in Koishikawa

Antwoord

D hoort er niet bij. De compositie van het landschap wordt niet geheel doorsneden door een diagonaal. (Zie de volgende slide voor de afbeeldingen).

Gebruik eventueel de afbeeldingen op de volgende slide voor het nabespreken.

A

Maker Vincent van Gogh

Titel De zaaier

Datering 1888

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

B

Maker Utagawa Hiroshige 

Titel Onverwachte avondbui op de Grote Brug bij Atake

Datering 1857

Collectie Collectie Alan Medaugh, New York

C

D

Voorstelling

Vertel: De volgende vragen gaan over de voorstelling: over wat er is verbeeld. 

Voor welk onderwerp liet Vincent zich niet door Japan inspireren?

A

Maker Vincent van Gogh

Titel De opwekking van Lazarus (naar Rembrandt)

Datering 1890

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

B

Maker Vincent van Gogh

Titel Ingang van een steengroeve

Datering 1889

Collectie Privecollectie

C

Maker Vincent van Gogh

Titel Vlinders en klaprozen

Datering 1889

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

D

Maker Vincent van Gogh

Titel Een op zijn rug liggende krab

Datering 1887

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Geef de leerlingen even tijd om de vraag te beantwoorden. 

Op de volgende slide kunnen de leerlingen hun antwoord invoeren.

Voor welk onderwerp liet Vincent zich niet door Japan inspireren?

1. Opwekking van lazarus
2. Ingang van een steengroeve
3. Vlinders en klaprozen
4. Een op zijn rug liggende krab

Bespreek de antwoorden met de leerlingen. 

Antwoord

Het goede antwoord is A. 

Voor deze Bijbelse scene, een typisch westers onderwerp nam Vincent een prent van Rembrandt als inspiratiebron.

Maker Utagawa Hiroshige

Titel Hakone: gezicht op het meer

Datering ca. 1833-1834 

Collectie Collectie Dorhout

Maker Utagawa Hiroshige III

Titel Waterhyacint, strandloper en ijsvogel

Datering 1871-1873

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Maker Utagawa Kunisada

Titel Krab loopt langs water

Datering ca. 1820-1825

Collectie Rijksmuseum Amsterdam, aankoop uit het F.G. Waller-Fonds

Prent naar een ets van Rembrandt.

Laat de leerlingen Vincents mogelijke inspiratiebronnen zien. Bespreek eventueel de overeenkomsten en verschillen in zowel vormgeving als voorstelling.

Welk werk was de belangrijkste inspiratiebron

voor dit schilderij?

Maker Vincent Van Gogh

Titel Vaas met bloemen

Datering 1886

Collectie Gemeentemuseum Den Haag

C

Titel Zwartgelakt Japans paneel met inlegwerk van ivoor

Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen, Leiden

B

Maker Toyohara Kunichika

Titel Acteur in vrouwenrol met koekoeksbloemen

Datering 1867

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

A

Maker Katsushika Hokusai 

Titel Ballonklokjes en libelle

Datering 1833-1834

Collectie Rijksmuseum Amsterdam, aankoop uit het F.G. Waller-Fonds

Vertel: Vincent schilderde dit bloemstuk toen hij in Parijs woonde. Wat was zijn directe inspiratiebron?

Laat de leerlingen in kleine groepjes een antwoord bedenken, inclusief de argumenten.

Op de volgende slide kunnen de leerlingen hun antwoord invoeren.

Welk werk was volgens jou de belangrijkste inspiratiebron voor dit schilderij?

1. Ballonklokjes en libelle
2. Acteur in vrouwenrol met koekoeksbloemen
3. Zwartgelakt Japans paneel

Bespreek de antwoorden met de leerlingen. 

Antwoord

Het juiste antwoord is C. Het schilderij van Vincent en het lakwerk hebben beide een zwarte achtergrond. Ook de manier waarop de bloemen over het vlak zijn verdeeld is zeer vergelijkbaar.

Op de volgende slide staat wat Vincent over zijn inspiratiebron schreef.

Vincent van Gogh en Theo Bonger aan Theo van Gogh (aug 1886)

'(...) een tak witte lelies - wit, roze, groen - tegen zwart, in den geest van een zwart japansch verlakt met parelmoer ingelegd, die ge kent (...)' (brief 568).

Klik op het symbool met de brief om het citaat van Vincent te tonen.

Ga naar de volgende slide voor de laatste vraag. 

Vincent leerde veel van Japanse prenten. Wat hadden de prentmakers van hem kunnen leren, vind jij?

Vertel: Dit is de laatste vraag. 

Bespreek de antwoorden van de leerlingen en sluit de les af.