This lesson contains 45 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.
Lesson duration is: 60 min
Introduction
Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog verliep.
Items in this lesson
Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga
Slide 1 - Slide
De Tweede Wereldoorlog
De bezetting van Nederland
Slide 2 - Slide
Leerdoel
Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog verliep.
Slide 3 - Slide
Wat weet jij eigenlijk van de Tweede Wereldoorlog?
Slide 4 - Mind map
Nederland mobiliseert
november 1939
De Nederlandse regering hoopt dat, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, Nederland neutraal zou blijven.
Uiteindelijk wordt pas laat besloten om tóch te mobiliseren en gebruik te maken van de Hollandse Waterlinie.
Slide 5 - Slide
Duitsland valt aan
10 mei 1940
Op vrijdagmorgen, om 3.55, valt het Duitse leger het slecht bewapende Nederland aan.
Op sommige plekken, zoals bij de Afsluitdijk en de Grebbelinie, wordt nog behoorlijk tegenstand geboden, maar tegen de overmacht is niets opgewassen.
Slide 6 - Slide
Regering wijkt uit naar Londen
13 mei 1940
Om niet in de handen van de Duitsers te vallen, wijkt een groot deel van de Nederlandse regering uit naar Engeland.
Vanuit Londen zal koningin Wilhelmina de Nederlanders motiveren om niet op te geven en tegen de bezetters te strijden.
Slide 7 - Slide
Bommen op Rotterdam
14 mei 1940
Hoewel de stad zich al heeft overgegeven, bombarderen de Duitsers Rotterdam tóch.
Het bombardement duurt maar een kwartier, maar de binnenstad is verwoest, en zal pas na de oorlog weer worden opgebouwd.
Slide 8 - Slide
Nederland capituleert
15 mei 1940
Na het bombardement op Rotterdam, en de Duitse dreiging om ook andere steden te bombaderen, kan Nederland niets anders dan zich overgeven.
In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.
Slide 9 - Slide
Deel van Duitsland
29 mei 1940
Nederland wordt een deel van Duitsland: Reichskommissariat Niederlande
De Oostenrijker Arthur Seyss-Inquart wordt Reichskommisar.
Slide 10 - Slide
De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), die collaboreerde met de Duitsers, is de enige politieke organisatie die mag blijven bestaan.
De leider van de NSB, Anton Mussert, mag zich 'Leider van het Nederlandsche Volk' noemen, maar de Duitsers zijn uiteindelijk de baas.
Slide 11 - Slide
Alle post- en sierduiven moeten worden gedood.
Duiven vliegen vrij rond en kunnen
boodschappen brengen naar de geallieerden.
Duivenpootjes mét ring moeten
als bewijs worden ingeleverd.
Slide 12 - Slide
De eerste bezettingsmaanden
mei 1940 - februari 1941
De Duitsers gedragen zich meestal keurig en de meeste Nederlanders pakken hun normale leven op en werken, passief of actief, met de Duitsers samen.
Nederlandse bedrijven kunnen goed geld verdienen aan de 'Duitse oorlog'...
Slide 13 - Slide
Jodenvervolging in Nederland
vanaf mei 1940
Net als in andere delen van het Duitse Rijk worden snel anti-Joodse maatregelen, zoals het ontslag van Joodse ambtenaren of de registratieplicht.
Slide 14 - Slide
Vanaf april 1941 verschijnen de bordjes "Voor Joden verboden"
in de Nederlandse steden.
Slide 15 - Slide
Wat zie je hieronder?
Gedwongen ontslag uit overheidsdienst
Bioscopen verboden voor joden
Registratieplicht voor joden
Joodse buurt in Amsterdam wordt afgezet
Joodse artsen ongewenst
Joden worden geweerd uit het openbare leven
Joden moeten eigendommen inleveren
Joodse kinderen moeten naar aparte scholen
Joden worden steeds verder uitgesloten
Invoering van de Jodenster
Joden krijgen oproep voor ‘werkverruiming’
Joden worden opgepakt en gevangengezet
Joden worden weggevoerd en vermoord
Slide 16 - Slide
Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.
In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork naar Auschwitz...
Slide 17 - Slide
Februaristaking
februari 1941
De eerste grote verzetsactie tegen de Duitse bezetter in Nederland.
Aanleiding waren de razzia's in Amsterdam, als reactie op de moord op een NSB-er.
