Ordening Theorie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Organisme ordenen
BS4.1 t/m 4.3

BS4.1

Wat kwam er als eerst op aarde?

1. Bacteriën
2. Zuurstof
3. Dieren
4. Eencellige planten

Tijdschaal: Sleep op volgorde

eerste 

dieren

eerste 

landdieren

heel eenvoudige vorm van leven

eerste 

mensachtige

eerste 

eencellige

planten

Hoe lees je zo'n stamboom?

Stamboom slangen.

Welk soort is uitgestorven?

1. 1
2. 7
3. 4
4. 6

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Welk dier is het meest verwant aan (dus een nakomeling van) een T. rex?

1. Krokodil
2. Slang
3. Kip
4. Baardagaam

Op basis waarvan worden organismen bij biologie geordend?

1. Hoe groot dieren zijn
2. Op kleur
3. Gemeenschappelijke kenmerken
4. leeftijd

BS4.2

Organismen indelen

Op basis van gemeenschappelijke kenmerken.

Soort = alle organismen die zich onderling kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Domeinen

Indeling op het hoogste niveau.

Domein 1: Bacteriën

Eencellig

Geen celkern

Geen bladgroenkorrels

Wel een celwand

Domein 2: Eukaryoten

Bekendste domein

Eukaryoot betekent: met celkern

Kunnen we weer onderverdelen
in 3 rijken:

Schimmels, planten en dieren

Welke rijken zijn er?

1. bacteriën, schimmels, mens, dier
2. mens, schimmels, planten, bacteriën
3. planten, bacteriën, schimmels, dier
4. planten, bacteriën, schimmels

Wat heeft een bacterie niet en een dier wel?

1. celwand
2. celkern
3. celmembraan
4. cytoplasma

Wat is de verdere indeling van rijken?

1. afdeling
2. orde
3. klasse
4. soort

Wanneer behoort een organisme tot dezelfde soort?

1. als het een populatie is
2. als het zich kan voortplanten
3. als het samen leeft
4. als het vruchtbare nakomelingen krijgt

BS4.3

Waar leven bacteriën en schimmels van?

1. van dode planten
2. van dode dieren
3. van resten van dieren
4. van resten van dode organismen

Bacteriën - kenmerken

- eencellig

- zeer klein: enkel met microscoop te zien: elektronenmicroscoop (10.000 keren vergroten) --> zweepharen (voortbewegen)

- GEEN kernmembraan/kern: chromosomen liggen los in het cytoplasma; chromosomen zijn kringvormig

- WEL celwand

Bacteriën - voortplanting

- door celdeling

- 1, 2, 4, 8 enz.

- snel! veel nieuwe bacteriën in
korte tijd! onder gunstige
omstandigheden kan een bacterie
zich elk halfuur delen.

 

Deling van een bacterie

Schimmels - kenmerken

Domein --> eukaryoten

- eencellig (=gist) of meercellig (lange, dunne draden: schimmeldraden --> beschimmelde boterham/ paddestoelen)

- GEEN bladgroenkorrels

- wel een celwand en celkern

Wat is een eencellige schimmel?

1. champignon
2. paddenstoel
3. gist
4. zowel a,b als c

Hoe planten meercellige schimmels zich voort?

1. sporen
2. deling
3. bestuiving
4. zaden

Schimmels - voortplanting

- gisten (eencellige schimmels) planten zich voort door deling

- meercellige schimmels planten zich voort met  sporen; 

dit zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan

Bacteriën en schimmels

Bacteriën en schimmels kunnen nuttig en schadelijk zijn.

Voeden zich met dode resten van organismen.

Waarvoor worden schimmels gebruikt?

1. brood, bier
2. brood, bier, wijn
3. brood, bier, wijn, schimmelkaas
4. brood, bier, wijn, schimmelkaas, penicelline

Hoe worden bacteriën en schimmels ook wel genoemd?

1. reducenten
2. producenten
3. consumenten
4. families

Bacteriën en schimmels

Bacteriën en schimmels worden ook wel reducenten genoemd, omdat ze dode resten van organismen opruimen. 

Hierbij komen voedingsstoffen (voedingszouten) vrij die door planten kunnen worden gebruikt.

Bacteriën en schimmels

- Bacteriën en schimmels worden ook gebruikt bij het maken van medicijnen (bijvoorbeeld penicilline), hormonen en eiwitten

- biotechnologie: het gebruik van organismen in technische processen

Bacteriën en schimmels

Bacteriën en schimmels kunnen ook schadelijk zijn:

- voedselbederf

- infecties: ziekteverwekkers

Met een goede hygiëne kan je dit voorkomen.

Bacteriën en schimmels

Bacteriële infecties:

- bijv. longontsteking en oorontsteking 

- wordt bestreden met antibiotica

Schimmelinfecties:

- bijv. zwemmerseczeem

- wordt bestreden met geneesmiddelen (GEEN antibiotica)

Waarom kunnen sommige bacteriën extreme omstandigheden doorstaan?

1. ze delen heel snel
2. ze zijn sterk
3. ze maken een stevig kapsel om de chromosomen
4. ze maken een stevig kapsel om de celwand