Slide 18 - Slide
Februari staking
Februari staking
Een grootse verzetsactie in februari 1941. Hierbij staakte de bevolking van Amsterdam tegen anti-Joodse maatregelen.
Slide 19 - Slide
Onderduiken
Onderduiken om je te verbergen zodat je niet wordt opgepakt door de politie of Duitsers.
Dit zijn niet alleen Joden, maar iedereen die het risico loopt opgepakt te worden: studenten, mannen, verzetsstrijders enz.
Op het hoogtepunt zijn er alleen al in Nederland ruim 350.000 mensen ondergedoken
Slide 20 - Slide
Verzet
Wat is verzet?
Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen?
Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?
Slide 21 - Slide
In totaal waren er rond de 45.000 Nederlanders die actief verzet pleegden.
Maar dat konden ze niet doen zonder de hulp van honderduizenden anderen.
Verzet plegen was levensgevaarlijk: niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving.
Slide 22 - Slide
Om te voorkomen dat Joden worden opgepakt,
worden identiteitsbewijzen vervalst...
Slide 23 - Slide
Dolle Dinsdag
5 september 1944
De opmars van de geallieerden na D-Day gaat erg snel.
De gebeurtenissen worden gevolgd op illegale radio's: "Ze zijn in Nederland!"
Slide 24 - Slide
Duitse soldaten slaan op de vlucht voor de naderende geallieerden.
Maar de geallieerden komen helemaal niet...
Het volksfeest was veel te voorbarig losgebarsten.
Slide 25 - Slide
Slag om Arnhem
september 1944
De Geallieerden willen doorstoten tot het noordelijk deel van Nederland, om daar vandaan Duitsland binnen te vallen, maar ze vergissen zich in kracht van de Duitsers.
Operatie Market Garden is mislukt bij Arnhem ('Brug te ver').
Slide 26 - Slide
Spoorwegstaking
september 1944 - mei 1945
Om de geallieerde opmars te helpen, roept Radio Oranje het spoorweg-personeel op om te gaan staken. Zo kunnen de Duitsers geen gebruik meer maken van het spoor voor hun oorlog.
Het zorgt uiteindelijk ook voor voedsel- en brandstoftekorten...
Slide 27 - Slide
Hongerwinter
november 1944 - april 1945
Slide 28 - Slide
De Hongerwinter had een aantal oorzaken:
Zo was er geen aanvoer van kolen meer mogelijk uit Limburg, omdat dit deel van Nederland al was bevrijd.
Daarnaast zorgde de Spoorwegstaking ervoor dat er niets meer werd vervoerd...
...én namen de Duitsers wraak door hoofdroutes naar West-Nederland te blokkeren.
Slide 29 - Slide
Het systeem van de distributiebonnen, dat al in 1939 was ingevoerd,
werkt in de laatste fase van de oorlog niet meer: er wás gewoon niets meer
Slide 30 - Slide
Slide 31 - Slide
Slide 32 - Slide
Duitse capitulatie
4 mei 1945
In Hotel De Wereld in Wageningen wordt op 5 mei onderhandeld over de onvoorwaardelijke overgave van de Duitse troepen in Nederland.
De Duitse troepen hebben zich overigens al op 4 mei overgegeven aan de geallieerden.
Slide 33 - Slide
De Bevrijding
mei 1945
De bevrijding wordt tegenwoordig gevierd op 5 mei, maar Nederland werd niet overal op 5 mei bevrijd: soms was het eerder, soms veel later, zoals op Texel.
Dit eiland werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.
Slide 34 - Slide
Hoewel het is verboden, is de reactie van Nederlanders op verraders,
profiteurs en collaborateurs begrijpelijk.
Slide 35 - Slide
Video
Histoclips: Nederland in de Tweede Wereldoorlog
Slide 36 - Slide
Slide 37 - Video
Video
Clipphanger: Wat herdenken we op 4 mei?
Slide 38 - Slide
Slide 39 - Video
Begrippen uit deze les
NSB
collaboreren
verzet
Dolle Dinsdag
distibutiebonnen
Hongerwinter
Slide 40 - Slide
Personen uit deze les
Anton Mussert
Koningin Wilhelmina
Arthur Seyss-Inquart
Prins Bernhard
Slide 41 - Slide
Jaartallen uit deze les
1935: Neurenberger Rassenwetten
1938: Kristallnacht
1942: 'Start' Endlösung
Slide 42 - Slide
Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd
Slide 43 - Open question
Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen